Tui pathau khan pasang iek praong HIV/STI (ruak njaom mbak tapa jalan tình dục) di TP.HCM, meng thun 2010 tal thun 2022, bruk njaom HIV (hu H) daok trun saong dang di tanut biar dalam dom urang nyien chích ma túy saong kamei ma-in. Min bruk njaom  HIV di dom urang MSM (urang likei hu tình dục đồng giới) daok tagok meng thun 2010 saong oh ka mboh trun dalam dom thun jaik ini.

Labaih 1 thun ini mai, Sang iek ruak Nhi đồng 1 pambuak bruk haong Khoa Pacang caga HIV/AIDS, Pasak pasang iek ruak kik TP saong rilo labik karei, peih ngak dom bruk pato pasram ka uraniah bruk tình dục salamat saong khik caga prein yava. Bruk ngak nan piah samar mboh dom uranaih bahrau praong hu bruk tình dục đồng giới. Meng nan, ba tame caga, taong ruak aval HIV, pacang cakak hu dom nhiễm trùng cơ hội, brei ka uranaih pabak hu siam jang bruk taong ruak, hu siam veik saong samar ba drei tame haong raidiuk.

Bác sĩ CK2 Dư Tuấn Quy, Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, Sang iek ruak Nhi đồng 1 ndom lac, bruk tình dục đồng giới (MSM) bhian hu hatai malau, kan taom gaok, kayua lac urak ini menuac sia daok palaih njaik, daok hu hatai pamaoh. Piah taom gaok, bhian lac tapa dom kapul urang đồng đẳng pambuak bruk haong gah y tế. Daok di sang bac, hu dom jalan pato pakai lagaih, piah patrun bruk plaih njaik dom urang MSM, gam daong ka uranaih bahrau praong thau hu dom jalan salamat:“Drei brei ba tabiak sa bruk cambaih laih, piah ka dom adei thau hu, piah pato pakai dom adei. Pagap yau bruk hu anek saih umo 14 thun, hu tình dục đồng giới oh hu khik caga saong njaom HIV/AIDS, dalam tuk nan, jeng hu urang đồng giới karei, min jeng hu khik caga meng jru saong oh njaom mbak. Kol drei njauk ngak pamedeih dom adei piah ka dom adei thau khik caga prein yava di drei dalam  quan hệ MSM”.

Dom uraniah hu H bhian hu hatai huac njauk urang plaih njaik, bleik mbaok sa gah, njauk urang klao hiay ka bruk prein yava, bac ta-a, sang danaok… Nan ye hadei di tuk umo ginup 18 thun, oh daok hu pasak raong pato, dom adei tabiak langiu ye biak kan ba drei tame haong bhap bini. Tui ong Lê Minh Tân, Yam ndok Pasak Raong pato uranaih Linh Xuân (ban Thủ Đức, TP.HCM), bruk bleik mbaok sa gah di menuac sia urak ini ngan saong urang hu HIV hu trun rilo min jeng daok hu. Nan ye pasak jeng ba tabiak bruk pabak ka dom adei dom ilamu tuk gaok bruk plaih nyaik di menuac sia meng bruk taom gaok hu ilamu, khoa học:“Uranaih di pasak jeng hu mbaok tame dom bruk ngak di xã hội ginup abih, min jeng daok hu sa khoảng cách haong dom uranaih karei. Anak tal oh suai lavik, khoa học meda ngak brei lahik abih HIV/AIDS. Jeng caong khin menuac sia takik bleik mbaok haong dom adei rilo jang, ngak jeng labik siam ka dom adei ba drei tame, takik di abih lac labik ngak bruk”.

Ong Nguyễn Minh Thuận, urang khik iek Bilik khám cộng đồng AloCare dahlau daih khan lac, rilo urang oh ka mboh hu yaom glaong di bruk dut iek aval piah thau hu ka prein yava di drei. Min urak ini urang hu caik hatai sangka rilo jang ka prein yava saong hu nao tal dom labik y tế piah ngak xét nghiệm. “Piah pamaong tal bruk palahik abih jit AIDS di thun 2030 ye kol dahlak caong lac palahik hu dom bruk bleik mbaok, iek lap dom urang HIV.  Meng ini kol drei meda mboh HIV jeng lac sa ruak mãn tính”.

Piah yam tal bruk nan, di TP.HCM, Pasak pasang iek ruak kik daok ba tabiak rilo jalan taom gaok bahrau, abih di nyu lac sangka tal dom urang likei hu tình dục đồng giới piah mboh saong ba tame taong ruak aval urang njaom HIV. Peih praong labik taong ruak dahlau di tuk njaom njauk HIV (PrEP); pambuak taong ruak caga dahlau bruk njaom njauk ka urang mbuan njaom mbak…./.