Labaih 16 ndam gam haong bruk pala amraik kalu, ông Phạm Văn Dũng ngụ daok di palei Cà Na, xã An Bình, huyện Phú Giáo mada ginuh haong kan daman yau ye halak haling, yaom kom trun tagok. Kham marat dalam bruk ngak mbang, ông tame pandar ilamu jamariak barau ba tame ngak di taneh pala 15.000m². Kayua hu yau nan, amraik kalu di sang ông oh sa janih mek hu yaom (4 tấn/ha/thun) blaoh daok mek hu tanut angan GlobalGAP haong “Nhãn hiệu tập thể hồ tiêu Phú Giáo” - angan amraik kalua Phu Giao mek hu jien tame sang labaih 400 triệu đồng/ha. Ông Dũng khan lac, bruk pandar ilamu jammariak barau daong ngak siam brei ka baoh karaoh amriak kalau, brei daong tame tapak darak pasar jeng ye klah di urang blei salih pateik geik yaom kom.

“Meng tuk camareip daok gak gar min tapi hu urang tauk ilamu jammariak pato, drei pan hu ilamu drei ba tame pandar mboh jeng. Bruk mek hu angan GlobalGAP jeng peih tabiak jalan pablei tabiak ndap nda kaya di drei hu yaom kom glaong jang”.

Daok ông Đinh Ngọc Khương, sa urang ngak nông naik joi di palei Nước Vàng, huyện Phú Giáo. Ông jak jeng di dalam bruk salih bruk ngak mbang raong manuk tui jalan ngak kong meng cara tui wan peih atau wan gam kareik sil. Bruk raong manuk tui tanut karo tui ilamu di ong hu buh jien tame labaih 30 tỷ đồng, ngak tui 28 brei karam baoh tui jammariak barau. Hu ngak yau nan, wan ro raong manuk di ong oh lac kuria hu eng pajaih anek ciuk blaoh daok daong brei ka urang khin raong manuk karei.

“Gam haong raong manuk di drei raong tui jalan gam, drei mada panak hu dalam bruk raong manuk daok 55 harei dut haong 60 harei yau dalau. Jeng ye pakurang hu jien blei ndap mbang ka nyu, yau ye raong brei peih huan bih 2,5 kg haleik ye hu 1 kg ralo, daok van ro laan ye tukik daok 2,4 kg kaleik mboh kein raba jang ka drei”.

Kayua thau kham marat, thau salih barau jeng ye khin saneng khin ngak di urang ngak nông, tinh Bình Dương mek hu ralo bruk ngak siam dalam bruk pandar ilamu jamariak barau tame bruk ngak nông.

Urak ini, tỉnh hu 6.900 ha taneh pala brei pandar ilamu jamariak barau glaong ye pala dalam sang halam, pandar ia sinh học haong jalan pruh ia meng jamariak taeng otomatik. Gam tui di nan, 580 ha taneh brei ka pala ngak nong tui janih hữu cơ. Di gah raong glang, labaih 90% ro wan brei ba tame raong glang tui ilamu pakat ngak kong glaong dalam nan brei pataom tame bruk raong manuk, raong pabui haong ada. Tỉnh jeng hu padang 4 labik ngak nông tui ngak kong glaong di labaih 1.000 ha.

Urak ini urang ngak nông daok khin pakat tỉnh hu sarak daong ralo jang, dalam nan hu sarak karja daong brei ka masraiy jien kein lagaih jang. Patui di nan, bruk jao brei ilamu ngak kong pandar jamriak barau njauk lac brei chul pakhang. Dang anak hatai caong khin di bhap bini rah ra urang ngak nong, urang dang akaok di Sở ngak Nông haong patagok bhum palei tỉnh Bình Dương brei tahu lac, akan mada pambuak bruk haong dom labik jabat hu dom cara lagaih brei patagok brei pachreih patagok bruk ngak nong karo kajap.

Ông Phạm Văn Bông, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Bình Dương, tỉnh tut tangin brei adat ka labaih 1.500 tỷ đồng brei masraiy ka gah pala drak haong raong glang. Sở jeng daok pagam pauak haong dom jabat piah chul pakhang bruk brei lang yah jien ndo ngak mbang, daong ka urang ngak nong jeng ye di dom labik raong glang mbuan sanang nyim maraiy jien ka bruk ngak mbang raong glang.

 “Gah ngak nông mada pa uak haong Paok jien brei buh tame ngak mbang, Sở Jien padai Tài chính ieik glang, taong yaom dom danak dak haong ieik dom janih kadha tui adat brei awal daong ka urang ngak nong jeng ye daong ka dom bein raong glang dil samu nyim masraiy jieng ngak. Hu yau nan urang ngak mbang urang raong glang meng dil samu tame bruk raong glang pala drak njauk hatai, njauk bilan musim di drei”.

Gam haong bruk daong ba di jammariak ngak kong barau yau ye jamariak pruh ia tuh ia nduac otomatik, pala raong dalam baoh sang kreih camin krah jak haong ieik glang tui jalan computer, urang ngak nông tinh Bình Dương ngak jeng jalan barau hijau dalam mbang angui, brei salih taneh ngak tui jalan meng kan jeng sa labih ngak nong siam makre barau. Bruk ngak jak jeng oh ieu lac sa janih dah krah di palei blaoh daok hu angan urang ngak nong khin saneng khin ngak./.