PACANG CAGA RUAK KA URANAIH MENG DI TUK DAOK DALAM TIAN
Thứ năm, 00:00, 08/08/2024 Urang lang: Jasi Urang lang: Jasi
CHAM.VOV.VN - Tui Mentri Y tế, negar drei hu jaik 7,7% yau (gu) hadiuk pasang oh hu anek, suai hu anek, samu labaih 1 triệu hadiuk pasang gaok kan kandah ka pren yava caih menek, dalam nan hu jaik 50% yau (gu) diuk pasang oh hu anek di umo thun ala 30. Njauk caik hatai nan lac, dak harei dak hu rilo dom ruak kik njaom mbak, ngak pambak tapak tal pren yava saong rai diuk di rai rah harei hadei. Kayua yau nan ye, bruk duah thau dahlau, duah mboh dom janih ruak dahlau di tuk caih menek dak harei dak jeng bruk njauk ngak dahlau ngan haong dom hadiuk pasang, daong pacang caga hu dom janih ruak njaom mbak meng di tuk metian.

Yaom lac anek praong hu 5 thun blaoh min sa-ai Nguyễn Thị Sen, daok di Hải Phòng jeng oh var hu bruk pandik harao tuk mong mboh anek likei di drei menek tabiak njauk akaok sit oh cak rok patagok hu jalan saneng. Ruak kayua gene lặn đơn daok ngak ka rilo baoh sang pandik pandua:“Gru jru ndom lac anek dreih yau njauk bại não, oh daok taong mek ruak hu, ba nao sang khin brei ka anek mbang hagait ye mbang. Tuk pang gru jru ndom yau nan mboh dreh yau langik jaleih”.

Ngak lakhah hu 10 thun, menek tabiak hu 3 urang anek ye bahrau tabiak rai, dom anek jeng palang lahik nao. Pandik harao biak prong ngak ka hadiuk pasang sa-ai Phạm Quang Khiêm saong sa-ai Nguyễn Thị Luyến, palei daok di huyện Đoan Hùng, Phú Thọ jaik yau sup plup. Min kadha siam lagaih hu mai tal haong hadiuk pasang sa-ai tuk hu dut iek xét nghiệm, mboh hu ruak di truyền, daong ka hadiuk pasang sa-ai menek hu sa anek kamei biak khang kadang: “Patuah thau tal sang iek ruak Bưu điện, 2 hadiuk pasang mai iek ruak saong hu dom BS chẩn đoán ruak di dom urang anek, dom kamuan njauk rối loạn chuyển hóa axỉt limek biak takik mboh. Dom gru jru ieu nao tal sang iek ruak piah pasang iek ruak saong langyah gen, sàng lọc phôi ka anek kamar, tpa nan mek hu jak jeng siam mekre.”

Gene ruak njaom mbak daok dalam rup babhap di anek manuac saong njaom mbak meng rai ini tapa rai karei. Tuk amaik ame dalam rup hu gene ruak, dom anek menek tabiak meda njauk ruak njaom mbak tal 25%. Ruak njaom mbak biak kan duah mboh tui dom jalan ngak thông thường kayua manuac urang njauk ruak jeng daok khang kadang, nao mao saong ngak bruk jeng mboh oh njauk hagait. Yau nan min, dom hadiuk pasang ini mbuan si menek tabiak dom uranaih njauk ruak. Ini biak lac naong trak ka pren yava, jien padai, hatai sahneng ka baoh sang urang njauk ruak saong ka gah taong ruak.  

Bác sĩ Vương Vũ Việt Hà – Phaok Yam ndok Pasak daong caih menek, Sang iek ruak Bưu điện brei thau, 5 thun mai ini, Pasak hu pambuak bruk haong sang bac Y Hà Nội peih bruk sàng lọc gen ruak ka dom diuk pasang mai iek ruak, taong mek ruak di sang iek ruak. Rilo urang njauk ruak atau dalam rup hu gen njaom mbak di rilo janih ruak mbuan ba tal metai lahik yau ralai darah bẩm sinh (Thalassemia), darah kan khal veik (Hemophilia), loạn dưỡng cơ Duchenne, teo cơ tủy, rối loạn chuyển hóa, ruak akaok sit, glo akaok… hu tư vấn, sàng lọc njaom mbak tuk peih ngak bruk thụ tinh dalam ống nghiệm; siam mekre nan lac menek tabiak uranaih khang kadang, oh hu gen ruak, gaok mai daok daong pacang caga ruak ka taong abih rai anek taco di uranaih nan. Mai meng ilamu ini, yaok thun dom hadiuk pasang pajeng hu anek khang kadang, ba mai bui sambai ka baoh sang dahlau di nan hu dom urang anek njauk ruak kik:“Tuk camereip lac sàng lọc gene ruak dom  hadiuk pasang mai iek ruak, dom urang nan jeng brei thau drei hu kadha ini nan atau dalam baoh sang dahlau daih hu bruk menek anek atau hu manuac urang dalam sang hu ruak njaom mbak, tuk sàng lọc khaol drei duah mboh hu dom đột biến dalam bộ gene di dom urang nan, khaol dahlak tacei pato piah daong ka dom ayut thau lac hu bruk caih menek tabiak urang anek oh khang kadang. Kadua lac sàng lọc angaok phôi, makna nan lac khaol drei tok palih ruah tabiak dom phôi biak biai khang kadhang meng nan anek kamar menek tabiak meng hu pren yava khang kadang meng daok dalam gene, nan lac makna di ilami ini.”

Urak ini Việt Nam oh ka yaok pataom hu hadom diuk pasang hu gene ruak, mbuan ba tal bruk pajeng anek njauk ruak kik. Tal thun 2023, negar drei hu jaik 1,2 triệu uranaih jaoh jo dalam umo meng bahrau menek tal 17 thun, samu 3,1%. Janih jaoh jo mboh hu rilo abih di uranaih nan lac oh nao mai hu saong oh ndom puac hu. Makna hajat ba tal jaoh jo di uranaih nan lac jaoh jo dalam hatian amaik. Kayua yau nan ye dom gru jru kakei lac, dom gu diuk pasang njauk nao pasang iek ruak dahlau di tuk caong khin caih menek, urang kamei metian njauk nao sàng lọc dahlau di tuk menek../.

Urang lang: Jasi

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)