JALAN PALA SAONG TUI IEK PHUN DURIAN BREI RILO BAOH
Thứ tư, 06:30, 15/05/2024 Urang lang: Thu Thảo Urang lang: Thu Thảo
VOV4.VOV.VN - Durian lac janih baoh kayau nhiệt đới, hu yaom dinh duong glaong, pahe bingi hu rilo urang takre di dom taneh ia Đông Nam Á. Urak ini, rilo bhum di taneh ia drei hu pala durian saong mek hu jien tame glaong. Min, piah ka durian hu rilo baoh saong baoh praong siam, phun oh thu taha ngak brei dom vu hadei hu takik baoh ye bruk pala saong sangka njauk ilamo lac bruk praong hu yaom glaong.

Njauk pala durian di akaok bilan hajan meng bilan 6 tal bilan 8 saka ia harei. Mayah caga hu ia pruh ye meda pala luac thun. Min, jhui pala tuk hajan tathaiy kayua phun meda suai praong atau metai kayua ia dauk gha.

Njauk pilih phun pajaih glaong meng 35 - 40 cm; phun tapak, khang kajap; hu labaih 3 dhar. Durian lagaih haong taneh hu tal pala tapar, rilo hữu cơ, tathuak ia siam dalam bilan hajan saong hu prein pabak ia dalam bilan thu. Phun oh tamuh praong di dom bhum taneh njom mbak, likhun, taneh hu haluk kiak rilo saong takik phì nhiêu.

Njauk khik tani tanat độ pH dalam 5,5 – 6,5 piah phun tamuh siam abih saong patakik bruk tamuh tabiak di bimao ngak jhak. Piah pala durian hu siam lagaih, mikva njauk caga lubang pala, iek tui bruk pala, taneh riya piah pala ka nyu lagaih. Siam di abih, njauk pala atah di gauk piah ka bein pala hu lanieng lanoi, phun khang kadang, mbuan sangka iek glang saong takik halak halieng ngak bruk baoh. Tui bruk di anak mata bo hu rilo jalan pala ye pala yau meng kan atau pala pablak gauk. Mayah pala tui jalan meng kan ye phun ini atah phun daih 10m saong talei ini atah talei daih 10m, (tui nan pala hu 100 phun/ha) atau 10m x 12m (83 phun/ha).

Dahlau di tuk pala bahrau, mikva njauk sarau khak dalam lubang meng mangaok trun mala, meng gah langiu tame gah dalam ka khak hu samu dalam lubang. Di dalam lubang pala mikva ngak labik caik phun durian, tui bầu praong atau sit bo mikva ngak lubang ka nyu lagaih. Di kreih lubang pala mikva kuac sa gilaong  dalam labaih 20cm, hu đường kính praong jang phun pabam 1 - 2cm. Mikva mek to atau katrei cakak klaak gha labaih, gha kavong. Hadei di nan, raih sa jalan atah rah tui kadung bầu, sangka oh ngak brei pacah bầu. Caik bầu phun tame lubang pala, caik habar ka mbaok bầu glaong jang mbaok lubang 2 - 3cm. Blaoh hanjun tangin neh kanduh bầu tabiak truh bầu pabam, plaih ngak khut tal gha phun. Tuk caik bầu mikva kham marat caik ka phun pajaih tapak, oh caik phun pabam kaoh rilo, meda pandar dhar phun kreim, laa, mbaik kayau piah khik ka phun dang tapak.

Hadei meng pala blaoh, mikva brei pruh ia, khik độ ẩm ka phun, meda pandar hala patei, phun, hala li-u thu… piah pacang pandiak ka phun anek bahrau pala, gam haong nan meda pandar pong, hala kayau thu… piah pabam gha khik pasah ka phun. Njauk pruh ia yaok harei tuk langik pandiak bhang piah trun takik phun metai, daong ka phun praong siam, samar brei baoh. Njauk thau lac, phun durian oh takre ia kandaong, nan ye mikva njauk caik hatai ngak jalan tathuak ia di dalam bilan hajan piah plaiih ngak bruk gha saong bimao ruak tamuh tabiak. Hadei di tuk pala mboh phun tamuh tabiak dom hala mada camriep meng brei buh khak. Khak njauk parabha sit jeng rilo mbang drak, thun camriep njauk drak meng 6-9 mbang sa thun. Khak meda lai tame ia piah pruh gha atau kuac tasaoh hasit vil val gha piah buh khak saong pruh ia.

Dom dhar halak mbang, dhar labaih, dhar suai praong, oh hu prein brei baoh,.. ye mikva njauk cakak klak piah ka dinh duong di phun pataom tame raong dom dhar hu prein brei baoh, dhar khang kadang. Tuk phun glaong hu 7- 8m mikva njauk cakak klak jung phun jhui caik ka nyu glaong rilo (atah di jung labaih 1,5m). hadei di tuk cakak dhar, mikva njauk ngak hacih labik cakak meng luk cur, sơn, atau mek băng keo, nilon kak veik labik cakak oh caik ka bimao ruak mbang tame.

Cakak klaak taong abih bingu akaok dhar; cakak meneing dom bingu dalam dhar, khik dom bingu atah di gauk 15 - 20 cm, brei caik veik dom bingu mala tung, cakak klak dom bingu tapen phun. Dalam dom bingu, njauk cakak klak bingu sit, jhak, njauk halak mbang..., dalam yaok labik bingu, tok caik veik meng 10 tal 20 bingu. Hadei di tuk bingu raak, ndam baoh, tok caik veik dua baoh sa labik bingu. Kaok klaak dom baoh njauk halak mbang saong pait pot. Tuk baoh tathak, mikva meda paik daoh dalam labaih 2 adit./.

Urang lang: Thu Thảo

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)