Dom kanduh kadung jru khik caga phun pala pandar blaoh hu pataom mek ka oh hu glaong

Binek Đan Kia - Suối Vàng (huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng) lac binek duh hu ka rilo bruk ngak nong,  thủy điện, saong 2 sang mac pabak ia hacih ka abih ban Đà Lạt saong sa binah di huyện Lạc Dương jeng pandar ia meng baoh binek ini. Yaom lac hu makna biak praong min meng lavik mai, ia di pak ini bhian njauk nerak tachauk. Labik gah ala di jalan ia nduac oh karei hagaih kadung nerak tuk yaok labik di mbaok binek jeng hu oh thau hadom kanduh kalaok, kadung jru khik caga phun pala gam haong dom janih nerak meng ngak nong, nerak meng ngak mbang huak. Dom nerak di binek mai meng labaih 150ha njam patam di bhap bini ngak pak di labik binek. Ong Nguyễn Văn Tuấn, sa urang nong pala njam patam di pak ini brei thau, vil val binek hu yaok piluh thung caik nerak min bhap bini oh ba nao klaak tal labik kayua daok atah saong nao tapa dốc glaong, nan ye klaak veik di takei craoh, tuk ia tuh mai nyu dui dom nerak trun mbaok binek.

Di vựa njam Đơn Dương, bruk bhian radap di urang ngak nong pak ini jeng hu biak rilo kanduh jru khik caga phun pala. Tui kuhria, yaok vụ pala njam, urang nong pruh meng 7-10 mbang jru. Bruk pruh jru daok brei mboh tapa rilo nerak lac kanduh jru khik caga phun pala di huyện Đơn Dương. 5 thun tapa, di pak ini hu pataom mek labaih 21 tấn kanduh jru khik caga phun pala – rilo di abih lac di tỉnh Lâm Đồng. Pandar jru hóa học rilo, taneh nyu khang veik, trun janih dinh dưỡng nan ye 2 - 3 thun bhap bini pala njam patam brei ngak veik taneh meng bruk tuh sa tal haluk bahrau tagok mangaok mbaok. Bruk ini abih rilo jien jang piah pala drak saong ngak brei khut taneh mboh di anak meta.

Meng thun 2017 tal bilan 6-2022, tỉnh Lâm Đồng pataom mek hu labaih 130 tấn kanduh kadung jru khik caga phun pala hadei di tuk pandar blaoh. Min, urak ini dom kanduh kadung jru khik caga phun pala hu pandar blaoh di Lâm Đồng hu pataom mek ka oh hu glaong, bahrau hu meng 8%- 9%. Kayua yau nan ye, dom  kadung papaok jru khik caga phun pala ka oh hu pataom mek, klaak di mblang hamu, kraong, craoh atau klaak gam haong nerak pandar yaok harei daok rilo. Tui dom urang ilamo, rilo bhap bini urak ini jeng daok pala drak tui hatai, sa binah lac kayua kurang thau, saong sa binah lac meng bhian randap. TS Cao Thị Làn, Akaok khoa Nông lâm, Sang bac Đại học Đà Lạt mboh lac, rilo urang nong ka oh ngak njauk tui jalan pala drak salamat lac kayua yaom kaom oh glaong biar jang gauk rilo dut saong jalan ngak meng kan. Bruk pablei tabiak kaya nong oh tani tanat, pambak tal jien mek tame di urang nong, nan ye urang pilih ruah jalan ngak abih takik jien. Njam patam lac janih phun hu urang nong pandar jru khik caga phun pala biak rilo, hu 90% dom urang pala brei thau lac pruh jru labaih 7 mbang yaok vụ.

TS Cao Thị Làn hu ba tabiak panuac lac: “rilo urang nong pandar jru khik caga phun pala tui panuac kakei di labik pablei  khak drak, jru khik caga phun pala. Nan ye, piah ka bruk pandar jru khik caga phun pala di urang nong hu kein laba jang, trun jru labaih dalam kaya nong ye urang pablei khak drak, jru khik caga phun pala njauk hu pato tacei biak cambaih laih ka bruk pala drak salamat. Jaik di ini, hatai saneng di bhap bini ka bruk pala drak salamat hu dom salih bahrau. Nan ye, dom bruk pala drak salamat, pala drak hữu cơ brei hu pambak praong piah ka bhap bini thau hu rilo jang piah patrun, patakik nerak tachauk jhak ka alam môi trường saong khik siam mekre prein yava ka bhap bini./.

Urang lang: Thu Thảo – 17/08