Urang nông eng drei pala veik ca phe harei 2/6
Thứ năm, 00:00, 02/06/2016 Giah Giah

Pathau mikva saong taong abih gauk! Pala veik  cà phê daok lac sa dalam dom bruk hu sangka dang akaok di Đắc Lắc, tỉnh hu taneh cà phê praong abih dalam taneh ia saong jeng lac labik hu yaok pluh ribau ha cà phê taha, caong hu tal yaok ribau tỷ đồng piah pala veik taneh ini. Piah pabak ka bruk pala veik 27.700 ha cà phê di tỉnh, thun 2013, gilang pariak ngak nông saong patagok palei pala sanya brei paok jien mesraiy labaih 3 ribau tỷ đồng. Min tal tukvak ini, jien brei mesraiy pala veik barau hu labaih 44 tỷ đồng, nan lac samu 1,5% phun jien sanya hu mai tal urang nông. Dom urang pala cà phê jeng daok eng drei kham merat pala veik dalam rilo kan kandah. Minh Châu, urang vak di rayo sap ndom VN daok di Tây Nguyên brei thau:

 

Sang saai Lê Trọng Tá, daok di palei 11, xã Ea Tua, huyện Chư Quynh, hu 1,5 ha cà phê taha.  Dalam nan, saai Tá hu tak klak saong pala barau 5 sào. Bein phun pala veik tamuh siam min saai Tá jeng daok duh hatai. Tapa mbang pandiak bhang dui atah, kurang ia pruh, cà phê nyu taha nao nan ye sa ha daok veik khat lahik dalam vụ anak nan lac bruk oh plaih hu. Saai Tá brei thau, rilo sang dalam palei hu kuhria tal bruk salih taneh cà phê tapa pala dom phun karei yau amriak kalu, durieng, bơ. Hu pambuak pagam saong phun cà phê meng rilo thun ini mai nan ye saai Tá khin pala veik saong pala pblah dom janih phun mbang baoh min jalan pala veik saong pablak di saai oh hu gilang pariak brei mesraiy:

 

 “Cà phê di baoh sang hu pala meng lavik ye, meng thun 83 – 84 nan ye urak ini nyu taha lô saong sản lượng biak biar njauk buac klak pala veik. Pala veik 0,5 ha ini ye buh phun tabiak taong abih oh thau tal phun jien daong di karja brei ka urang nông. Tui dahlak ye, bhum ini cà phê taha biak ralo daok urang nông ye biak kurang phun jien piah pala veik cà phê. Dahlak caong khin karja, gilang pariak daong ka urang nông pala veik piah cà phê hu năng suất glaong jang, siam ka rai diuk di mikva”.

 

Dreih yau nan, sang ong Nguyễn Hoàng Cường daok di palei 4, xã Quảng Tín, huyện Chư Mgar, hu 2 héc ta cà phê pala meng thun 1985. Tapa labaih 30 thun khai thác, bein cà phê nyu biak taha. Phun praong min dhar sit,năng suất daok 1 tấn meteh sa ha min. Ong Cường khin tak klak abih piah pala veik min kayua kurang phun jien nan ye bahrau pala veik hu 4 sào. Saong piah pala veik hu hasit yau ini, sang ong njauk eng drei buh tabiak phun jien:

 

 “Cà phê pala meng thun 1984 tal urak ini nyu taha, năng suất oh hu laba nan ye tak klak pala veik. Phun jien lac di sang buh tabiak saong nyim mesraiy di ayut sahabat, daok phun jien 3 ribau tỷ ye urang nông kol dahlak oh ka mboh oh ka thau tal”.

 

Oh lac sang ong Tá atau baoh sang ong Cường oh ka mesraiy hu phun jien piah pala veik cà phê bo biak ralo sang pala cà phê di Đắc Lắc jeng yau nan. Lac huyện hu taneh cà phê praong abih di tỉnh Đắc Lắc ngan saong labaih 30.000 ha, dalam nan taneh njauk pala veik lac labaih 11.000 ha, min tal urak ini, dom taneh cà phê pala veik dalam huyện Chư M’nga barau hu jaik 1.400 ha. Ong Phạm Quang Mười, akaok Jabat ngak nông saong patagok palei pala huyện Chư M’nga brei thau, hu biak ralo kan kandah ngak ka urang nông oh mesraiy hu phun jien piah pala veik cà phê, dalam nan hu yếu tố hạn mức saong tukvak mesraiy phun jien.

 

 “Brei mesraiy tui thời vụ sản xuất.Thun camereip ngak taneh pala meng hu mesraiy 80 triệu sa ha, thun ka 2, 30 triệu thun ka 3, ka 4 mesraiy 30 triệu nan lac dalam tukvak nan urang nông mesraiy meng 130 tal 150 triệu piah pala veik sa ha ye urang nông biak kan kandah dalam bruk ini kayua urang khin mesraiy sa mbang piah rami ramik bruk ngak mbang saong urang hu trách nhiệm bayar ka gilang pariak. Kayua kan kandah yau nan tal urak ini bhap bini oh ka mesraiy hu”. 

 

Lac labik duy nhất hu jao nhiệm vụ pabak phun jien pala veik cà phê ka urang nông, gilang pariak ngak nông saong patagok palei pala, dhar Đắc Lắc brei thau, labaih 3 thun peih ngak, barau brei mesraiy piah pala veik labaih 44 tỷ đồng ka 32 tuai damuai, dalam nan hu 6 doanh nghiệp saong 26 baoh sang ngan saong taneh labaih 500 ha. Nan lac barau hu 1,5% dalam abih tih phun jien 3 ribau tỷ đồng tal tangin urang nông. Dalam tuk nan, urang nông pala cà phê di Đắc Lắc eng drei nao duah phun jien pala veik hu jaik 14 ribau ha cà phê taha.

 

Ong Nguyễn Hắc Hiệp, akaok kapul Hội urang pala cà phê tỉnh Đắc Lắc, mban điều phối ngành hàng cà phê Việt Nam ndom lac, sarak brei mesraiy phun jien piah pala veik lac biak siam, min brei klaak meneing dom paga pacang piah ka phun jien hu nao tal urang nong. Meng bruk pambuan palagaih dom harak gar, brei mesraiy ginup phun jien, patagok yaom brei mesraiy saong patrun laba brei mesraiy. Ong Nguyễn Khắc Hiệp caong khin:

 

 “Ka sa, adat cambat harak gar pasang iek brei mbuan lagaih, patakik harak gar hành chính. Ka dua ndom ka bruk thẩm định, meyah sang urang nông hu taneh sa ha bo pala veik cuốn chiếu ye gilang pariak njauk daong brei mesraiy ginup yaom jien pala veik angaok taneh ini kayua dahlau hadei urang jeng pala veik. Ka dua lac laba, urak ini yaom laba 7% min biak di nyu oh ka pachreih hu bhap bini kayua ngan saong dom harak gar rườm rà yau nan,  ye chênh lệch laba saong dom gilang pariak thương mại tok 2 tal 3% ye bhap bini meda nao tal labik halei samar jang yaom lac glaong jang”.

 

Bruk ngak nông di Đắc Lắc daok gaok biak ralo kan kandah kayua barau rah tapa mbang pandiak bhang dui atah. Piah daong urang nông pala veik taneh cà phê taha, khik hu tani tanat năng suất saong sản lượng, dom caong khin angaok nan brei samar hu langyah, piah paok jien mesraiy 3 ribau tỷ đồng oh lac daok dalam harak sanya./.

Giah
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC