Huyện Xuân Lộc, labik hu yaok  rituh  trại rong pabui prong sit tamuh tagok dok hu iek lac“bhum palei rong pabui” bahrau di  tỉnh Đồng Nai. Tapen bruk kein laba kinh tế, ye bruk patagok biak samar bhum pachreih rong glang jeng dui tui dom bruk kanyah jhak gah môi trường, ngak ka bhap bini dang anak mbuan si njom nerak khak  rong glang. Urang vak  Xuân Lượng, dok di ban raya . Hồ Chí Minh hu kadha vak brei thau ka bruk ni: 

Urak ni di  huyện Xuân Lộc hu labaih  155 trang trại rong pabui song abih tih tapon  labaih  340 ribau drei, ba bhum palei ni jeng labik hu  trang trại jang yau tapon pabui prong abih di  tỉnh Đồng Nai.

Hu mbaok di palei  Bàu Sình, xã Suối Cao, huyện Xuân Lộc, urang vak hu mehit rilo panuac phàn nàn di bhap bini ka bruk mbau bruk song bruk njom nerak jalan ia meng dom  trang trại rong pabui dalam bhum. Saai Nga, urang daok di palei  Bàu Sinh brei thau, di  xã Suối Cao urang rong pabui meng lavik ye, min dahlau deih, lac rong sit sot di yaok boh sang, yaom lac hu dom trang trại min oh prong. Min dom thun mai ni, rilo sang tuh mai  Suối Cao padang val ro, peih bruk rong pabui tui trang trại prong, hu dom  trại rong yaok pluh ribau drei pabui , prong tal dom héc-ta. Meng nan tal ni  không khí tuk halei jeng mbau pabui, hu dom sang daok atah di trang trại dom rituh mét jeng oh klaak hu  mbau bruk.

"Dom thun ni mai nyu mbau bruk yau nan, bhap bini daok pak ni hu pathau tagok angaok min jeng oh mboh hagait karei. Thun bloh hu dom cei angaok deih mai nyu takik mbau hasit, min urak ni nyu daok mbau yau kung. Cong khin pakat gah angaok mai langyah ka mik va, brei nyu abih mbau.  ".

Langiu di bruk không khí mbau bruk, ye halau ia dalam bhum jeng njom nerak. Saai  Long, urang daok di  xã Suối Cao brei thau lac dahlau deih  chraoh ia jangaih hacih, rilo dang, ikan, min urak ni ia hu sambo jhuk, ma-mbeik, dok hadang, ikan takik nao. Ia ala binguN jeng yau nan, sang saai oh daok pandar ia bingum piah ngak mbang huak, bo nao blei ia tame bình. Dok di tapen chraoh lac sa  trang trại pabui biak prong:

Urak ni oh urang halei pandar ia ni, thei jeng huac, oh pandar. Meteh melam meng mboh nyu mbau, ia nyu njom tame abih dalam bingum. Habar oh gam hu. Ikan di bhum ni oh dok tra.  

Tui panuac khan di bhap bini, tuk vak jiak di ni bhian hu dom kapul mai pasang iek mek mẫu ia, đo đạc… Dom tuk yau nan, nyu takik  mbau  jang , ia takik jnuk jang min bruk ni nyu yau kung hadei di tuk dom kapul tabiak nao.

Bruk duh hatai di bhap bini biak njauk, tuk ia chraoh daok njom nerak nan nyu tuh tabiak krong  La Ngà oh atah di nan hadom

Bruk ni oh lac rah tabiak di  Suối Cao saoh bo dom  xã yau  Xuân Thành, Xuân Hưng, Xuân Hòa…, huyện Xuân Lộc jeng  yau nan kayua dom trang trại pabui prong sit  tamuh tagok dalam dom thun meng bloh.

Karja  palei khan lac, kayua hu  quy hoạch lac bhum pachreih patagok bruk rong glang yau nan ye tukvak tapa rilo  trại pabui tuh mai  Xuân Lộc ngak ka bhum palei ni dang anak bruk njom nerak alam môi trường, yaom lac dom trang trại piah hu adat padang ngak song rong glang njauk hu tong yaom di  môi trường ginup abih, hu  tỉnh atau huyện brei adat. Ong Lê Sanh, Chủ tịch UBND xã Suối Cao, huyện Xuân Lộc brei thau:

Dom trang trại padang ngak yaok thun dalam bhum pachreih bruk rong glang.  Karja pak ni bhian pasang iek. Drei oh  hu  thẩm quyền tame dalam  trại ye drei pasang iek di gah langiu  , meyah mboh ia tathuak tabiak oh  hu tanut  chuẩn tui mong mboh di drei ye khan tagok pakat angaok piah urang ngak bruk..

Min anak mboh lac, tapa bruk pathau khan di bhap bini jang yau bruk pasang iek, duah thau hu mboh rilo bruk ngak suan trak. Meng akaok thun  2017 tal ni , hu 19 trang trại pabui di  Xuân Lộc njauk xử phạt hành chính abih tih jaik  4,2 tỷ đồng, brei padeih ngak rilo bilan piah pasiam veik jalan xử lý chất thải.

Bruk tamuh rilo trang trại rong pabui ba tal nerak tathuak  môi trường, mbaih mbaoh jalan mbak di  Xuân Lộc dui tui bruk duh hatai di bhap bini. Di mbang pasang iek ka bruk rong glang di  Xuân Lộc di  Hội đồng bhap bini  tỉnh Đồng Nai bahrau ni, UBND huyện Xuân Lộc brei thau  oh taduan brei ngak rilo  dự án rong glang prong  song pok panuac likau  UBND tỉnh brei patrun daok 3 ribau  héc-ta di bhum pachreih bruk patagok rong glang  piah khik ramik  môi trường.

Yaom lac bruk peih prong trang trại rong glang brei mboh jalan siam lagaih ka bruk patagok  kinh tế ngak nong di palei pala, gam tui rilo kein laba karei karei , min bruk njom nerak môi trường tuk halei jeng lac bruk duh hatai gam gam meyah karja , gah  chức năng oh samar hu  dom jalan ngak piah pasang iek catang bruk ngak di dom  cơ sở rong glang prong yau urak ni./.

Xuân Lượng/VOV-TP.HCM