Inrasara ndih tapui thun 1957 di palei Cakleng - Mỹ Nghiệp, ban sit Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận. Ong cuak ariya meng umo 15 thun min mbiah tal umo 40 thun meng đăng báo kadha ariya camereip, lac: Tháp nắng. Hadei di nan, ong gam gam brei tabiak dom sáng tác di drei, meng ariya tal tiểu thuyết. Tui jalan cuak ariya biak gheih saong rilo triết lí nan ye ariya di ong pachreih hu bruk sangka di menuac sia, dom urang phê bình saong gah roh duah. Hadei di ini lac sa binah dalam bài thơ Tháp nắng di ong:

Tôi, đứa con của ngọn gió lang thanh cánh đồng miền Trung nhỏ hẹp

Đứa con của nắng lửa bốn mùa cát trắng hanh hao

Đứa con của biển khơi trùng trùng bão thét

Và của đôi mắt tháp Chăm mất ngủ xanh xao

Hatai sahneng duah di nhà thơ Inrasara biak dalam, biak khang saong biak bahrau. Mbaik kalam di Inrasara gaoh hu tame dom kadha praong di nghệ thuật. Inrasara hu diukrai biak haong bruk văn chương bahrau. Sáng tác di ong meda pacang hu dom hatai sahneng hẹp hòi. Inrasara rik pren oh sit tame bruk salih bahrau văn học, salih bahrau jalan sahneng saong jalan vak.  Inrasara lac tác giả di labaih 20 tập thơ, công trình roh duah ka ilamu Cam saong jeng lac pô di rilo giải thưởng dalam saong lingiu taneh ia. Ong Inrasara khan lac:

Băng tiếng Chăm: 

 Meyah ariya di Inrasara hu rilo menuac thau ngan saong jalan cuak biak gheih saong rilo triết lí ye ariya di Trà Vigia bak hatai sahneng - duah tui jalan bahrau. Panuac dalam ariya brei mboh dom kandauk dalam di hatung hatian anek menuac Cam urak ini. Trà Vigia ndih tapui thun 1957, tuk umo 15 thun ong hu ariya đăng di Panrang, nội san di bhap bini Cam Phan Rang dahlau di thun 1975. Dom kadha ariya tuk umo thun sit nan nyu pachreih hu dom ceik, dom wa. Ong cuak ariya meng sap Việt gam sap Cam. Yaok kadha ariya di ong jeng hu kandaong veik dalam hatai urang puac ariya. Trà Vigia ngak hu labaih sa rituh kadha ariya. Meng janih ariya 5 akhar, 8 akhar, lục bát tal ariya tự do. Ngak iek, ong nao meng cổ điển tal hiện đại tapa tal hadei hiện đại. Cổ điển, lagu ariya di Trà nao tal gah dalam di cổ điển, min lagu hiện đại lac lagu di Trà Vigia di tuk camereip. Pak nan,  “Miên du” lac sa dalam dom kadha nan. Ariya yau ndom, yau biai, kajap saong cambaih laih:

Mùa xuân bao lần phai phôi /nào hay biết

Đời người bao lần bai bôi / hoài lỡ bước

Que củi cháy để lại than hồng / Que diêm cháy bay vào hư không

Jalau Anek ndih tapui thun 1975, lac mbaok meta bahrau ndung bak suan yava bahrau tame ariya sap Việt. Sap ndom panuac puac yaok harei gam saong jalan hiện đại brei mboh jatung hatian di rairah Cam ndih tapui hadei di thun 1975: khang kadang, bangsa bo oh kurang dunya. Ariya di sa-ai lai meluk sap Kinh – Cam, Việt –Anh dalam sa kadha ariya katut panak gam pandik pandua gam pandik hatai ka 1 rairah bahrau mboh lac harei hadei siam mekre min jeng kandauk dalam oh takik bruk mbuan si vong thân, tha hóa:

Ngọn tháp của ngày xưa

Ngôn ngữ đẹp của Ariya ngày xưa

Điệu múa kỳ ảo, say đắm lòng người là của ngày xưa

Bản đồng dao hay mà em hát cùng anh thưở thiếu thời là của ngày xưa tất…

Bây giờ lai căng lập dị khác thường…

Nan lac sa binah dalam kadha ariya “ Ala langik lac dom baoh sang” di Jalau Anek.

Jeng lac urang takre ngak ariya, ong Ysa Umơ thun ini 50 thun daok di  TPHCM lac urang Cam Islam. Ong ngak ariya meng thun 2004 min mbiah tal thun 2016 meng ba kadha ariya camereip: “Ravang tasik pulao palei negar” meng thư pháp Cam saong Việt tame Harei Pataom Ariya Việt Nam di TPHCM saong mek hu giải khuyến khích.  

Dalm tuk cuak ariya, ong hu ba takik rilo jalan sahneng, jalan diukrai pambuak haong agama tame ariya di drei ngak ka ragu ariya biak gheih, biak karei..

Hadei di ini lac trích đoạn thơ “Ravang tasik pulao palei negar” kayua ong Ysa Umơ cuak saong puac meng sap Cam:

******

Ong Ysa Umơ brei thau, ong ngak ariya “Ravang tasik pulao palei negar” di thun 2014, tuk tabiak ravang huyện đảo Trường Sa, Hoàng Sa. Yaok mbang puac veik, ong jeng mboh drut drui:

Băng tiếng Chăm: 

 Ndom ka dom rik daong di ong Ysa Umơ ka ariya bangsa Cam di TPHCM,  Tiến sĩ Phú Văn Hẳn, Phó Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật dom bangsa takik di TPHCM brei thau:

Băng tiếng Chăm:

Dom rik daong di dom urang cuak ariya bangsa Cam yau: Inrasara, Trà Vigia, Jalau Anek, Ysa Umơ… nan hu ngak ka mbaok meta văn chương hiện đại cam biak gheih, mekre, saong daok rik daong ngak brei karei jang ka bein ariya dom bangsa takik Việt Nam./.

Aí Nghiêm-VOV/TPHC