C’moo 2006, tốt nghiệp khoa Sinh, Trường Đại học Tây Nguyên, Đặng Thị Hồng, ma nuyh Ba Na đhị tỉnh Gia Lai ting k’díc chô ooy chr’hoong da ding ca coong A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế bhrợ têng cha. A đoo kiêng chếêc pa chăp vi sinh vật tợơ bêl dzợ sinh viên, tợơ ơy pa bhrợ coh trường THPT A Lưới tệêm ngăn, 2 díc điêl a moó Hồng xay moon, quyết định pa dưr cr’nọo bh’rợ choh tri lâng bh’rợ sinh học tệêm ngăn. K’rong k’miah vêy m’bứi zên, a noo a moó nắc k’rong bhrợ pa dưr trang trại, câl pr’đươi pr’dua, m’ma tri chô choh. Lâh mơ pa too pa choom coh trường, díc điêl a moó Đặng Thị Hồng p’loon tước trại choh tri, tr’pang têy c’la đoo lêy bhrợ pa liêm n’jăng, cấy meo, … Cung vêy bấc hân noo tri căh vêy bơơn bh’nơơn dal, căh vêy bơơn muy ký ốt. Dóo pa đhêy, a moó Hồng nắc đh’rưah lâng k’dic đay, chếêc năl cớ tợơ bha ar xrặ lơơng lâng tước apêê zr’lụ bhrợ têng vêy bh’nơơn dal tợơ apêê vel đong lơơng đoọng ting pa choom bhrợ. A moó Đặng Thị Hồng xay moon, choh tri k’đươi moon quy trình kỹ thuật ghit liêm, tợơ bhiệc pa liêm n’jăng, cấy m’ma meo… zêng lêy bhrợ ghit liêm: “Choh tri nắc lêy bhrợ ghit liêm crêê cơnh, muy c’nặt bh’rợ căh liêm nắc căh vêy bơơn bh’nơơn hân noo n’nặc. Tu cơnh đếêc, zập chu bhrợ nắc muy chu đơơng chô kinh nghiệm, zập g’luh bhrợ nắc pa chô rau nân năl lâh mơ. Tước nâu kêi, a cu ơy năl hau tu xoọc tr’nợơp nắc choh bhrợ vêy đơơng chô bh’nơơn dal, nắc đoo đhr’năng chrộ puih. Lêy pa liêm đhr’năng căh ma mơ bhlưa đhr’năng pleng k’tiếc coh t’ngay lâng ha dưm coh A Lưới, bêl cha cệêt nắc đớc k’chăh đoọng ngăn lâh, ha dợ p’răng puih nắc đớc chậu đác coh zr’lụ choh tri đh’rưah vêy c’lâng pa gluh gr’doóc đoọng zư nhiệt độ tệêm ngăn.”

        Tợơ bh’nơơn xoọc tr’nợơp, díc điêl a moó Đặng Thị Hồng choh pa xoọng muy trại tri dzợ, choh bấc rau tri lalay cơnh nắc tri tor, sò xám… Xọoc đâu, 2 trại choh tri âng pr’loọng đong amoó zập ruh choh tợơ 15 r’bhầu tước 18 r’bhầu m’ma phôi, coh cr’chăl 45 t’ngay tứoc 60 t’ngay nắc pay pa chô bh’nơơn. Lâng chr’năp thị trường xoọc đâu, dâng zập c’xêê pr’loọng đong a moó vêy đơơng chô tơợ 20-25 ức đồng zên pa câl tri, vêy đoo c’xêê bơơn lâh 70 ức đồng. Bh’nơơn tơợ cr’noọ bh’rợ choh tri hữu cơ cung zooi đoọng ha dic điêl amoó Hồng vêy bấc rau liêm choom coh bh’rợ pa too pa choom đhị trường THPT A Lưới. Tợơ đhị pa choom lý thuyết, dic điêl a moó vêy c’năl lalua đoọng pa choom ha học sinh. A moó Đặng Thị Hồng đoọng năl, zập c’moo, a noo amoó dzợ bhrợ bấc g’luh đoọng ha học sinh chô chếêc năl đhr’năng choh bhrợ tri đhị đâu: “Nâu kêi pa choom học sinh ting c’lâng Steam, chr’năp nâu nắc bh’nơơn âng muy  môn học nắc cơnh ooy đoọng liêm choom ha học sinh. Zập c’moo, học sinh apêê khối lớp zêng chô ooy đâu đoọng chếêc năl đhr’năng lalua. Đhr’năng đoọng học sinh năl rau lalua nắc liêm choom cơnh lâng bh’rợ pa too pa choom xoọc đâu, jưah zooi đoọng ha pêê a đhi năl bhlưa lý thuyết lâng thực hành. Mơ chô tước trại choh tri apêê ađhi zêng kiêng.”

Lâh mơ bh’nơơn đơơng chô tợơ choh tri, pr’loọng đong amoó Đặng Thị Hồng dzợ pa xoọng bh’nơơn tợơ 600 t’nơơm ổi xoọc đơơng chô bh’nơơn. A moó pay đươi rau ta lơi tợơ choh tri đoọng băn gur, pay phân g’bur ooy tơơm ổi lâng apêê tơơm chr’noh lơơng. Xọoc đâu cr’nọo bh’rợ choh tri hữu cơ âng pr’loọng đong a moó t’vaih bhiệc bhrợ đoọng ha 7 cha nắc đhị  vel đong lâng bh’nơơn đơơng chô zập c’xêê tợơ 4 tước 5 ức đồng. A moó Aviết Thị Ngàn, ma nuyh Tà Ôi ặt đhị chr’val Quảng Nhâm, chr’hoong A Lưới moon: “Pr’ặt tr’mông âng đhanuôr Tà Ôi, Pa Cô coh đâu zr’năh k’đhap bhlầng, căh năl chếêc bhrợ rau rị đoọng bơơn cha. Nắc đươi vêy trại choh tri âng cô Hồng, k’dua a zi moọt bhrợ, đhơ căh u bấc nắc zập c’xêê cung vêy bơơn lâh 4 ức đồng. Pa bhrợ coh đâu liêm choom bhlầng, cô Hồng pa choom bhrợ têng tri lưch loom.”

Pa căn Lê Thị Quỳnh Tường, Chủ tịch Hội LHPN chr’hoong A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế đoọng năl, đhị chr’hoong da ding ca coong A Lưới ơy vêy bấc cr’noọ bh’rợ bhrợ têng ha rêê đhuôch hữu cơ âng hội viên pân đil bhrợ c’la, đơơng chô bh’nơơn tợơ 200-300 ức đồng. Cr’nọo bh’rợ choh tri âng a moó Đặng Thị Hồng nắc muy ba bi, tri  đoo yêm, bơơn bấc ngai câl đươi: “Cr’nọo bh’rợ choh tri nắc muy cr’nọo bh’rợ pr’hăt đhị A Lưới. Coh đâu, vêy 2 a moó bhrợ têng cr’nọo bh’rợ nâu, tu choh tri cơnh đâu lêy bhrợ đoọng ghit. A moó Hồng bhrợ têng liêm choom bhlầng, nắc ma nuyh điển hình đăh bhrợ têng cha choom. Cơnh bhrợ têng bơơn a đoo pa ghit lêy bhrợ lâng zập rau phân hữu cơ, n’jăng ơy vêy liêm sạch, bh’nơơn tri a đoo pa chô căh zập đoọng pa câl coh thị trường. A moó Hồng ta luôn pa too pa choom lưch loom đoọng a đhi a moó, tợơ đếêc nắc t’vaih bhiệc bhrợ đoọng ha bấc pân đil đhị chr’val Quảng Nhâm.”/.

Cô giáo vùng cao làm giàu từ mô hình nấm hữu cơ

                                               PV Kim Thu

Với những kiến thức của một cô giáo dạy môn Sinh học, chị Đặng Thị Hồng ở xã Quảng Nhâm, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế đã xây dựng thành công mô hình trồng nấm hữu cơ được nhiều người biết đến. Đây là mô hình trồng nấm theo phương pháp an toàn sinh học đầu tiên ở huyện vùng cao A Lưới cho thu nhập mỗi năm hàng trăm triệu đồng và giải quyết việc làm cho nhiều lao động tại địa phương.

Năm 2006, tốt nghiệp khoa Sinh, Trường Đại học Tây Nguyên, Đặng Thị Hồng, người Ba Na ở tỉnh Gia Lai theo chồng về huyện miền núi A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế lập nghiệp. Đam mê nghiên cứu vi sinh vật từ hồi sinh viên, sau khi ổn định công tác tại trường THPT A Lưới, 2 vợ chồng chị Hồng bàn bạc, quyết định gầy dựng mô hình trồng nấm rơm bằng phương pháp an toàn sinh học. Dành dụm được ít vốn, anh chị đầu tư xây dựng trại, mua vật tư, phôi nấm về trồng. Ngoài giờ dạy học ở trường, vợ chồng chị Đặng Thị Hồng tranh thủ đến trại nấm, tự tay xử lý rơm, cấy meo, đặt bánh rơm…Cũng có nhiều vụ nấm không đạt năng suất, không thu hoạch được ký nấm nào. Không nản lòng, chị Hồng cùng chồng tiếp tục tìm hiểu từ sách báo và tìm đến các mô hình trồng nấm thành công ở các địa phương khác để học tập. Chị Đặng Thị Hồng chia sẻ, trồng nấm đòi hỏi quy trình kỹ thuật rất nghiêm ngặt, từ việc xử lý rơm, đặt bánh rơm, cấy meo giống…đều phải tuân thủ kỹ thuật: “Trồng nấm đòi hỏi rất cao về kỹ thuật, chỉ cần một khâu sơ suất thì sẽ thất bại cả lứa đó. Chính vì vậy, mỗi một lần làm là một lần có thêm kinh nghiệm, mỗi lần làm là phải trau dồi thêm kiến thức. Đến nay, tôi đã biết được nguyên nhân đầu tiên để trồng nấm thành công là phải điều khiển được độ ẩm và nhiệt độ. Phải khắc phục được tình trạng nhiệt độ ngày và đêm chênh lệch quá lớn ở A Lưới bằng cách khi trời lạnh quạt than để tăng nhiệt còn trời nắng thì đặt các chậu nước trong vòm nấm, đồng thời thông gió thoát hơi để giữ nhiệt độ ổn định.”

Từ thành công bước đầu, vợ chồng chị Đặng Thị Hồng mở thêm một trại nấm, trồng nhiều loại nấm khác như nấm mèo, sò xám…Hiện, 2 trại nấm của gia đình chị mỗi lứa trồng từ 15 ngàn đến 18 ngàn phôi giống, trong vòng 45 ngày đến 60 ngày là cho thu hoạch. Với giá cả thị trường hiện tại, trung bình mỗi tháng chị thu về từ 20 đến 25 triệu đồng tiền bán nấm, có những tháng thu hơn 70 triệu đồng. Thành công từ mô hình trồng nấm hữu cơ cũng giúp ích cho vợ chồng chị Hồng có nhiều cải tiến trong việc giảng dạy tại trường TPHT A Lưới. Từ chỗ chỉ dạy lý thuyết, vợ chồng chị có thêm thực tế để truyền đạt cho học sinh. Chị Đặng Thị Hồng cho biết, mỗi năm, anh chị còn tổ chức nhiều đợt cho học sinh về tham quan quy trình sản xuất của trại nấm: “Bữa nay dạy học theo phương pháp Steam, có nghĩa là sản phẩm của một môn học ra như thế nào thì rất có ích cho học sinh. Mỗi năm, học sinh các khối lớp đều về đây để trải nghiệm thực tế. Quá trình cho học sinh trải nghiệm thực tế thì vừa phù hợp với phương pháp giảng dạy hiện nay vừa giúp các em hài hòa giữ lý thuyết và thực hành. Mỗi lần đến trại nấm, các em rất thích, rất hứng thú.”

Ngoài thu nhập từ trồng nấm, gia đình chị Đặng Thị Hồng còn có thêm nguồn thu từ 600 gốc ổi đang thời kỳ thu hoạch. Chị cũng tận dụng chất thải từ trồng nấm để nuôi trùn quế, phục vụ phân bón cho ổi và một số cây trồng khác. Hiện mô hình trồng nấm hữu cơ của gia đình chị giải quyết việc làm cho 7 lao động tại địa phương với thu nhập mỗi tháng từ 4 đến 5 triệu đồng. Chị A Viết Thị Ngàn, người Tà Ôi ở xã Quảng Nhâm, huyện A Lưới nói:  “Cuộc sống bà con Tà Ôi, Pa Cô ở đây khó khăn lắm, chẳng biết làm gì để kiếm sống. May mà có trại nấm của cô Hồng thu nhận vào làm việc, thu nhập mỗi tháng cũng được hơn 4 triệu đồng. Vào đây làm rất tốt, cô Hồng bày vẽ làm nấm rất tận tình.”

Bà Lê Thị Quỳnh Tường, Chủ tịch Hội LHPN huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, tại huyện vùng cao A Lưới đã có nhiều mô hình sản xuất nông sản hữu cơ do hội viên phụ nữ làm chủ, cho thu nhập mỗi năm từ 200 đến 300 triệu đồng. Mô hình trồng nấm của chị Đặng Thị Hồng là một điển hình vượt trội, sản phẩm nấm luôn tươi ngon, sạch, được thị trường ưa chuộng: “Mô hình trồng nấm là một mô hình hiếm ở A Lưới. Trên này chỉ có 2 chị làm mô hình này, bởi vì trồng nấm đòi hỏi quy trình kỹ thuật rất cao. Chị Hồng thì làm mô hình nấm rất tốt, là điển hình phụ nữ làm kinh tế giỏi. Quy trình sản xuất được chị tuân thủ nghiêm ngặt với các loại phân hữu cơ, rơm rạ sẵn có nên sản phẩm bảo đảm sạch, không đủ để cung cấp cho thị trường. Chị Hồng luôn tận tình  hướng dẫn cho chị em, qua đó tạo nhiều công ăn việc làm cho phụ nữ xã Quảng Nhâm”./.