Đha nuôr da ding ca coong, pa bhlâng ănc đha nuôr acoon coh công r’dợ tr’xăl cơnh pa chăp, cơnh bhrợ, grơơ nhool đươi dua công nghệ coh pa bhrợ ta têng, kinh doanh đoọng ha dưr dal bh’nơơn bh’rợ. Tơợ cr’chăl dzợ  căh âi năl cơnh bhrợ, nâu câi chuyển đổi số âi dưr vaih bh’rợ căh choom căh vêy, zooi đha nuôr pa câl hàng liêm buôn lâh, xay pa căh bh’nơơn bh’rợ liêm lâh lâng bơơn năl xa nay đơơh lâng crêê liêm.

Coh vêêl Tống Coói, chr’val da ding ca coong Sông Vàng, amoó Alăng Lanh zâp t’ngay trơ vâng lâng bh’rợ pa câl hàng coh đong. Năc đhêêng lâng muy bêệ điện thoại bhriêl g’lăng, amoó đơp đơn, t’ơơi tin nhắn lâng đơơng âng zâp râu pr’đươi tơợ c’bat, c’thau, đhr’nuum tươc a lớ. L’lăm a hay, amoó Lanh bhrợ cán bộ bán chuyên trách coh chr’val n’đhang zên pa chô căh mơ vêy, căh zâp băn pêê p’nong ca coon tứi. Amoó đhêy bhrợ, k’rong băn a oc, choh crâng lâng pa câl hàng online đoọng t’bơơn zên.

Ting amoó Lanh, nâu câi zâp ngai zêng đươi dua mạng xã hội, tu cơnh đêêc kiêng choom pa câl hàng năc a đay pa choom chụp hình, pa căh bài, t’ơơi t’mooi ng’cơnh. Đươi cơnh đêêcm amoó bơơn p’têêt lâng đha nuôr bâc vêêl đăn đêêc lâng đơơng âng hàng tươc đong apêê câl. Amoó p’ma moon, năc đhêêng vêy muy bêệ điện thoại năc “vêy p’xoọng muy bêệ chợ coh đong”.“Pa câl online, moon buôn năc công căh vêy u buôn, n’đhang năc doó k’pân tồn hàng. Acu ăt pa căh apêê bh’nơơn pr’đươi, ngai câl năc acu pay lâng đơơng âng tươc apêê. Ha dợ bh’nơơn bh’rợ, pa bhlâng năc  avị cuôt, ngai kiêng cha năc acu bhrợ lâng đơơng tươc đong apêê. Bêl boo đhí, c’lâng ch’ngai, bâc ngai t’ơơh luh lươt, pay câl coh mạng đoọng u buôn. Đươi cơnh đêêc năc hàng hóa pa câl đơơh lâh mơ”.

Công đươi chuyển đổi số, amoó Zơrâm Thị Ben coh vêêl Mực, chr’val Thạnh Mỹ âi đơơng âng pr’đhang choh tri lâng băn chr’gơơng pay t’ghêy pa căh ooy mạng. Zâp t’ngay amoó quay video ng’cơnh choh tri, pa căh coh apêê c’bhuh đhị mạng. Vêy bêl t’mêê pa căh năc âi vêy ma nưih pay câl.

C’bhuh choh tri âng amoó Ben tơơp bhrợ pa dưr vêy lâh 40 mét vuông đong choh tri, zâp c’xêê pay pêêh bơr chu, dâng 30-40 kg muy g’luh. L’lăm a hay, tri bâc năc puôh pa gooh. Tơợ bêl năl pa câl coh mạng, bh’nơơn bơơn t’mooi coh Đà Nẵng pay câl ta luôn, pa chô âng ađhi amoó coh c’bhuh dưr ta clơ lâh. Amoó Zơrâm Thị Ben bhui har, lâh mơ bhrợ ha rêê, zâp ngai coh c’bhuh vêy p’xoọng bơr pêê ha riêng r’bhâu đồng zâp c’xêê tơợ pa câl tri.“L’lăm ahay acu năc muy pa câl ha đha nuôr zr’lụ đăn đâu. Bâc bêl tri bâc căh ngai câ năc puôh pa gooh. Nâu câi pa căh coh mạng, chụp, quay video.. apêê đoo lêy, pay câl. K’dâng lêy căh vêy tri đoọng pa câl coh chợ dzợ. Acu pa gơi ooy xe chô đơơng chooh ooy thành phố, vêy bêl tri căh âi ga măc choom pêêh pay âi vêy ngai t’mooh zươc câl. T’ghêy chr’gơơng công cơnh đêêc, pa căh năc vêy ma nưih t’mooh câl”.

T’cooh Kaphu Bột, Chủ tịch Hội Nông dân chr’val Thạnh Mỹ đoọng năl pa câl hàng đhị mạng zooi đha nuôr bơơn pa căh tươc bâc ngai năl lâh, k’bơơch zên pră lâng liêm t’lăng zên pa câl. Chr’năp bhlâng năc zooi đha nuôr da ding ca coong bơơn ting pr’lươt nâu câi, ha dưr dal bh’nơơn. Hội âi zooi đoọng 150 pr’loọng đơơng pa căh bh’nơơn ooy apêê sàn thương mại điện tử, pa choom đoọng z’hai pa câl hàng online, xay pa căh bh’nơơn lâng đươi dua mạng xã hội crêê pháp luật. Hội Nông dân chr’val Thạnh Mỹ t’bhlâng tươc c’moo 2030, vêy hăt bhlâng 70% hội viên nông dân bơơn ra văng c’năl, z’hai công nghệ; t’bh;âng zâp c’moo năc xay bhrợ c’lâng pa câl yêm têêm tơợ 2-3 bh’nơơn OCOP ha đha nuôr:“Tươc đâu, bh’rợ đơơng pa căh bh’nơơn ooy sàn thương mại điện tử công dzợ hăt. Coh cr’chăl tươc, Hội t’bhlâng xay truih p’too moon zâp chi hội, hội viên t’bhlâng ting pâh chuyển đổi số, grơơ nhool pa căh bh’nơơn âng đay, bh’nơơn OCOP đhị sàn thương mại điện tử, xay pa căh, bhrợ t’vaih đh’nơc chr’năp la lay ha đay, chroi đoọng bhrợ pa dưr tr’mông tr’meh, pr’ăt tr’nơt âng vêêl đong”.

Đhr’năng la lua đoọng lêy, chuyển đổi số doó dzợ râu ch’ngai đh’vơch lâng k’đhap bhrợ têng. Năc tơợ muy bêệ điện thoại bhriêl g’lăng, muy tài khoản mạng xã hội căh câ bơr pêê ta la cha nup bh’nơơn, đha nuôr da ding ca coong âi choom bhrợ t’bhưah thị trường, p’têêt ma nưih pay câl coh ch’ngai lâng pa câl hàng liêm buôn lâh. Đợ pr’đhang âng amoó Alăng Lanh, Zơrâm Thị Ben âi pa căh bêl năl đươi dua công nghệ, bh’nơơn da ding ca coong doó dzợ muy ăt coh vêêl bhươl năc âi choom lươt tươc prang thành phố ch’ngai, pa dưr chr’năp dal lâng đơơng chô bh’nơơn yêm têêm.

Chuyển đổi số tu cơnh đêêc căh muy zooi đha nuôr bơơn pa câl hàng, năc dzợ bhrợ t’vaih cơnh bhrợ t’mêê, zooi đha nuôr da ding ca coong năl cơnh bhrợ cha, pa xiêr đhr’năng ăt g’nưm ooy plêêng k’tiêc, c’lâng c’tôch lâng pr’đơợ vêêl đong căh liêm. Nâu đoo công năc c’lâng lươt chr’năp đoọng đha nuôr acoon coh choom ting ta pun lươt đhị c’lâng za zym, bơơn năl chính sách âng Nhà nước đơơh lâh, liêm choom lâh.

Choom moon, bêl đha nuôr đươi dua điện thoại bhriêl g’lăng coh pa bhrợ ta têng, tr’câl tr’bhlêy, chuyển đổi số âi la lua dưr vaih “ bêệ poong p’têêt” zooi tr’mông tr’meh da ding ca coong dưr liêm ta clơ, chroi đoọng ha dưr dal pr’ăt tr’mông, bhrợ pa dưr vêêl bhươl t’mêê lâng pa dưr nhâm mâng coh apêê chr’val zr’lụ da ding ca coong./.

NÔNG DÂN MIỀN NÚI ĐÀ NẴNG TÍCH CỰC CHUYỂN ĐỔI SỐ

Vài năm trở lại đây, tinh thần chuyển đổi số mà Đảng và Nhà nước triển khai đã lan tỏa mạnh mẽ đến từng thôn, từng bản ở miền núi Đà Nẵng. Bà con vùng cao, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, cũng dần thay đổi cách nghĩ, mạnh dạn đưa công nghệ vào sản xuất, kinh doanh để nâng cao thu nhập.Từ chỗ còn bỡ ngỡ, nay chuyển đổi số đã trở thành nhu cầu thiết thực, giúp bà con bán hàng thuận lợi hơn, quảng bá sản phẩm tốt hơn và tiếp cận thông tin nhanh chóng, chính xác.

Ở thôn Tống Coói, xã miền núi Sông Vàng, chị Alăng Lanh ngày nào cũng tất bật với việc bán hàng ngay tại nhà. Chỉ cần chiếc điện thoại thông minh, chị nhận đơn, trả lời tin nhắn và giao đủ loại mặt hàng từ bát, thau, chăn đến thảm. Trước đây, chị Lanh làm cán bộ bán chuyên trách xã nhưng thu nhập thấp, không đủ nuôi ba con nhỏ. Chị quyết định nghỉ việc, đầu tư nuôi heo, trồng rừng và bán hàng online để tăng thu nhập.

Theo chị Lanh, giờ ai cũng dùng mạng xã hội, nên muốn bán được hàng thì phải học cách chụp hình, đăng bài, trả lời khách. Nhờ vậy, chị kết nối được với bà con nhiều thôn lân cận và giao hàng tận nơi. Chị ví von, chỉ cần chiếc điện thoại là “có thêm một cái chợ ngay trong nhà”:“Bán online, dễ thì cũng không phải là dễ, nhưng được cái là không bị tồn hàng nhiều. Mình cứ đăng lên các sản phẩm gia dụng, ai đặt thì mình lấy về, không phải ôm hàng. Còn hàng nông sản, đặc biệt là bánh cuốt (bánh đặc trưng của người Cơ Tu), ai cần thì mình sẽ làm và ship tận nơi. Lúc mưa gió, đường xa, nhiều người không ra quán được, đặt trên mạng cho tiện. Nhờ rứa mà hàng hóa bán nhanh hơn, ít tồn hơn.”

Cũng nhờ chuyển đổi số, chị Zơrâm Thị Ben ở thôn Mực, xã Thạnh Mỹ đã đưa mô hình trồng nấm và nuôi hươu lên không gian mạng. Mỗi ngày chị quay video cách chăm nấm, đăng lên các hội nhóm. Có hôm vừa đăng vài phút đã có người đặt mua.

Nhóm hộ trồng nấm do chị Ben khởi xướng có hơn 40 mét vuông nhà nấm, mỗi tháng thu hoạch hai đợt, khoảng 30–40 kg mỗi đợt. Trước đây, nấm nhiều quá thì phải phơi khô. Từ khi biết bán online, sản phẩm được khách ở Đà Nẵng đặt mua đều đặn, thu nhập của các chị tăng lên. Chị Zơrâm Thị Ben phấn khởi, ngoài làm nương rẫy, mỗi thành viên có thêm vài trăm nghìn đồng mỗi tháng từ bán nấm. “Trước đây tôi chỉ bán cho bà con quanh xã. Làm ra nhiêu bán bấy nhiêu, nhiều khi nấm nhiều quá phải phơi khô. Giờ đăng lên mạng, rồi quay video cách làm nấm, giá cả… khách họ coi, họ đặt. Hầu như không có nấm để mang ra chợ bán nữa. Tôi gửi xe xuống dưới thành phố, có bữa nấm chưa thu hoạch đã có đơn hàng đặt trước rồi. Nhung hươu cũng vậy, đăng lên là có người hỏi liền”.

Ông Kaphu Bột, Chủ tịch Hội Nông dân xã Thạnh Mỹ cho biết bán hàng qua mạng giúp bà con tiếp cận khách hàng rộng hơn, tiết kiệm chi phí và minh bạch giá cả. Quan trọng nhất là giúp nông dân miền núi bắt kịp xu thế, nâng cao thu nhập. Hội đã hỗ trợ 150 hộ đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử, tập huấn kỹ năng bán hàng online, quảng bá sản phẩm và sử dụng mạng xã hội đúng pháp luật. Hội Nông dân xã Thạnh Mỹ phấn đấu đến năm 2030, có ít nhất 70% hội viên nông dân được trang bị kiến thức, kỹ năng số; phấn đấu mỗi năm giải quyết đầu ra ổn định từ 2-3 sản phẩm OCOP cho nông dân.“Đến nay, việc đưa mặt hàng lên sàn thương mại điện tử vẫn còn khiêm tốn. Trong thời gian đến, Hội tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến từng chi hội, hội viên tích cực tham gia chuyển đổi số, mạnh dạn đưa hàng nông sản của mình, sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử, quảng bá, xây dựng thương hiệu sản phẩm của mình, góp phần thúc đầy phát triển kinh tế, xã hội của địa phương”.

Thực tế cho thấy, chuyển đổi số không phải điều xa vời hay khó tiếp cận. Chỉ từ một chiếc điện thoại thông minh, một tài khoản mạng xã hội hay vài tấm hình chụp sản phẩm, bà con vùng cao đã có thể mở rộng thị trường, kết nối khách hàng ở xa và bán hàng thuận lợi hơn rất nhiều. Những mô hình của chị Alăng Lanh, chị Zơrâm Thị Ben đã chứng minh rằng khi biết tận dụng công nghệ, nông sản miền núi không còn bó hẹp trong thôn bản mà có thể vươn ra thành phố, tăng giá trị và mang lại thu nhập ổn định.

Chuyển đổi số vì vậy không chỉ giúp bà con bán được hàng, mà còn mở ra cách làm mới, giúp nông dân vùng cao chủ động hơn trong phát triển kinh tế, giảm bớt phụ thuộc vào thời tiết, đường sá và điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Đây cũng là hướng đi quan trọng để đồng bào dân tộc thiểu số bắt kịp xu thế chung, tiếp cận chính sách của Nhà nước nhanh hơn, hiệu quả hơn.

Có thể nói, khi bà con mạnh dạn dùng điện thoại thông minh vào sản xuất và buôn bán, chuyển đổi số đã thực sự trở thành “chiếc cầu nối” giúp kinh tế miền núi khởi sắc, góp phần nâng cao đời sống, xây dựng nông thôn mới và phát triển bền vững ở các xã vùng cao./.