Pr’loọng đong a ngăh Nguyễn Thị Châu ăt coh Hòa Phước, chr’val Hòa Phú, chrhoong Hòa Vang vêy zr’lụ nang chr’noh k’noọ 1 héct n’đhang bâc c’moo l’lăm a hay năc muy choh prí a đhuôc, prí n’oong lâng m’bứi bhơi r’veh đoọng cha zâp t’ngay. Bâc cmoo đăn đâu, dic điêl a ngăh k’rong bhrợ bhr’lâ k’tiêc, dzang choh prí ra riêt lâng apêê tơm cha p’lêê cơnh chrun, pih bhung, paneh... A ngăh Nguyễn Thị Châu đoọng năl, choh tơơm cha p’leê năc liêm choom bâc lâh mơ t’piing lâng choh ha roo lâng apêê tơơm chr’noh n’lơng. A ngăh Châu pa tinh lêy: choh ha roo zâp c’moo 2 hân noo, cơnh lang chrnăp ha roo 1 tạ đhêêng 700 r’bhâu đồng. N’đhang câ, choh prí lâng apêê tơơm cha p’lêê n’lơng năc vêy pa chô ta luôn, zâp c’moo công bơơn lâh 100 ưc đồng. Đhêêng cơnh prí ra riêt pr’loọng đong a ngăh choh lâh 2 sào cơnh lâng k’ha riêng bhr’lâng, pa chô bâc tươc 2 chu t’ping lâng choh prí a đhuôc lâng n’oong:“ Choh tơơm cha p’lêê liêm choom lâh. Vel đong p’too moon choh pa dưr, zooi đoọng ha đha nuôr phân bón, zên câl m’ma tu cơnh đêêc a zi ma p’zay tr’xăl. T’mêê a hay dzợ k’tiêc acu choh p’xoọng pih ngam, ga lôôc, chrun. Choh ha roo n’đhơ choh tơơm cha p’lêê công cơnh đêêc, pa bhlâng năc đac tươc phân, căh zâp đac năc luc phân công căh râu pr’đươi tu cơnh đêêc pr’loọng đong k’rong pêch giếng đoọng vêy đac tưới ha n’loong. Brương tr’nu nhà nươc vêy zooi đoọng năc  công choom ha dang căh năc a đay công vêy chr’noh đoọng bhrợ têng.”

Xơợng bhrợ bh’rợ xa nay bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê, coh bâc c’moo ha nua, chr’val Hòa Phúc, chr’hoong Hòa Vang p’too moon đha nuôr bhrợ bhr’lâ nang chr’noh, tr’xăl tơơm chr’noh liêm glăp lâng pr’đợơ plêêng k’tiêc vel đong. Cơnh lâng râu zooi đoọng n’đăh kỹ thuật công cơnh m’ma chr’noh, phân bón, c’bhuh đac tưới âng ngành Nông nghiệp, xooc chr’val Hòa Phú âi bhrợ pa dưr bâc pr’đhang choh tơơm cha p’lêê, đhăm bhưah dzooc tươc k’zêt hécta. Coh đêêc, bâc pr’đhang choh prí ra riêt, chrun, thanh long, paneh Thái... pa dưr bh’nơơn liêm choom, đoọng pa chô zâp c’moo k’ha riêng ưc đồng. P’căn Trần Thị Lý, Phó Chủ tịch UBND chr’val Hòa Phú, chr’hoong Hòa Vang đoọng năl, lâh tín chấp apêê zên đhị apêê Hội Nông dân, Pân đil, Đoàn đha đhâm c’mâr... ha pr’loọng vă t’đui đoọng, vel đong pa zum lâng ngành nông nghiệp chr’hoong pa choom đoọng, tr’xăl khoa học kỹ thuật đoọng đha nuôr đươi dua ooy bh’rợ tr’nêng:“ Vel đong vêy pr’đơợ k’rơ n’đăh choh tơơm cha p’lêê công cơnh choh crâng. Cơnh lâng bh’rợ xa nay bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê, bhrợ bhr’lâ nang chr’noh năc apêê pr’đhang choh tơơm cha p’lêê dưr vaih bâc bhlâng. Cơnh lâng râu zooi đoọng kỹ thuật, m’ma, phân bón âng vel đong xooc apêê pr’đhang pa dưr pa bhlâng liêm. Pa bhlâng năc đhị vel đong apeê tơơm chr’noh vêy đ’đong cơnh pih ngam, pih bhung, bhơc... công rơơm kiêng cr’chăl tươc đha nuôr bơơn pa chô đoọng apêê pr’loọng đong n’lơng lêy liêm choom ma ting bhrợ pa dưr.”

Căh muy apêê chr’val da ding ca coong cơnh Hòa Phú, Hòa Bắc, bâc c’moo đăn đâu, bh’rợ choh tơơm cha p’lêê pa dưr k’rơ coh vel đong chrhoong Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng. Đoọng zooi đha nuôr bhrợ pa dưr pr’đhang bh’rợ, Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr vel bhươl, Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng pa zum lâng chrhoong Hòa Vang dưr vaih đợ zr’lụ nang choom đoọng apêê n’lơơng ting lêy bhrợ, bâc năc choh prí, paneh lâng muy bơr tơơm cha p’lêê n’lơơng. Tươc nâu câi, prang chr’hoong Hòa Vang âi vêy 36 bhươn mă bơơn cr’noọ xa nay đoọng đha nuôr apêê vel đong  n’lơơng ting lêy bhrợ têng bhưah. Lâh đợ zên zâp c’moo k’zêt tỷ đồng k’rong bhrợ pa dưr nông nghiệp, vel bhươl, chr’hoong Hòa Vang dzợ xay bhrợ đề án pa dưr cớ bh’rợ ha rêê đhuôch cơnh lâng pa dưr vel bhươl t’mêê; bhrợ bhr’lâ k’tiêc, pa dưr nang chr’noh..., zooi đha nuôr đươi dua công nghệ dal moot ooy bh’rợ tr’nêng. T’cooh Nguyễn Kim Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân thành phố Đà Năng xay moon, đhăm k’tiêc da ding ca coong chr’hoong Hòa Vang pa bhlâng liêm glăp đoọng choh apêê tơơm cha p’lêê. T’piing lâng apêê tơơm choh cơnh ha roo, a rong, clang năc tơm cha p’lêê liêm choom bâc lâh mơ:“ C’lâng xa nay âng Hội Nông dân thành phố năc p’too moon, xay truih lâng pa choom đoọng ha đha nuôr bhrợ pa dưr nang chr’noh liêm choom, coh đêêc vêy nang prí, nang paneh lâng apêê nang chr’noh n’lơơng đoọng zooi đha nuôr choh bhrợ bâc p’lêê p’coo. Lâng căh vêy năc choh muy râu tơơm, a hêê tr’xăl đoọng prang c’moo  4 hân noo đha nuôr zêng vêy p’lêê pêêh pa câl. Hội Nông dân công ta luôn lươt dh’rưah, pa choom đoọng đha nuôr bhrợ dự án vă zên Quỹ zooi đoọng đha nuôr thành phố đoọng k’rong câl m’ma, pr’đươi phân bón lâng bhrợ bhr’lâ nang chr’noh pa dưr liêm, đoọng pa chô dal.”

“ Sào ruộng căh mơ muy ch’đa ha rêê”, đhr’năng la lua n’nâu moon ghit c’lâng lươt crêê âng chr’hoong Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng coh pa dưr pr’đhang nang chr’noh, crâng, zooi đha nuôr zr’lụ da ding ca coong ha dưr dal râu pa chô, pa dưr tr’mông prloọng đong. Nâu đoo công năc prđơợ đoọng Hòa Vang t’bhlâng tươc c’moo 2025 vêy 11/11 chr’val mă bơơn cr’noọ xa nay vel bhươl ha dưr dal, hăt bhlâng 3 chr’val vel bhươl t’mêê cơnh t’mêê liêm./.

Miền núi Đà Nẵng:

Phát triển kinh tế từ các mô hình trồng cây ăn quả

                                                                                                             Kim Thu VOV Miền Trung

Những năm gần đây, nhiều nông dân ở các xã miền núi của huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tăng năng suất, hiệu quả trên cùng 1 đơn vị diện tích, tạo hướng đi mới trong phát triển kinh tế. Với sự hỗ trợ tích cực của chính quyền địa phương và các ban, ngành liên quan, bà con đẩy mạnh cải tạo vườn tạp, nhổ bỏ nhiều loại cây trồng kém hiệu quả chuyển sang trồng các loại cây ăn quả như bưởi, cam, thanh long, mít, chuối...Thực tế cho thấy, các mô hình trồng cây ăn quả ở vùng đất này đã phát triển tốt, cho thu nhập mỗi năm hàng trăm triệu đồng, giúp bà con xóa đói giảm nghèo bền vững và góp phần xây dựng nông thôn mới ở địa phương.

Gia đình bà Nguyễn Thị Châu ở thôn Hòa Phước, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang có khu vườn rộng gần 1 héc ta nhưng những năm trước đây chỉ trồng các loại chuối cau, chuối mốc và 1 ít rau củ phục vụ bữa ăn hàng ngày. Mấy năm gần đây, thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng của chính quyền địa phương, vợ chồng bà tập trung cải tạo đất vườn, chuyển sang trồng chuối thanh tiêu và các loại cây ăn quả khác như: xoài, bưởi, mít... Bà Nguyễn Thị Châu cho biết: trồng cây ăn quả cho hiệu quả kinh tế cao hơn gấp nhiều lần so với trồng lúa và các loại cây trồng khác. Bà Châu tính toán: trồng lúa mỗi năm 2 vụ, với giá lúa 1 tạ chỉ được 700 ngàn đồng. Thế nhưng, trồng chuối và các loại cây ăn quả khác thì có thu nhập liên tục, mỗi năm cũng được hơn 100 triệu đồng. Riêng chuối thanh tiêu gia đình bà trồng hơn 2 sào với hàng trăm cây, thu nhập cao gấp đôi so với trước đây trồng chuối cau và chuối mốc:“Trồng cây ăn quả hiệu quả rất cao. Địa phương khuyến khích trồng, hỗ trợ bà con phân bón, tiền mua giống nên chúng tôi mạnh dạn chuyển đổi. Vừa rồi còn đất vườn tôi trồng thêm cam, mận, xoài. Trồng lúa hay cây ăn quả cũng vậy, nhất nước mới nhì phân, mà thiếu nước thì bỏ phân vô cũng không tác dụng nên mới đây gia đình đầu tư khoan giếng để có nước tưới cho cây. Sau này nếu nhà nước có hỗ trợ thì cũng tốt mà không hỗ trợ thì mình cũng có cây cối để thu hoạch lại.”

Thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, trong những năm qua, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang khuyến khích người dân cải tạo vườn tạp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu ở địa phương. Với sự hỗ trợ về kỹ thuật cũng như cây giống, phân bón, hệ thống nước tưới của ngành Nông nghiệp, hiện toàn xã đã hình thành nhiều mô hình trồng cây ăn quả, diện tích lên đến hàng chục héc ta. Trong đó, nhiều mô hình trồng chuối thanh tiêu, xoài, thanh long, mít Thái...phát huy hiệu quả kinh tế, cho thu nhập mỗi năm hàng trăm triệu đồng. Bà Trần Thị Lý, Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang cho biết: ngoài tín chấp các nguồn vốn thông qua các kênh của Hội Nông dân, Phụ nữ, Đoàn thanh niên...cho hộ dân vay ưu đãi, địa phương phối hợp với ngành nông nghiệp huyện tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật để bà con ứng dụng vào sản xuất:“Địa phương có thế mạnh về trồng cây ăn quả cũng như kinh tế rừng. Với chương trình xây dựng nông thôn mới, cải tạo vườn tạp thì các mô hình trồng cây ăn quả hình thành rất nhiều. Với sự hỗ trợ kỹ thuật, giống, phân bón của địa phương hiện các mô hình phát triển rất tốt. Đặc biệt tại địa phương các loại cây có múi như cam, bưởi, chôm chôm đã cho quả. Cũng mong thời gian đến bà con thu hoạch được để các hộ dân khác thấy hiệu quả và nhân rộng mô hình.”

Không riêng các xã miền núi như Hòa Phú, Hòa Bắc, những năm gần đây, phong trào trồng cây ăn quả phát triển mạnh mẽ trên địa bàn huyện huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng. Để giúp bà con xây dựng mô hình, Sở Nông nghiệp và PTNT, Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng phối hợp với huyện Hòa Vang hình thành những khu vườn mẫu, chủ yếu trồng chuối, mít và một số loại cây ăn quả khác. Đến nay, toàn huyện Hòa Vang đã có 36 vườn mẫu đạt chuẩn để người dân các địa phương học tập nhân rộng. Ngoài nguồn vốn mỗi năm hàng chục tỷ đồng đầu tư phát triển nông nghiệp, nông thôn, huyện Hòa Vang còn triển khai đề án tái cơ cấu nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới; cải tạo vườn tạp, phát triển kinh tế vườn..., giúp người dân ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất. Ông Nguyễn Kim Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng đánh giá, vùng đất trung du, miền núi huyện Hòa Vang rất phù hợp để trồng các loại cây ăn quả. So với các loại cây màu như lúa, sắn, khoai thì cây ăn quả hiệu quả cao gấp nhiều lần:“Chủ trương của Hội Nông dân thành phố là vận động, tuyên truyền và hướng dẫn nông dân xây dựng những vườn rừng kiểu mẫu, trong đó có vườn chuối, vườn mít và các loại cây trồng tổng hợp để giúp người dân đa dạng hóa các loại cây ăn quả. Và không có độc canh, chúng ta chuyển đổi để quanh năm 4 mùa bà con đều có trái cây và có thu nhập. Hội Nông dân cũng luôn đồng hành, hướng dẫn bà con lập dự án vay nguốn vốn Quỹ hỗ trợ nông dân thành phố để đầu tư mua giống, vật tư phân bón và cải tạo vườn đảm bảo mô hình phát triển tốt, cho thu nhập cao.”

“Sào ruộng không bằng tấc nương”, thực tế này khẳng định hướng đi đúng đắn của huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng trong phát triển kinh tế vườn, rừng, giúp người dân vùng trung du, miền núi nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế hộ gia đình. Đây cũng là cơ sở để Hòa Vang phấn đấu đến năm năm 2025 có 11/11 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, ít nhất 3 xã đạt xã nông thôn mới kiểu mẫu./.