Đoọng zư đớc rau chr’năp văn hoá ty đanh, coh bhiệc bhan hân noo ha pruốt tr’nơớp c’moo đâu, bh’rợ tr’thi pếch ruộng g’luh tr’nơớp vêy ta bhrợ năc bhrợ t’vaih bh’rợ prá xay, đh’rưah pr’choom lâng pa mâng pr’ắt bh’rợ.

Năc tơợ ra diu ra dzương, bêl apêê c’la t’rí cêêh t’rí ooy clung ruộng Nậm Loỏng, chr’val Sùng Phài, thành phố Lai Châu - zr’lụ bhrợ ruộng ga măc pa bhlâng âng chr’val, năc vêy bấc đhanuôr lâng ta mooi tước. Bh’rợ tr’thi pếch ruộng c’moo đâu vêy ting pâh âng 7 c’bhuh blo tơợ 7 bhươl cr’noon âng chr’val Sùng Phài. Pazêng c’bhuh ting pâh bh’rợ tr’thi zêng năc đợ manuyh vêy kinh nghiệm bấc bhlâng ooy bh’rợ pếch ruộng, đh’rưah lâng t’rí ga măc, k’rơ, pếch k’tiếc ta béch vêy ta lêy pay.

Bêl p’rá ta đang moon dưr bhrợ âng ađoo k’đhơợng xay, pazêng c’bhuh thi năc tơớp p’căh rau ta béch g’lăng âng đay. Apêê đoo p’căh đợ kỹ thuật ta béch pa bhlâng, tơợ bh’rợ k’đơơng t’rí pếch k’tiếc tước ooy bh’rợ bhrợ t’vaih hân luung pếch la liêm. Đoọng vêy đợ hân luung pếch la liêm, manuyh k’đhơợng pr’nếch năc manuyh k’rơ, ting n’năc vêy kinh nghiệm k’đơơng t’rí crêê hân luung, mặ k’đhơợng cày năc vêy choom bhrợ t’vaih hân luung pếch la liêm, crêê c’lâng. T’cooh Sùng A Pùa, ắt coh cr’noon Lùng Thàng prá xay: “Đhanuôr Mông bhrợ ruộng, ha rêê zêng đươi t’rí, c’róc đoọng pếch k’tiếc. Vêy t’rí pếch n’looih năc công ba buôn, năc vêy t’rí căh choom pếch năc ađay năc vêy c’rơ vêy mặ k’đơơng t’rí.”

Xang bêl p’rá ta đang moon âng Ban Bhrợ bh’rợ tr’thi, đha đhâm k’đơơng t’rí năc tơớp bhrợ lâng rau p’rá cr’chăng, g’rooh âng đhanuôr lâng ta mooi. Bh’rợ tr’thi bhui har pa bhlâng, lâng ting pâh lêy, pa hêl lứch loom âng đhanuôr, ta mooi năc bhrợ t’vaih rau la lêy pr’hay pa bhlâng ha đhanuôr lang ta mooi coh pazêng t’ngay tr’nơớp hân noo ha pruốt. A noo Tạ Đức Hạnh, ta mooi blo tơợ tỉnh Lào Cai prá xay: “Bêl đâu bơơn ting pâh bh’rợ bhiệc bhan pếch ruộng đh’rưah lâng đhanuôr coh đâu acu lêy chr’năp pa bhlâng. Bhiệc bhan ơy bơơn pa dưr cớ bh’rợ pa bhrợ cơnh ty đanh ahay âng đhanuôr l’lăm ahay năc pếch k’tiếc đươi t’rí, tu cơnh đêêc năc bhiệc bhan vêy chr’năp pa bhlâng, zooi đhanuôr lâng ta mooi bơơn n’năl bh’rợ pếch ruộng zr’năh k’đhap pa bhlâng.”

Nâu đoo năc c’moo tr’nơớp bh’rợ tr’thi pếch ruộng vêy ta bhrợ coh zr’lụ đhanuôr Mông đhị tỉnh Lai Châu. Bh’rợ tr’thi năc bêl đoọng đhanuôr tr’lum, pr’choom, prá xay đợ bh’rợ ch’choh b’băn. Ting n’năc, công năc bêl đoọng lang đha đhâm c’mor n’năl ooy chr’năp văn hoá ty đanh âng bh’rợ bhrợ ruộng ha roo âng k’conh pa bhướp hêê, tơợ đêêc năc chăp lâh mơ rau chr’năp âng ha roo, r’veh  r’đoong, bh’năn vêy ta bhrợ t’vaih tơợ g’lêêh c’rơ âng đhanuôr coh bh’rợ tr’nêng. T’cooh Tần A Páo, Phó Chủ tịch UBND chr’val Sùng Phài, thành phố Lai Châu prá xay: “Nâu cơy vêy ta bhrợ cơnh t’mêê liêm, đhanuôr coh vel đong năc choom đươi máy móc đoọng pếch ruộng lâng pa bhrợ. Tu cơnh đêêc bh’rợ tr’thi pếch ruộng c’moo đâu vêy ta nhrợ năc đoọng zư đớc rau chr’năp pr’hay văn hoá âng acoon coh; ting n’năc công đoọng prá xay ha apêê lang đha đhâm c’mor n’năl cơnh bhrợ têng, bh’rợ ch’choh, b’băn âng lang k’conh pa bhướp ahay.”

Bh’rợ tr’thi pếch ruộng âng đhanuôr Mông coh Lai Châu năc căh muy bh’rợ pa bhrợ ting n’năc năc bêl liêm choom đoọng đhanuôr oó lơi bh’rợ ch’choh b’băn, zư đớc đợ rau chr’năp pr’hay văn hoá ty đanh âng acoon coh./.

ĐỘC ĐÁO HỘI THI CÀY RUỘNG CỦA ĐỒNG BÀO MÔNG LAI CHÂU

Cày ruộng đầu năm của đồng bào Mông Lai Châu là việc làm thường niên, phản ánh hoạt động sản xuất truyền thống của người dân bản địa, thế nhưng việc làm đó nay đã được thay thế bằng công cụ máy móc. Nhằm lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống, tại lễ hội xuân đầu năm năm nay, hội thi cày ruộng lần đầu tiên diễn ra đã tạo không khí giao lưu, học hỏi và kết nối cộng đồng.

Ngay từ sáng sớm, khi các chủ trâu dẫn trâu, vác cày về cánh đồng Nậm Loỏng, xã Sùng Phài, thành phố Lai Châu - vùng sản xuất rộng lớn nhất của xã, đã có rất đông người dân và du khách có mặt. Hội thi cày ruộng năm nay có sự tham gia của 7 đội đến từ 7 bản của xã Sùng Phài. Các đội tham gia hội thi đều là những người có kinh nghiệm lâu năm về cày ruộng, cùng những con trâu khỏe mạnh, cày giỏi được lựa chọn.

Khi hiệu lệnh của những người dẫn chương trình vang lên, các đội thi bắt đầu trổ tài. Họ trình diễn những kỹ thuật thuần thục, từ việc điều khiển trâu cày đến việc tạo ra những đường cày đẹp. Để có được những đường cày tốt, đòi hỏi thợ cày phải có sức khỏe, kinh nghiệm điều khiển trâu đi đúng đường cày, giữ cày chắc mới có thể tạo ra những đường cày thẳng, đẹp, đúng hướng. Ông Sùng A Pùa, bản Lùng Thàng chia sẻ: “Dân tộc Mông làm ruộng, nương đều dùng trâu, bò để cày ruộng. Có con trâu cày thuần thục rồi thì dễ, nhưng có con không thuần thục thì bắt buộc mình phải có sức mới điều khiển được nó.”

Sau hiệu lệnh của Ban Tổ chức hội thi, thanh niên điều khiển trâu xuất phát trong tiếng hò reo của người dân và du khách. Không khí hội thi diễn ra vui tươi, sôi động, với sự cổ vũ nhiệt tình và đầy hứng khởi, mang lại những trải nghiệm thú vị cho người dân và du khách trong những ngày đầu xuân. Anh Tạ Đức Hạnh, du khách đến từ tỉnh Lào Cai chia sẻ: “Hôm nay được tham gia lễ hội cày ruộng cùng bà con ở đây tôi thấy rất là ý nghĩa. Lễ hội đã phục dựng được truyền thống sản xuất của bà con trước đây là cày ruộng bằng trâu. Bây giờ thì máy móc, công cụ hiện đại nhiều nên cũng ít sử dụng đến trâu, nên là lễ hội này rất có ý nghĩa, giúp bà con và du khách được biết trước đây làm ruộng vất vả như thế nào.”

Đây là năm đầu tiên hội thi cày ruộng được diễn ra tại vùng đồng bào Mông ở tỉnh Lai Châu. Hội thi là dịp để bà con giao lưu, học hỏi, trao đổi những bí quyết làm nông nghiệp. Đồng thời, cũng là cơ hội để thế hệ trẻ hiểu thêm về giá trị văn hóa truyền thống làm nông nghiệp lúa nước của cha ông mình, từ đó thêm yêu và trân trọng hơn giá trị của sản phẩm nông nghiệp được làm ra từ công sức của người nông dân trong lao động, sản xuất. Ông Tẩn A Páo, Phó Chủ tịch UBND xã Sùng Phài, thành phố Lai Châu nói: “Bây giờ hiện đại hóa rồi, bà con trên địa bàn cơ bản sử dụng máy móc để cày và sản xuất. Nên hội thi cày ruộng năm nay được tổ chức là để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; đồng thời cũng là để tuyên truyền cho các cháu thế hệ trẻ biết phương thức, cách thức cày cấy nông nghiệp của cha ông.”

Hội thi cày ruộng của đồng bào Mông ở Lai Châu không chỉ là hoạt động sản xuất mà còn là cơ hội để bà con gắn kết với đất đai, lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống, bản sắc của dân tộc./.