Đươi vêy liêm choom đăh cruung k’tiêc đh’rưah lâng râu zooi đoọng đơơh loon âng Nhà nước, bh’rợ băn bé căh mưy zooi đhanuôr têêm ngăn pr’ăt tr’mung năc dzợ chrooi pa xoọng lêy bhrợ liêm choom lâng râu tr’xăl plêệng k’tiêc đhị zr’lụ toor biển

Đhị chr’val Châu Thành, bêl căh ơy bhrợ bh’rợ nâu, chính quyền vêêl đông bhrợ đoọng ha zâp pr’loọng đhanuôr ting pâh bhrợ zâp bh’rợ băn bé liêm choom đhị lơơng. Zâp pr’loọng vêy ta zooi đoọng 50 ực đồng k’rong bhrợ bêl tr’nơợp. Ha dang câl m’ma bé bâc lâh mơ zên ta zooi đoọng năc apêê ting lêy bơơn pa xoọng zên, ha dang vêy bơơn châc câl m’ma m’bứi zên lâh năc choom lêy pay đợ zên u’xưa lêy bhrợ pa xoọng c’roọl bh’năn căh cậ câl ch’na đh’năh.

Anoo Thạch Qui, mưy ooy 20 pr’loọng bơơn zooi đoọng đăh bh’rợ nâu moon, xoọc đâu t’nooi bé âng pr’loọng đông lâh k’zệt p’nong, ooy đâu vêy đợ acoon xoọc bhung. Zên pa câl lêệ bé ting pa dưr bâc năc pr’ăt tr’mung pr’loọng đông cung ta clơ liêm lâh mơ:

"Nhà nước zooi đoọng 50 ực đồng, acu câl băn bé, bhrợ c’roọl bh’năn. Tươc đâu t’nooi bé vêy lâh k’zệt p’nong, ooy đâu vêy 5, 6 p’nong xoọc bhung”.

Lâng zên pa câl bé xoọc mơ 150 r’bhâu tươc 160 r’bhâu đồng đhị mưy ký, lâh mơ tươc 180 r’bhâu đhị mưy ký, năc mơ 10 p’nong bé pay lêệ pa gluh pa câl bêl đâu ahay, pr’loọng đông anoo Qui vêy pa chô lâh 40 ực đồng, pa chô lãi mơ 35 ực.

Anoo Thạch Sĩ Trình cung coh chr’val Châu Thành, bêl ahay băn k’rooc, ha dợ lêy băn bé liêm choom, anoo năc pa câl lơi lưch k’rooc đoọng lêy băn bé:

“Bêl ahay acu crêê pr’loọng đha rưt, vêy nhà nước zooi đoọng 40 ực đồng đoọng bhrợ đông. Bêl đêêc acu cung ơy băn bé lâng vêy k’rong m’bứi zên. Vêy nhà nước zooi đoọng đh’rưah lâng zên âng đay lâng zên châc vặ đăh lơơng năc vêy mặ bhrợ đhr’nông đông nâu”.

Đươi vêy băn bé, zên bơơn bhrợ âng pr’loọng đông anoo Trình ting pa dưr liêm ghit lâh. Xọoc, lâh mơ băn lâng pa câl bé lêệ 2-3 chu zâp c’moo, anoo dzợ k’rong lêy pay bé coh zr’lụ đoọng pa câl ooy apêê lươt câl đhị zâp tỉnh lơơng, pa chô zên k’zệt ực đồng zâp ruuh. Pr’ăt tr’mung pr’loọng đông vêy pa dưr pa xơc, anoo ơy mặ bơơn đhr’nông đông bhưah liêm.

Ting lêy lâng zâp râu bh’năn lơơng, băn bé doọ vêy bâc zên pa gluh đươi, choom lêy pay đươi bâc ch’na đh’năh ơy vaih, pa xiêr zên bhrợ têng. Lâh mơ, êệ k’rooc dzợ pay đươi bhrợ phân bón đoọng ha tơơm chr’noh, vêy bơơn k’miah zên k’rong đoọng ha bhiệc bhrợ têng nông nghiệp.

T’cooh Nguyễn Thanh Thuỷ, c’la c’roọl bh’năn lâng đhị câl pay bé lêệ coh phường Trà Vinh đoọng năl, thị trường bé pa câl cr’chăl đâu têêm ngăn, lâh mơ năc dzợ pa câl dal lâh mơ, tu apêê đươi dua bhưah tươc ooy miền Trung lâng miền Bắc:

“Cr’noọ bh’rợ âng cu năc pa dưr pa xơc t’nooi bé r’rưah, acu lêy câl pay zêng đợ bé m’ma âng đhanuôr. Bé xoọc đhong acu đơơng chô bhrợ t’moọ, ha dang bâc lâh năc lêy pa câl ooy Bến Tre, Tiền Giang. Thị trường bhưah liêm, ha mơ cung choom pa câl. Acu lêy bhiệc băn bé liêm choom bhlâng”.

Ting cơnh zâp apêê chuyên môn, bé mơ 8 c’xêê rưah vaih mưy ruuh. Xang 7-8 c’xêê băn bhrợ, bé vêy hi lêệng mơ 20 ký năc a’têh năc choom pa câl. Lâh mơ, zâp pr’loọng coh Vĩnh Long ơy bhrợ pa dưr liêm choom bé Bách Thảo lâng bé Boer, đoọng ăt ma mung liêm choom lâng đhr’năng plêệng k’tiêc pưih paih lâng zr’lụ toor biển. TS. Lâm Thái Hùng, Phó Giám đốc Sở Khoa học - Công nghệ tỉnh Vĩnh Long moon:

“Xọoc azi ơy bhrợ pa dưr bh’rợ nâu đhị zâp pr’loọng đahnuôr, ooy đâu vêy bâc pr’loọng bhrợ bé lai; bơr pêê pr’loọng băn bhrợ cung ơy lêy bơơn đươi bhrợ ting c’lâng xa nay băn zư liêm choom bé lai nâu. Azi lêy nâu đoo năc râu liêm choom g’luh tr’nơợp”.

Râu liêm choom âng bh’rợ băn croọl bé căh mưy zooi đoọng bâc pr’loọng đhanuôr Khmer dưr zi lâh đha rưt nhâm mâng năc dzợ c’lâng bh’rợ chr’năp đhị pr’đơợ tr’xăl plêệng k’tiêc ting t’ngay ting bhrơợng k’rơ. Choom moon, lâng râu zooi đoọng tr’nơợp âng Nhà nước lâng râu đươi bhrợ, tr’cơnh loom âng đhanuôr, bh’rợ băn bé coh Vĩnh Long ơy bhrợ pa dưr pr’ăt tr’mung têêm ngăn, chrooi pa xoọng bhrợ pa dưr vêêl bhươl t’mêê lâng pa dưr dal pr’ăt tr’mung đhanuôr Khmer./.

NUÔI DÊ – HƯỚNG LÀM GIÀU BỀN VỮNG CỦA ĐỒNG BÀO KHMER Ở VĨNH LONG

Những năm gần đây, nhiều hộ đồng bào Khmer ở tỉnh Vĩnh Long đã tìm thấy hướng đi mới thoát nghèo, vươn lên khá giả từ mô hình nuôi dê nhốt chuồng. Tận dụng lợi thế về điều kiện tự nhiên cùng sự hỗ trợ kịp thời của Nhà nước, nghề nuôi dê không chỉ giúp bà con ổn định kinh tế mà còn góp phần thích ứng biến đổi khí hậu ở vùng ven biển

Tại xã Châu Thành, trước khi triển khai mô hình, chính quyền địa phương tổ chức cho các hộ dân đi tham quan những mô hình nuôi dê hiệu quả ở nơi khác. Mỗi hộ nuôi được hỗ trợ 50 triệu đồng đầu tư ban đầu. Nếu mua dê giống giá cao hơn mức hỗ trợ thì tự góp thêm chi phí, ngược lại nếu tìm được nguồn giống rẻ hơn thì có thể tận dụng phần dư để xây chuồng hoặc mua thức ăn.

Anh Thạch Qui, một trong 20 hộ hưởng lợi từ mô hình này chia sẻ, hiện đàn dê của gia đình đã phát triển hơn chục con, trong đó nhiều con đang mang thai. Nhờ giá dê thịt liên tục tăng, kinh tế gia đình anh đã khấm khá rõ rệt.

 “Nhà nước hỗ trợ được 50 triệu đồng, tôi mang đi mua thêm dê giống, cất chuồng. Đến nay đàn dê cũng được hơn chục con, trong đó có 5-6 con đang mang bầu”.

Với giá dê hơi hiện dao động từ 150 nghìn đến 160 nghìn đồng/kg, thậm chí hơn 180 nghìn đồng/kg đối với dê chất lượng cao, chỉ riêng 10 con dê thịt xuất chuồng gần đây, gia đình anh Qui đã thu về hơn 40 triệu đồng, lãi ròng 35 triệu.

Anh Thạch Sĩ Trình  cũng ở xã Châu Thành, trước đây từng nuôi bò nhưng nhận thấy nuôi dê hiệu quả, anh đã mạnh dạn bán hết bò để chuyển sang nuôi dê:

 “Trước đây tôi cũng thuộc diện hộ nghèo, từng được nhà nước hỗ trợ 40 triệu đồng để cất nhà. Lúc đó tôi cũng đã nuôi dê rồi và đã tích lũy được ít vốn. Sẵn được nhà nước hỗ trợ cộng thêm với vốn tự có, tôi tự vay mượn một số cất được căn này”.

Nhờ nuôi dê, thu nhập của gia đình anh Trình tăng lên rõ rệt. Hiện, ngoài nuôi và xuất chuồng dê thịt 2-3 lần mỗi năm, anh còn thu gom dê trong vùng bán cho thương lái ở các tỉnh khác, thu về hàng chục triệu đồng mỗi lứa. Đời sống gia đình được cải thiện, anh đã xây được căn nhà khang trang.

So với các vật nuôi khác, nuôi dê chi phí thấp, có thể tận dụng được nhiều nguồn thức ăn xanh sẵn có, giảm chi phí sản xuất. Ngoài ra, phân dê còn được sử dụng làm phân bón cho cây trồng, giúp tiết kiệm đáng kể chi phí đầu tư cho sản xuất nông nghiệp.

Ông Nguyễn Thanh Thủy, chủ trang trại và cơ sở thu mua dê thịt ở phường Trà Vinh cho biết, thị trường dê hơi những năm gần đây luôn ổn định, thậm chí còn tăng giá do nhu cầu mở rộng ra miền Trung và miền Bắc.

“Mục đích của tôi là phát triển đàn dê sinh sản, vì vậy tôi thu mua hết lượng dê giống của bà con. Dê con mang về tôi sẽ vỗ béo, còn vượt quá số lượng tôi sẽ giao cho mối ở Bến Tre, Tiền Giang. Thị trường rất rộng, bao nhiêu cũng bán được. Tôi thấy việc nuôi dê rất có tiềm năng”.

Theo các nhà chuyên môn, dê trung bình 8 tháng sinh sản một lứa. Sau 7 – 8 tháng nuôi, dê con đạt trọng lượng từ 20 kg trở lên là có thể bán. Đặc biệt, các hộ ở Vĩnh Long đã lai tạo thành công dê Bách Thảo và dê Boer, cho con lai thích nghi tốt với khí hậu nóng và vùng ven biển. TS. Lâm Thái Hùng, Phó Giám đốc Sở Khoa học – Công nghệ tỉnh Vĩnh Long nhận định:

 “Hiện chúng tôi đã xây dựng mô hình tại các hộ dân, trong đó đã có nhiều hộ tạo được dê lai; một số hộ tham gia mô hình cũng đã tiếp cận và sử dụng được quy trình kỹ thuật chăn nuôi đối với dê lai này. Chúng tôi nhận thấy đây là thành công bước đầu”.

Sự thành công của mô hình nuôi dê nhốt chuồng không chỉ giúp nhiều hộ đồng bào Khmer thoát nghèo bền vững mà còn là giải pháp quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt. Có thể nói, với nguồn hỗ trợ ban đầu của Nhà nước và sự đồng lòng của bà con, nghề nuôi dê ở Vĩnh Long đã mở ra sinh kế ổn định, góp phần xây dựng nông thôn mới và nâng cao đời sống cho đồng bào Khmer./.