Zâp bh’rợ cơnh “a’ọc băn p’đhiêr”, “M’ma bé tơợp bhrợ cha” đơơng chô bh’nơơn liêm choom, căh mưy zooi đoọng đhanuôr acoon coh têêm ngăn pr’ăt tr’mung năc dzợ bhrợ tr’xăl cr’noọ bh’rợ, c’lâng bhrợ têng cha.

Pr’loọng đông anoo Hồ Văn Thuở, coh vêêl A Đeng, chr’val La Lay, tỉnh Quảng Trị năc mưy ooy đợ pr’loọng đhanuôr vêy bơơn Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay zooi đoọng l’lăm, đoọng bơr p’nong bé đoọng bhrợ têng cha. Nâu đoo năc bé m’ma ặt ooy xa nay bh’rợ “M’ma bé tơợp bhrợ cha” âng Bộ đội Biên phòng k’đươi bhrợ c’moo 2018. Bh’rợ băn bhrợ nâu nhâm mâng bêl 1 pr’loọng đha rưt bơơn độp m’ma bé băn zư, pa dưr pa xơc t’bâc. Bêl bé rưah vaih bâc năc pr’loọng đhanuôr ta zooi đoọng lêy đoọng cớ ooy xa nay bh’rợ nâu bơr p’nong bé m’ma, zooi đoọng ha đợ pr’loọng đông zr’năh k’đhạp lơơng vêy pr’đơợ bhrợ cha dưr zi lâh đha rưt. Bêl tợợp bhrợ bh’rợ “m’ma bé tơợp bhrợ cha”, Bộ đội Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay ơy zooi đoọng bâc pr’loọng đhanuôr lưm zr’năh k’đhạp đhị k’noong k’tiêc. Tươc đâu, bâc pr’loọng đông cơnh anoo Hồ Văn Thuở ơy dưr zi lâh đha rưt, pr’ăt tr’mung têêm ngăn.

Anoo Hồ Văn Thuở moon, cán bộ, chiến sỹ Biên phòng căh mưy đoọng bé m’ma năc dzợ lêy cha mêêt đhị zâp pr’loọng đhanuôr, pa choom đoọng liêm ghit ooy đăh bhiệc đoọng cha, tiêm zanươu cha groong pr’luh cr’ay tươc bêl pa dưr pa xơc bâc lâh. Tươc đâu, t’nooi bé âng pr’loọng đông anoo Thuở vêy lâh 20 p’nong, anoo Thuở ơy zooi đoọng bé m’ma ha zâp pr’loọng đhanuôr lơơng: “Bh’rợ “bé m’ma tơợp bhrợ cha” ơy zooi đoọng pa dưr pr’ăt tr’mung pr’loọng đông zi, chrooi đoọng ga măc ooy đăh bhrợ cha nhâm mâng. Tơợ bh’rợ băn bé nâu, pr’loọng đông ơy bơơn độp pay m’ma lâng băn bâc bé, bêl bé vaih bâc năc acu đoọng bơr p’nong m’ma bé ooy Ban Tổ chức xa nay bh’rợ nâu đoọng apêê lêy đoọng ha zâp pr’loọng đông lơơng băn bhrợ t’bhưah bh’rợ nâu. Xọoc đâu, xa nay bh’rợ nâu ơy zooi đoọng m’ma đhị 2, 3 vêêl đông, zooi đhanuôr đh’rưah bhrợ cha”.

Cung cơnh bh’rợ “M’ma bé tơợp bhrợ cha”, bh’rợ “A’ọc băn p’đhiêr” tơợp vaih đhị râu k’đươi moon, zooi đoọng âng cán bộ, chiên sĩ Đồn Biên phòng cửa khẩu Quốc tế La Lay. Bh’rợ nâu ta bhrợ tơợ c’moo n’tôh ahay, Bộ đội ơy cher đoọng 3 cặp a’ọc m’ma chr’năp 3 ực đồng đhị mưy cặp đoọng ha 3 pr’loọng đông hội viên Pân đil chr’val La Lay. Zâp pr’loọng vêy ta cher đoọng m’ma năc zư lêy, băn pa dưr a’ọc, bhrợ t’vaih cớ m’ma. Bêl pr’ăt tr’mung zâp pr’loọng đông nâu ta clơ lâh năc pay cớ m’ma a’ọc đoọng ooy xa nay bh’rợ nâu đoọng lêy zooi ha zâp pr’loọng đha rưt lơơng.

Thiếu tá Nguyễn Văn Tám, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị đoọng năl, chr’val La Lay vêy lâh 95% năc đhanuôr acoon coh manưih Bru-Vân Kiều lâng manưih Pa Kô. Lâng đhanuôr ặt ma mung truih k’noong k’tiêc, c’lâng bh’rợ b’băn, ch’choh dzợ bâc râu căh liêm choom, cr’noọ bh’rợ bhrợ têng cha cung căh liêm crêê. Tu cơnh đêêc, đợ mơ pr’loọng đha rưt, đăn đha rưt đhị chr’val La Lay dzợ lâh 50%. Đọong zooi đhanuôr tr’xăl tơơm chr’noh, bh’năn băn, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay ơy zooi đoọng bâc pr’loọng đông m’ma bh’năn đoọng lêy băn bhrợ, pa dưr pa xơc a’tưch a’đha. Lâh mơ bh’rợ zooi đoọng m’ma bé, a’ọc, đơn vị dzợ xay bhrợ bâc bh’rợ tr’nêng lơơng cơnh zooi đoọng a’đha ha bâc vêêl đông đăn k’noong k’tiêc Việt - Lào.

Ting cơnh Thiếu tá Nguyễn Văn Tám, đợ c’moo đăn đâu, đh’rưah lâng râu zooi đoọng âng Nhà nước, zâp đơn vị ặt bhrợ coh vêêl đông k’noong k’tiêc tỉnh Quảng Trị zooi đoọng đhanuôr pa dưr râu liêm choom, ơy vaih đoọng bhrợ liêm choom bh’rợ t’bil ha ul pa xiêr đha rưt: “Azi xay moon pa choom đhanuôr đăh b’băn, bhrợ c’roọl bh’năn, t’bhlâng zooi đoọng ha đhanuôr zâp tài liệu pa choom đăh b’băn, pa dưr pr’ăt tr’mung, zooi đoọng t’bil ha ul đha rưt. Cr’chăl nâu, c’moo 2024, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay pa zưm lâng Hội Liên hiệp pân đil chr’val La Lay xay bhrợ bh’rợ “a’ọc băn p’đhiêr”, tươc đâu đợ a’ọc nâu dưr vaih bâc. Bh’rợ nâu cung cơnh bh’rợ “m’ma bé tơợp bhrợ cha” cher đoọng ha zâp pr’loọng đông kiêng b’băn lâng vêy pr’đơợ đoọng pa dưr pa xơc bh’rợ tr’nêng”.

Đợ t’ngay nâu, chô ooy chr’val La Lay buôn bơơn lêy râu tr’xăl đhị zr’lụ k’tiêc k’noong nâu, đhị đợ bh’rợ “m’ma bé tơợp bhrợ cha”, “a’ọc băn p’đhiêr” ơy lâng xoọc dưr vaih pa noong zooi đoọng đhanuôr acoon coh dưr zi lâh zr’năh k’đhạp, lêy chô ooy mưy pr’ăt tr’mung liêm zâp lâh. Đợ bhiệc bhrợ chr’năp lalua, nhâm mâng âng manưih lính t’boọ quân hàm t’viêng căh mưy zư nhâm mâng k’noong k’tiêc năc dzợ bhrợ đoọng dưr zi lâh đha rưt ha bâc pr’loọng đông ăt ma mung đhị k’noong k’tiêc. T’cooh Phạm Xuân Khánh, Bí thư Đảng uỷ chr’val La Lay đoọng năl, đh’rưah lâng râu zooi đoọng âng c’bhuh Biên phòng, chính quyền chr’val La Lay ơy lêy cha mêêt, chơơi pay đợ pr’loọng đhanuôr pa bhlâng zr’năh k’đhạp ha dợ vêy t’bhlâng dưr zu lâh đoọng pâh bhrợ zâp bh’rợ pa dưr bh’rợ tr’nêng. Chính quyền dzợ pa zưm nhâm mâng lâng zâp hội, đoàn thể n’jưah đoọng pr’đơợ lêy bhrợ cha dưr zi lâh đha rưt; n’jưah lêy cha mêêt, pa choom, têêm ngăn đhanuôr băn choh liêm choom, crêê cr’noọ bh’rợ. Ting cơnh t’cooh Phạm Xuân Khánh, đươi vêy râu moot bhrợ liêm ma mơ, zâp bh’rợ bhrợ têng cha căh mưy lêy zooi đoọng bơr pêê pr’loọng dưr zi lâh đha rưt, năc dzợ bhrợ t’vaih mưy bh’rợ thi đua bhrợ têng cha liêm choom đhị vêêl đông: “Đhị pr’đơợ ơy vaih lêim choom, azi cung năl ghit bhiệc pa dưr pa xơc bh’rợ tr’nêng, pr’ăt tr’mung pr’loọng đông, bhrợ ha cơnh zooi đoọng đhanuôr pa dưr dal c’năl bh’rợ đăh bhrợ têng cha. K’tiêc coh k’coong ch’ngai liêm choom đoọng ha bhiệc b’băn cơnh zâp bh’rợ băn a’ọc, băn k’rooc, bé đoọng pa zưm pa dưr pa xơc pr’ăt tr’mung pr’loọng đông, r’dợ ting pa dưr pa xơc kinh tế hợp tác xã”./.

SINH KẾ BỀN VỮNG GIÚP ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN DÃY TRƯỜNG SƠN THOÁT NGHÈO

Thời gian qua, cùng với chính quyền địa phương, các cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La lay, tỉnh Quảng Trị đã triển khai nhiều mô hình giúp đồng bào biên giới thoát nghèo. Các mô hình như “heo bản xoay vòng”, “dê giống khởi nghiệp” mang lại hiệu quả thiết thực, không những giúp đồng bào dân tộc thiểu số ổn định cuộc sống mà còn thay đổi tư duy, cách thức làm kinh tế.

Gia đình anh Hồ Văn Thuở, ở thôn A Đeng, xã La Lay, tỉnh Quảng Trị là một trong những hộ dân đầu tiên được Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay hỗ trợ  cặp dê giống để phát triển kinh tế gia đình. Đây là cặp dê giống nằm trong chương trình “Dê giống khởi nghiệp” do Bộ đội Biên phòng phát động vào năm 2018. Mô hình chăn nuôi này có tính bền vững khi 1 hộ nghèo nhận được dê giống sẽ tập trung chăm sóc, phát triển, gây dựng đàn dê. Khi đàn dê phát triển thì hộ dân nhận hỗ trợ sẽ trao lại cho chương trình 1 cặp dê giống, giúp những hộ khó khăn khác có “cần câu” thoát nghèo. Thời điểm bắt đầu thực hiện mô hình “dê giống khởi nghiệp”, Bộ đội Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay đã hỗ trợ cho nhiều hộ dân khó khăn trên tuyến biên giới. Đến nay, nhiều gia đình như anh Hồ Văn Thuở đã thoát nghèo, cuộc sống ổn định.

Anh Hồ Văn Thuở tâm sự, cán bộ, chiến sỹ Biên phòng không chỉ trao con dê giống mà còn bám sát từng hộ dân, hướng dẫn cụ thể về kỹ thuật cho ăn, tiêm thuốc phòng dịch bệnh đến khi phát triển thành đàn. Đến nay, đàn dê của gia đình anh Thuở có hơn 20 con, anh Thuở đã hỗ trợ dê giống cho các hộ dân khác. “Mô hình “Dê giống khởi nghiệp” đã giúp phát triển kinh tế cho gia đình tôi, đóng góp lớn trong tạo sinh kế bền vững. Từ mô hình dê giống, đến nay gia đình đã nhân giống và nuôi được nhiều dê, khi số lượng dê lên nhiều, tôi dành 1 cặp dê giống gửi lại Ban Tổ chức chương trình để trao lại các hộ gia đình khác, tặng các hộ nghèo nhân rộng mô hình này. Hiện nay chương trình này đã trao dê giống tại 2- 3 thôn, giúp bà con cùng phát triển kinh tế”.

Cũng giống như mô hình “Dê giống khởi nghiệp”, mô hình “Heo bản quay vòng” xuất phát từ sự vận động, hỗ trợ của cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng cửa khẩu Quốc tế La Lay. Mô hình này vừa được thực hiện từ năm ngoái, Bộ đội đã trao 3 cặp heo giống trị giá 3 triệu đồng/mỗi cặp tặng 3 hộ gia đình hội viên Phụ nữ xã La Lay. Các hộ được tặng heo giống sẽ chăm sóc, nuôi dưỡng heo bản, nhân giống tạo đàn. Khi kinh tế các hộ này phát triển thì sẽ trích lại các cặp heo giống cho chương trình để tiếp tục hỗ trợ các hộ nghèo khác.

Thiếu tá Nguyễn Văn Tám, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị cho biết, xã La Lay có hơn 95% là đồng bào dân tộc thiểu số là người Bru- Vân Kiều và người Pa Kô. Đối với đồng bào trên tuyến biên giới, phương thức chăn nuôi, trồng trọt còn nhiều hạn chế, tư duy phát triển kinh tế còn lạc hậu. Do đó, tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo tại xã La Lay còn hơn 50%. Để giúp người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Lalay đã hỗ trợ nhiều hộ gia đình con giống để chăn nuôi, phát triển đàn gia cầm. Ngoài mô hình hỗ trợ dê giống, heo bản giống, đơn vị còn triển khai nhiều mô hình khác như hỗ trợ ngan giống tặng nhiều bản làng giáp biên giới Việt - Lào.

Theo Thiếu tá Nguyễn Văn Tám, những năm gần đây, cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước, các đơn vị đóng chân trên tuyến biên giới tỉnh Quảng Trị hỗ trợ đồng bào phát huy tiềm năng, lợi thế để thực hiện có hiệu quả công tác xóa đói giảm nghèo. “Chúng tôi tuyên truyền hướng dẫn bà con chăn nuôi, xây dựng chuồng trại, tiếp tục hỗ trợ bà con các tài liệu hướng dẫn về kỹ thuật chăn nuôi, phát triển kinh tế, giúp xóa đói giảm nghèo. Bên cạnh đó, năm 2024, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay phối hợp Hội Liên hiệp Phụ nữ xã La Lay triển khai mô hình “heo bản quay vòng”, đến nay đàn heo phát triển tốt. Mô hình này tương tự mô hình “Dê giống khởi nghiệp” trao cho các hộ gia đình có nhu cầu chăn nuôi và có điều kiện để phát triển kinh tế”.

Những ngày này, về xã La Lay dễ dàng thấy được sự đổi thay ở vùng đất biên cương, nơi những mô hình “Dê giống khởi nghiệp”, “Heo bản quay vòng” đã và đang trở thành chiếc “cầu nối” giúp đồng bào dân tộc thiểu số bước qua khó khăn, hướng đến một cuộc sống đủ đầy hơn. Những việc làm thiết thực, bền bỉ của người lính quân hàm xanh không chỉ giữ vững biên cương mà còn tiếp thêm hy vọng thoát nghèo cho nhiều gia đình vùng biên. Ông Phạm Xuân Khánh, Bí thư Đảng ủy xã La Lay cho biết, cùng với sự hỗ trợ của lực lượng Biên phòng, chính quyền xã La Lay đã chủ động rà soát, lựa chọn những hộ dân thật sự khó khăn nhưng có quyết tâm vươn lên để tham gia các mô hình phát triển kinh tế. Chính quyền còn phối hợp chặt chẽ với các hội, đoàn thể vừa “trao cần câu”, trao cơ hội thoát nghèo; vừa giám sát, hướng dẫn, đảm bảo bà con nuôi trồng tốt, đúng mục đích. Theo ông Phạm Xuân Khánh, nhờ sự vào cuộc đồng bộ, các mô hình kinh tế không chỉ dừng lại ở việc giúp một vài hộ thoát nghèo mà còn tạo thành phong trào thi đua phát triển sản xuất ở địa phương. “Trên cơ sở các tiềm năng, lợi thế, chúng tôi cũng xác định việc phát triển kinh tế hộ gia đình, làm sao đó giúp người dân nâng cao nhận thức trong phát triển kinh tế. Nguồn quỹ đất ở miền núi được tận dụng để phục vụ cho việc chăn nuôi như các mô hình heo bản, chăn nuôi bò, dê để tập trung phát triển kinh tế hộ gia đình, dần dần nâng tầm lên phát triển kinh tế hợp tác xã”./.