Đươi cơnh đêêc, pr’ăt tr’mông âng đha nuôr acoon coh bơơn bhr’lâ ghit lêy, đha nuôr bơơn đươi dua liêm lâh apêê chính sách, pr’đơợ zooi đoọng âng nhà nước đoọng pa dưr tr’mông tr’meh, bhrợ t’vaih bh’rợ tr’nêng, pa dzooc râu pa chô zên.

Bâc c’moo l’lăm ahay, amoó Hồ Thị Dương, ma nưih Ca Dong coh vel Hạ Sơn, chr’val Phước Gia, chr’hoong Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam căh vêy bh’rợ tr’nêng tu cơnh đêêc pr’ăt tr’mông lum bâc zr’năh k’đhap. Ăt ga nưm ooy ha rêê ha lai, tu cơnh đêêc ha ul đha rưt ăt ta pun ga bọ pr’loọng đong amoó tơợ c’moo n’nâu tươc c’moo n’tôh. Bơơn chính quyền vel đong zooi đoọng m’ma aoc tăm vel đong bhrợ cha, đh’rưah lâng pa choom đoọng ooy bh’rợ băn x’miir, cr’năn aoc đong amoó đơơh  dưr châc liêm, doó buôn ca ay. Băn rơơi liêm buôn, amoó Hồ Thị Dương năc cớ k’rong choh pa dưr apêê tơơm cha p’lêê chr’năp dal, cơnh pih bhung, pih ngam, chrun, prí, bơ đhị đhăm bhưah lâh 2000 mét vuông. Vêy râu pa chô tơợ băn rơơi, choh bêêt, pr’loọng đong amoó Hồ Thị Dương âi z’lâh đha rưt, vêy râu cha râu đơc:

“Xooc đâu acu băn aoc lâng choh tơơm cha p’lêê, tr’mông tr’meh  công z’zăng liêm ta clơ. Vel đong k’rang tươc pr’loọng đong cu tu cơnh đêêc nâu câi acu âi mă z’lâh đha rưt. N’đăh Ủy ban Mặt trận lâng hội pân đil chr’val zooi đoọng aoc tăm vel đong lâng c’lâng bhrợ cha. Rơơm kiêng chính quyền năc vêy t’bhlâng zooi đoọng zên đoọng bhrợ t’bhưah bh’rợ băn rơơi”.

Chr’val Phước Gia, chr’hoong Hiệp Đức vêy 340 pr’loọng đha nuôr, coh đêêc, đha nuôr Ca Dong bơơn 87%, pr’ăt tr’mông đha nuôr bâc năc g’nưm ooy crâng lâng ha rêê dhuôch. Bhrợ t’vaih pr’đơợ ha đha nuôr pa dưr tr’mông, cấp ủy, chính quyền chr’val Phước Gia âi vêy bâc c’lâng bh’rợ bhrơợng coh bh’rợ pa xiêr đha rưt nhâm mâng. Vel đong patêêt pa zum chính sách tơợ apêê bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung, xay truih p’too moon đha nuôr, pa dưr bh’rợ âng đha nuôr coh t’bhlâng z’lâh đha rưt. Apêê tổ chức đoàn thể dzợ pa đơp đoọng m’ma c’rooc, aoc t’vaih c’lâng bhrợ cha, pa choom đoọng z’hai ha đha nuôr băn rơơi, choh bêêt. T’cooh Nguyễn Thanh Liêm, Chủ tịch UBND chr’val Phước Gia, chr’hoong Hiệp Đức đoọng năl: Đhị vel đong vêy bâc pr’đhang bhrợ cha đơơng chô bh’nơơn dal. Đươi cơnh đêêc, pr’ăt tr’mông âng đha nuôr Ca Dong bơơn bhrợ bhr’lâ:

“Bâc c’moo đăn đâu, đha nuôr acoon coh âi bơơn pa choom bhrợ cha cơnh lâng bâc pr’đhang bh’rợ t’mêê. Vel đong âi k’rong pa choom đoọng băn rơơi, muy bơr pr’loọng băn c’rooc lâng t’rí liêm choom, pa chô zâp c’moo công z’zăng bâc. Đợ pr’loọng đha rưt xiêr ghit lêy ting c’moo, xooc dzợ k’noọ 14%. Chr’hoong công cơnh vel đong k’rang bhrợ t’vaih zâp pr’đơợ, coh vel đong chr’val vêy 100% pr’loọng đha nuôr acoon coh zêng bơơn vă zên đoọng bhrợ cha, câl bhlêy, choh crâng, băn rơơi”.

Chr’hoong Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam vêy 3 chr’val da ding ca coong, pa zêng Phước Gia, Phước Trà lâng Sông Trà, bâc năc đha nuôr Ca Dong, M’nông. Bơơn zâp câp ủy, chính quyền k’rang zooi đoọng, nâu câi đha nuôr âi năl cơnh bhrợ cha, z’lâh zr’năh k’đhap. T’cooh Nguyễn Văn Nam, Chủ tịch UBND chr’hoong Hiệp Đức, đoọng năl: 4 c’moo ha nua, tơợ zên pa zum âng Trung ương lâng tỉnh lâh 543 tỷ đồng, vel đong âi k’rong bhrợ pa dưr cơ sở hạ tầng, zooi đoọng pa dưr bh’rợ tr’nêng coh bh’rợ ha rêê dhduôch công cơnh bhrợ t’vaih bh’rợ tr’nêng, bhrợ đong ăt ha đha nuôr 3 chr’val da ding ca coong. Đhị đêêc, chroi đoọng bhrợ pr’ăt tr’mông âng đha nuôr dưr ta clơ choom hơnh deh, pa chô muy cha năc tơợ 27,7 ưc  (c’moo 2020) năc dzooc 42,2 ưc đồng/c’moo/ch’năc; pa xiêr đợ pr’loọng đha rưt zr’lụ n’nâu tơợ 24,13% (c’moo 2020) xiêr dzợ 9,67%.

“Coh bh’rợ xa nay bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê âi zooi pa dưr tr’mông ha đha nuôr đươi đhị c’bhuh p’têêt pa zum chr’năp pa câl. Đhị vel đong âi dưr vaih bâc pr’đhang bhrợ cha cơnh băn atưch, aoc, c’rooc lâng tơơm cha p’lêê pa bhlâng liêm. Chr’hoong Hiệp Đức vêy muy đề án la lay tr’xăl bh’rợ ra pă bh’rợ ha rêê đhuôch, coh đề án n’năc chr’hoong vêy râu zooi đoọng. Đươi cơnh đêêc, chr’hoong Hiệp Đức pr’ăt tr’mông đha nuôr yêm têêm. Tơợ Bh’rợ xa nay pa xiêr đha rưt nhâm mâng lâng Bh’rợ xa nay bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê chroi đoọng pa xiêr đha rưt. C’moo đâu, chr’hoong Hiệp đức pa xiêr 164 pr’loọng đha rưt. Đợ pr’loọng đha rưt dzợ 5,1% bâc năc coh apêê chr’val da ding, t’bhlâng dzang c’moo pa xiêr dzợ 4,8%”.

Coh bâc c’moo ha nua, tỉnh Quảng Nam âi vêy bâc chính sách zooi đoọng đha nuôr acoon coh, đha nuôr zr’lụ ch’ngai bha dăh pa dưr tr’mông, dưr z’lâh đha rưt. Râu choom hơnh deh năc bâc pr’loọng đha nuôr coh zr’lụ  n’nâu âi pa dưr pr’đơợ liêm ooy pa dưr c’lâng bhrợ cha tơợ crâng, bhrợ pa dưr bâc pr’đhang bhrợ cha t’mêê, pa chô bh’nơơn dal. T’cooh Lê Văn Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam đoọng năl:

“C’lâng xa nay tỉnh Quảng Nam cr’chăl 2021-2030 lâng chr’năp tươc c’moo 2050, ha rêê đhuôch năc cớ muy coh bâc bh’rợ bha lâng đoọng pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt âng tỉnh. Đhị pr’đơợ n’năc, bhrợ ha rêê dhduôch ting c’lâng nhà nước k’đhơợng bh’rợ zooi đoọng t’vaih đhị liêm buôn ha pêê bh’rợ pa chăp ch’mêêt lêy dưr k’rơ lâng pa choom đoọng khoa học công nghệ pa dưr thị trường. C’lâng xa nay bhrợ pa dưr apêê zr’lụ  muy choh pa dưr tơơm chr’noh muy râu bhưah ga măc ting xa nay bhươn atông, zr’lụ ha rêê dhuôch công nghệ dal. Cr’chăl ha nua, tỉnh ủy, HĐND tỉnh âi xră bhrợ bâc cơ chế chính sách đoọng pa dưr ha rêê dhduôch ooy trmông tr’meh pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong. K’noọ tươc, năc t’bhlâng bhrợ t’vaih pr’đơợ liêm buôn ha pêê chr’hoong da ding ca coong”./.

TẠO ĐỘNG LỰC GIÚP ĐỒNG BÀO DÂN TỘC  THIỂU SỐ QUẢNG NAM THOÁT NGHÈO BỀN VỮNG

Những năm gần đây, việc thực hiện công tác giảm nghèo bền vững tại khu vực miền núi, vùng DTTS tỉnh Quảng Nam đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Nhờ đó, đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số được cải thiện rõ rệt, bà con tiếp cận tốt hơn các chính sách, nguồn lực hỗ trợ của nhà nước để phát triển kinh tế, tạo việc làm, tăng thu nhập.

Mấy năm trước đây, chị Hồ Thị Dương, người Ca- Dong ở thôn Hạ Sơn, xã Phước Gia, huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam không có việc làm nên cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Bám vào nương rẫy, nên cái nghèo cứ đeo bám gia đình chị năm này qua năm khác. Được chính quyền địa phương trao sinh kế giống heo đen bản địa, đồng thời hỗ trợ tập huấn về kỹ thuật chăn nuôi nên đàn heo nhà chị phát triển nhanh, ít dịch bệnh. Chăn nuôi thuận lợi, chị Hồ Thị Dương tiếp tục đầu tư mô hình trồng các loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, như bưởi, cam, xoài, chuối, bơ trên diện tích hơn 2000 m2. Có thu nhập từ chăn nuôi, trồng trọt, hiện gia đình chị Hồ Thị Dương đã thoát nghèo, có của ăn của để.

“Hiện nay tôi nuôi heo và trồng cây ăn quả, kinh tế cũng ổn định. Địa phương quan tâm đến gia đình tôi nên nay tôi đã thoát hộ nghèo rồi. Bên Ủy ban Mặt trận và hội phụ nữ xã hỗ trợ heo đen bản địa và sinh kế. Mong chính quyền tiếp tục hỗ trợ vốn để mở rộng chăn nuôi”.

Xã Phước Gia, huyện Hiệp Đức có 340 hộ dân, trong đó, đồng bào Ca Dong chiếm đến 87%, đời sống bà con chủ yếu phụ thuộc vào rừng và canh tác nương rẫy. Tạo điều kiện cho người phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, cấp ủy, chính quyền xã Phước Gia đã có nhiều giải pháp quyết liệt trong công tác giảm nghèo bền vững. Địa phương lồng ghép chính sách từ các chương trình mục tiêu quốc gia, tuyên truyền vận động người dân, phát huy vai trò của bà con trong nỗ lực vươn lên thoát nghèo. Các tổ chức đoàn thể còn trao sinh kế, hỗ trợ giống bò, giống heo, vốn vay, hướng dẫn kỹ thuật để người dân chăn nuôi, trồng trọt. Ông Nguyễn Thành Liêm, Chủ tịch UBND xã Phước Gia, huyện Hiệp Đức cho hay: Tại địa phương có nhiều mô hình kinh tế cho thu nhập cao. Nhờ đó, đời sống của đồng bào Ca- Dong được cải thiện rõ rệt.

 “Những năm gần đây, đồng bào dân tộc thiểu số đã tiếp vận với  những mô hình kinh tế. Địa phương đã tập trung định hướng chăn nuôi, một số hộ chăn nuôi bò và trâu hiệu quả, thu nhập đem lại hàng năm khá cao. Tỷ lệ hộ nghèo giảm rõ rệt qua hàng năm, hiện tại còn gần 14%. Huyện cũng như địa phương quan tâm tạo mọi điều kiện, trên địa bàn xã có 100% hộ đồng bào dân tộc thiểu số đều được tiếp cận vay vốn để sản xuất kinh doanh, trồng rừng, xây dựng mô hình chăn nuôi”.

Huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam có 3 xã miền núi, gồm Phước Gia, Phước Trà và Sông Trà, đồng bào Ca- Dong, M’Nông chiếm đa số. Nhiều năm trước đây, bà con chủ yếu sản xuất nông nghiệp theo tập quán cũ. Được các cấp chính quyền quan tâm hỗ trợ, nay bà con đã biết cách làm ăn, vượt khó vươn lên. Ông Nguyễn Văn Nam, Chủ tịch UBND huyện Hiệp Đức, cho biết: 4 năm qua, từ nguồn vốn lồng ghép của Trung ương và tỉnh hơn 543 tỷ đồng, địa phương đã đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp cũng như giải quyết việc làm, hỗ trợ sinh kế, làm nhà ở cho người dân 3 xã miền núi. Qua đó, góp phần cải thiện đáng kể đời sống của bà con, thu nhập bình quân đầu người từ 27,7 triệu (năm 2020) tăng lên 42,2 triệu đồng/người/năm; giảm tỷ lệ hộ nghèo khu vực này từ 24,13% (năm 2020) xuống còn 9,67%.

“Trong chương trình xây dựng nông thôn mới đã hỗ trợ phát triển sinh kế cho người dân thông qua chuỗi liên kết giá trị. Tại địa phương đã hình thành nhiều mô hình như nuôi gà, nuôi heo, bò và trồng cây ăn quả rất tốt. Huyện Hiệp Đức có một đề án riêng chuyển đổi cơ cấu ngành, nội ngành nông nghiệp, trong đề  án đó huyện có hỗ trợ. Nhờ đó, huyện Hiệp Đức đời sống người dân ổn định. Từ Chương trình giảm nghèo bền vững và Chương trình xây nông thôn mới góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo. Năm nay, huyện Hiệp Đức giảm 164 hộ nghèo. Tỷ lệ hộ nghèo còn 5,1% chủ yếu ở các xã vùng cao, phấn đấu sang năm giảm xuống 4,8%”

Trong những năm qua, tỉnh Quảng Nam đã có nhiều chính sách hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số, người dân vùng sâu, vùng xa phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo. Điều đáng mừng là nhiều hộ dân ở khu vực này đã phát huy lợi thế về phát triển kinh tế vườn rừng, xây dựng nhiều mô hình kinh tế mới, cho thu nhập cao. Ông Lê Văn Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết:

 “Định hướng tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2050, nông nghiệp tiếp tục là một trong những ngành trụ  cột bệ đỡ cho phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh. Trên cơ sở đó, tổ chức sản xuất nông nghiệp theo hướng nhà nước giữ vai trò hỗ trợ tạo môi trường thuận lợi cho các hoạt động nghiên cứu phát triển và chuyển giao khoa học công nghệ phát triển thị trường. Định hướng xây dựng và phát triển các vùng chuyên canh quy mô lớn theo hình thức trang trại, khu nông nghiệp công nghệ cao. Thời gian qua, tỉnh ủy, HĐND tỉnh  đã ban hành nhiều cơ chế chính sách cho phát triển nông nghiệp về kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Sắp tới, tiếp tục tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các huyện miền núi”./.