Amoó dzợ năc ma nuyh tơợp bhrợ du lịch, k’rong ađhi amoó CơTu moọt bhrợ ooy Hợp tác xã, đh’rưah pa dưr du lịch vel bhươl, pa dal thu nhập, pa xiêr đha rựt đanh mâng.

Tước x’rịa tuần, ađhi amoó pân đil vel Dỗi, chr’val Thượng Lộ, chr’hoong Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế nắc đh’rưah ting pâh bơơn ha roo, bhơi rơ veh, pa liêm bhươn chr’noh bh’nơơn ếp coh vel, coh chr’val. Căh lâh pa chăp tước zên bấc căh cợ m’bứi, n’đoo pr’loọng đong kiêng ting pâh bhrợ nắc a moó đâh zooi đoọng vêy thu nhập ting chroi k’rong ooy quỹ Chi hội. Căh muy mơ đêêc, apêê a moó nắc dzợ t’vaih Tổ bhrợ ra ving pazêng 30 ađhi amoó ting pâh, đh’rưah tr’pác coh bh’rợ tr’nêng. Tổ ra ving nâu bêl nắc pêêh pay pih đong nâu, prí, chứa, bêl nắc zooi đoọng đong n’tôh tal ha rêê, choh keo… Bh’rợ nâu bơơn amoó A Lăng Thị Bé, Chi hội trưởng pân đil vel Dỗi pa căh lâng bhrợ têng tơợ bấc c’moo đâu, chroi k’rong đoọng ha đhi amoó coh vel pa xiêr rau k’rang đăh công nhân pa bhrợ cung cưnh vêy đợ zên đoọng ađhi amoó vặ k’rong choh bhrợ, băn bh’năn. Tước nâu kêi, Chi hội Pân đil vel Dỗi ơy vêy đợ zên k’nặ 70 ức đồng, đoọng k’zệt hội viên pân đil vặ đoọng bhrợ cha. Amoó A Lăng Thị Bé xay moon, đhị chr’hoong Nam Đông, chr’năp t’ngay công pa bhrợ pazêng c’moo đăn đâu dzoóc dal tơợ 400 – 500 r’bhầu đồng/t’ngay ting bh’rợ lêy bhrợ. Tu cơnh đêêc, bh’rợ “chroi k’rong zên, xăl t’ngay pa bhrợ” âng Chi hội Pân đil bơơn đơp rau mr’cơnh loom âng ađhi amoó lâng đhanuôr Cơ Tu chr’vl Thượng Lộ: “Acu bhrợ Chi hội trưởng Hội pân đil vel Dỗi tơợ c’moo 2016, tước c’moo 2018 nắc tổ k’bơch zên lâng bhrợ ra ving nắc dưr vaih. Bh’rợ âng tổ nâu cung nắc tơợ cr’noọ kiêng zooi ađhi amoó vêy bh’rợ bhrợ têng, bêl tổ pa bhrợ đoọng ha pêê coh chr’val nắc chr’năp cung ếp lâh pa bhrợ coh lơơng, nắc 50 r’bhầu đồng/t’ngay. Xoọc tơợp ađhi amoó nắc căh ơy lêy rau liêm choom nắc cung k’rang ting pâh, ha dợ cr’chăl đăn đâu bấc ađhi amoó ting pâh bhrợ”.

Căh muy choom bhrợ bh’rợ Hội, amoó A Lăng Thị Bé dzợ nắc ma nuyh tơợp pa dưr du lịch vel bhươl. Tơợ bấc c’moo hay, amoó ơy đh’rưah lâng đhanuôr Cơ Tu vel Dỗi chroi k’rong zên lâng c’rơ g’lêêh đh’rưah lâng chính quyền vel đong bhrợ c’lâng moọt ooy tran đác Kazan, mị đăh c’lâng ra pặ lâng đhêl, choh pô, n’loong cha năm đoọng t’pâh t’mooi tước lêy tran đác liêm pr’hay nâu. C’la amoó nắc vaih ma nuyh xay moon đoọng ha t’mooi năl pazêng rau chr’năp pr’hay âng đhanuôr Cơ Tu vel Dỗi. Tơợ bêl vel Dỗi vaih năc zr’lụ du lịch vel bhươl âng chr’hoong Nam Đông, amoó A Lăng Thị Bé ting pâh ooy Hợp tác xã Du lịch vel bhươl tran đác Kazan lâng vaih nắc Giám đốc Hợp tác xã. Xoọc đâu, Hợp tác xã ơy vêy 42 cha nắc, đh’rưah pa dưr du lịch đoọng pa dưr pr’ặt tr’mông. COh bhươn đong, amoó dzợ băn k’roọc, a’ọc lâng choh keo đoọng pa dưr dal thu nhập pr’loọng đong: “Xoọc tơợp acu bhrợ dịch vụ du lịch ha dợ tơợ ơy vêy thu nhập z’zăng nắc kiêng bhrợ pa dưr lâh mơ dzợ. Tu cơnh đêếc, acu bhrợ têng lalăm, ting pâh bhrợ HTX Du lịch tran đác Kazan đoọng k’rong bấc ađhi amoó ting bhrợ. Dịch vụ âng zi bhrợ nắc t’vaih bhiệc bhrợ đoọng a đhi amoó, câl bh’nơơn chr’noh chr’bêệt, tr’naanh, a din âng apêê đoọng pa câl ha t’mooi”.

Muy a đay k’đhơợng bhrợ bấc c’nặt bh’rợ ha dợ amoó A Lăng Thị Bé ta luôn k’rang tước pr’ặt tr’mông âng pân đil Cơ Tu đha rựt đhị chr’val Thượng Lộ, chr’hoong Nam Đông. Đh’rưah pa choom đoọng ađhi amoó bhrợ du lịch, a moó đh’rưah tước zập pr’loọng đong, pa choom apêê cơnh ch’choh, b’băn, xang nắc k’rong câl lưch đợ bh’nơơn chr’noh đoọng đươi dua ha du lịch. Amoó Hồ Thị Non, ma nuyh bhrợ coh HTX Du lịch tran đác Kazan hâng hơnh bhlầng amoó A Lăng Thị Bé cơnh lâng chr’năp bh’rợ nắc Chi hội trưởng pân đil cung cơnh chr’năp bh’rợ Giám đốc HTX du lịch vel bhươl: “Amoó Bé bhrợ choom pa bhlầng, k’đhơợng zập bh’rợ. Amoó lưch loom pa too pa choom đoọng ngai căh ơy năl. Lalăm a hay nắc zập pr’đươi âng ađhi amoó bhrợ cơnh tr’haanh, a din, zập chr’noh chr’bêệt căh choom pa câl năc nâu kêi ơy vêy amoó Bé k’rong câl đoọng, zập ngai zêng yêm loom. Amoó dzợ k’đươi moon ađhi amoó băn a tưch, a’ọc pa câl đoọng du lịch”.

 Amoó Hoàng Thị Loan, Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế đoọng năl, coh vel đong xoọc vêy 60 Chi hội trưởng pân đil. Apêê amoó nắc pazêng ma nuyh bhriêl choom, tơợp bhrợ zập bh’rợ đhị vel bhươl. Coh đêêc, bấc ađhi amoó t’mêê ting pâh bh’rợ xã hội nắc dưr vaih c’la âng pazêng cr’noọ bh’rợ zập c’moo đơơng chô bh’nơơn k’ha riêng ức đồng. Cơnh lâng amoó A Lăng Thị Bé nắc muy coh pazêng Chi Hội trưởng pân đil tr’haanh bhriêl choom âng hội cơ sở. Ting cơnh amoó Hoàng Thị Loan, Chủ tịch Hội Liên hiệp Pân đil chr’hoong Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế; đhrnăng pa bhrợ âng Hội coh pazêng c’moo hay đoọng lêy, đhị đâu vêy pazêng Chi hội trưởng gương mẫu nắc đhị đêêc vêy bh’rợ zêng ta bhrợ liêm choom, tân đôr k’rơ lâh mơ: “Amoó Bé nắc muy Chi hội trưởng pân đil ma nuyh acoon coh z’lâh bấc k’đhap k’ra coh pr’loọng đong, amoó năl pa zay ha dưr đoọng bơơn pazêng bh’nơơn coh bh’rợ tr’nêng lâng coh pr’ặt tr’mông. Amoó pa zay zập đăh bh’rợ tr’nêng âng đoo ting pâh bhrợ. Amoó Bé zay ting pa choom bhrợ lâng pa bhlầng nắc ađoo bhrợ bh’rợ Hội pa têệt lâng pa dưr pr’ặt tr’mông pr’loọng đong đay. Tu cơnh đêêc nắc amoó xay moon, k’đươi pân lơơng ting bhrợ liêm choom. Acu lêy, ha dang vêy bấc ađhi amoó cơnh amoó Bé nắc pr’ặt tr’mông âng pân đil, pa bhlầng nắc ađhi amoó Cơ Tu đhị chr’hoong vêy pazêng rau tr’xăl liêm choom lâh”./.

Chi hội trưởng phụ nữ Cơ Tu giỏi việc Hội, đảm việc nhà

Tại huyện miền núi Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế, chị A Lăng Thị Bé, người Cơ Tu ở thôn Dỗi, xã Thượng Lộ được biết đến là Chi hội trưởng Phụ nữ năng động, có nhiều sáng tạo trong các phong trào, hoạt động của Hội. Chị còn là người tiên phong làm du lịch, tập hợp đông đảo chị em Cơ Tu vào Hợp tác xã, cùng nhau phát triển du lịch cộng đồng, tăng thu nhập, giảm nghèo bền vững.

Cứ đến dịp cuối tuần, chị em phụ nữ thôn Dỗi, xã Thượng Lộ, huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế lại cùng nhau tham gia thu hoạch lúa, hoa màu, cải tạo vườn tạp cho người dân trong thôn, trong xã. Không quan tâm tiền công nhiều hay ít, hễ có gia đình nào cần nhân công lao động là các chị em sẵn  sàng hỗ trợ để có một nguồn thu nhập nhỏ đóng góp vào nguồn quỹ Chi hội. Không chỉ vậy, các chị còn thành lập Tổ đổi công gồm 30 chị tham gia, cùng nhau chia sẻ gánh nặng trong lao động sản xuất. Tổ đổi công khi thì giúp nhà này thu hoạch cam, chuối, dứa, lúc thì hỗ trợ nhà khác phát dọn thực bì, trồng keo tràm... Sáng kiến này được chị A Lăng Thị Bé, Chi hội trưởng Phụ nữ thôn Dỗi đưa ra và thực hiện từ nhiều năm nay, góp phần giúp chị em trong thôn giảm bớt nỗi lo về nhân công lao động cũng như có nguồn kinh phí để chị em vay vốn quay vòng đầu tư trồng trọt, chăn nuôi. Đến nay, Chi hội Phụ nữ thôn Dỗi đã có nguồn Quỹ gần 70 triệu đồng, cho hàng chục hội viên phụ nữ mượn để đầu tư sản xuất. Chị A Lăng Thị Bé chia sẻ, ở huyện miền núi Nam Đông, giá ngày công lao động những năm gần đây tăng rất cao, từ 400 đến 500 ngàn đồng/ngày tùy vào công việc. Do đó, hoạt động “góp vốn, đổi công” của Chi hội Phụ nữ nhận được sự đồng tình ủng hộ của đông đảo chị em và bà con Cơ Tu xã Thượng Lộ: “Tôi làm Chi Hội trưởng Phụ nữ thôn Dỗi từ năm 2016, đến năm 2018 thì tổ tiết kiệm bằng hình thức đổi công ra đời. Hoạt động của tổ này cũng bắt nguồn từ ý tưởng giúp chị em về nhân công lao động, khi tổ đi làm cho bà con trong xã thì giá cũng thấp hơn lao động bên ngoài rất nhiều, chỉ 50 ngàn đồng/ngày. Ban đầu chị em chưa thấy lợi ích nên cũng e ngại tham gia tổ, nhưng mấy năm nay chị em rất hăng hái, tham gia ngày càng nhiều.”

Không chỉ giỏi việc Hội, chị A Lăng Thị Bé còn là người tiên phong trong phát triển du lịch cộng đồng ở địa phương. Từ nhiều năm trước đây, chị đã cùng bà con Cơ Tu thôn Dỗi đóng góp tiền và công sức cùng chính quyền địa phương làm đường vào thác Kazan, 2 bên đường xếp đá suối, trồng hoa, cây cảnh để mời gọi du khách đến với dòng thác đẹp này. Bản thân chị trở thành hướng dẫn viên, giới thiệu đến du khách những nét đẹp của dòng thác Kazan cũng như đời sống, văn hóa, sinh hoạt của đồng bào Cơ Tu thôn Dỗi.  Sau khi thôn Dỗi trở thành điểm du lịch cộng đồng của huyện Nam Đông, chị A Lăng Thị Bé tham gia vào Hợp tác xã Du lịch cộng đồng thác Kazan rồi trở thành giám đốc Hợp tác xã. Hiện, Hợp tác xã đã có 42 thành viên, cùng nhau phát triển du lịch để cải thiện đời sống. Trong vườn nhà, chị còn nuôi bò, heo và trồng keo tràm để tăng thu nhập cho gia đình mình: “Ban đầu tôi chỉ làm dịch vụ du lịch nhưng khi có thu nhập cao rồi thì mình muốn duy trì và phát triển thêm nữa. Vì vậy mình làm gương trước, tham gia HTX du lịch thác Kazan để tập hợp nhiều chị em cùng làm. Dịch vụ của mình tạo việc làm cho chị em, mua hàng của chị em làm ra như nông sản, đan lát, dệt Zèng để bán cho du khách.”

Một mình đảm nhận nhiều vị trí công việc nhưng chị A Lăng Thị Bé luôn quan tâm đến đời sống phụ nữ Cơ Tu nghèo ở xã Thượng Lộ, huyện Nam Đông. Vừa đào tạo chị em làm du lịch, chị vừa đến tận các hộ gia đình, hướng dẫn chị em trồng trọt, chăn nuôi, sau đó đứng ra thu mua sản phẩm để phục vụ du lịch. Chị Hồ Thị Non, thành viên Hợp tác xã Du lịch cộng đồng thác Kazan rất cảm phục chị A Lăng Thị Bé trong cả vai trò Chi Hội trưởng phụ nữ lẫn Giám đốc HTX du lịch cộng đồng: “Chị Bé làm rất tốt, điều hành chị em mọi việc từ trong đến ngoài. Chị rất tận tình, chu đáo, hướng dẫn mọi việc cho những chị em chưa biết. Trước đây các mặt hàng của chị em làm ra như đan lát, dệt Zèng, rồi nông sản không bán được nhưng nay chị đứng ra thu múa giúp chị em nên ai cũng mừng. Chị còn động viên chị em chăn nuôi gà, vịt heo rồi mua sản phẩm đó để phục vụ cho du lịch.”

Chị Hoàng Thị Loan, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, trên địa bàn huyện hiện có 60 Chi hội trưởng phụ nữ. Các chị là những đầu tàu gương mẫu, đi đầu trong mọi hoạt động, phong trào phụ nữ ở các thôn bản. Trong đó, nhiều chị vừa tham gia việc xã hội vừa trở thành chủ của những mô hình kinh tế mỗi năm cho thu nhập hàng trăm triệu đồng. Riêng chị A Lăng Thị Bé là một trong những Chi Hội trưởng Phụ nữ tiêu biểu xuất sắc của hội cơ sở. Theo chị Hoàng Thị Loan, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế: thực tế hoạt động Hội trong những năm qua cho thấy, ở đâu có những Chi hội trưởng gương mẫu thì ở đó mọi phong trào đều đi vào nề nếp và có sức lan tỏa sâu rộng: “Chị Bé là một Chi hội trưởng phụ nữ người DTTS trải qua rất nhiều khó khăn trong gia đình nhưng chị biết phấn đấu vươn lên để đạt được những kết quả trong công việc và cuộc sống. Chị rất cố gắng trong mọi lĩnh vực công việc mà mình tham gia. Chị cần cù, chịu khó, tích cực học tập và đặc biệt là chị làm công tác Hội gắn với phát triển kinh tế cho gia đình mình. Vì vậy mà chị tuyên truyền, vận động hiệu quả, nói chị em nghe, dẫn dắt chị em cùng phát triển kinh tế. Tôi thấy rằng, nếu có nhiều chị em như chị Bé thì cuộc sống của phụ nữ, đặc biệt là chị em Cơ Tu trên địa bàn huyện sẽ có những thay đổi tích cực./.”

(Ảnh: Báo Thừa Thiên Huế)