Nâu đoo công năc bh’rợ bha lâng âng ngành lâm nghiệp Việt Nam đoọng pa dưr rau tr’zeng lâng p’căh rau chr’năp coh thị trường n’loong âng bha lang k’tiêc

Coh cr’chăl ahay, coh pazêng tỉnh Bắc Trung bộ, đợ bh’rợ, dự án khuyên nông âng Trung tâm Khuyến nông k’tiêc k’ruung bhrợ têng năc ơy t’vaih rau liêm choom bâc bhlâng. Pazêng bh’rợ, dự án t’bhlâng xay bhrợ ooy bh’rợ pazao đoọng rau liêm choom âng kỹ thuật lâng bh’rợ pay đoọng chứng chỉ FSC/VFSC lâng bhrợ t’vaih xa nay bh’rợ pa bhrợ - câl đươi, tơợ đêêc bhrợ t’vaih rau chr’năp âng crâng choh n’loong ga măc nhâm mâng…

Đhị tỉnh Quảng Trị lâng thành phố Huế, Dự án “Bhrợ bhươn ươm m’ma n’loong đoọng đươi ha bh’rợ choh crâng pay đươi n’loong”, cr’chăl c’moo 2022 - 2024 vêy ta bhrợ, lâng đợ bhưah ga măc năc 6 bhươn ươm t’mêê liêm lâng đợ bâc năc tơợ 300.000 - 500.000 bêệ t’nơơm m’ma coh muy c’moo. Dự án ơy đoọng m’ma keo lai liêm choom, pậ đơơh, mr’cơnh, vêy bha ar xay moon zr’lụ bhrợ t’vaih ghít bhlâng, crêê cơnh xa nay kỹ thuật đươi ha xa nay pay đoọng chứng chỉ zư lêy crâng nhâm mâng cơnh FSC căh cậ VFSC. Bh’rợ đươi m’ma keo liêm choom ơy ting pa dưr rau liêm choom âng crâng choh tước 20m3 - 30m3 coh muy héc ta coh muy c’moo (bâc lâh mơ tơợ 25 - 30% t’piing lâng m’ma cơnh c’xu), ting n’năc bhrợ t’vaih pr’đơợ ooy kỹ thuật nhâm mâng đoọng ha bh’rợ bhrợ t’vaih zr’lụ crâng n’loong ga măc crêê cơnh xa nay bha lang k’tiêc, pa dưr xa nay bh’rợ k’rong bhrợ đh’rưah rau chr’năp âng crâng k’coong lâng bhrợ t’bhưah thị trường đươi dua n’loong crêê cơnh xa nay coh k’tiêc k’ruung lâng đơơng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng.

T’cooh Lê Thuỵ, ăt coh chr’val Hiếu Giang, tỉnh Quảng Trị têêm loom bêl lươt lêy lâng vêy ta pa choom ooy kỹ thuật coh bh’rợ bhươn ươm m’ma n’loong.

“Bêl xay bhrợ bh’rợ zazum âng hợp tác, đhanuôr pay m’ma chô đơơng choh năc liêm choom bâc lâh mơ. L’lăm ahay, m’ma n’loong bâc bhlâng coh thị trường, rau liêm choom âng n’loong căh lâh bâc. Rau liêm choom căh lâh bac năc đhanuôr đơơh đơơng pa câl, đhanuôr công lum rau zr’năh k’đhap, chr’năp công căh lâh bâc”.

T’cooh Võ Long Thành, Giám đốc bhươn ươm Long Thành, chr’val Bến Quan, tỉnh Quảng Trị prá xay: Tơợ c’moo 2023, bơơn rau zooi đoọng âng Trung tâm Khuyến nông K’tiêc k’ruung, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị, doanh nghiệp bhrợ bh’rợ bhươn ươm cơnh t’mêê, ươm m’ma keo lai mô liêm choom lâh mơ đơơng pa câl đoọng ha đhanuôr coh vel đong. Tơợ c’moo 2023 tươc nâu cơy, zập c’moo bhươn ươm Long Thành đơơng pa câl lâh 30 bhạn t’nơơm m’ma keo lai mô liêm choom lâh mơ lâng k’dâng 3,5 ức t’nơơm keo lai hom. Ting cơnh t’cooh Võ Long Thành, t’piing lâng l’lăm ahay, rau liêm choom âng t’nơơm m’ma vêy ta pa dưr, zr’lụ pa câl nhâm mâng lâh mơ:

“Bêl bhrợ têng, pa câl m’ma n’loong đoọng ha đhanuôr coh tỉnh lâng ooy tỉnh n’lơơng, doang nghiệp zi t’bhlâng pa choom đoọng kỹ thuật, tơợ bh’rợ đơơng âng, choh crâng tước ooy cr’chăl zư lêy lâng đhanuôr. Đợ pr’loọng đong kinh tế căh lâh k’rơ, azi vêy đợ bh’rợ choh crâng l’lăm, chroót zên coh t’tun đoọng zooi đhanuôr đơơh loon cr’chăl pa bhrợ, choh n’loong liêm choom lâh mơ”.

Quảng Trị vêy ta moon năc zr’lụ bha lâng âng hợp tác xã lâm nghiệp lâng bâc bh’rợ liêm choom coh bh’rợ pa dưr zr’lụ crâng n’loong ga măc. Pazêng hợp tác xã lâm nghiệp coh đâu ơy đơơh loon k’rong đh’rưah lâng pazêng c’bhuh quốc tế cơnh WWF, GIZ, đh’rưah lâng doanh nghiệp bhrợ n’loong đoọng bhrợ bh’rợ pay đoọng chứng chỉ FSC ha crâng choh. Dáp tươc nâu cơy, k’zệt r’bhâu héc ta crâng choh đhị Quảng Trị ơy crêê cơnh xa nay zư lêy crâng nhâm mâng, bhrợ t’vaih đoọng ha pr’đươi n’loong âng vel đong bơơn ting pâh ooy thị trường k’đhap âng bha lang k’tiêc. Đươi vêy chứng chỉ FSC, chr’năp âng n’loong ta pa dzoóc tơợ 15% tước 20% t’piing lâng n’loong cơnh c’xu, ting n’năc đhanuôr choom ký hợp đồng pa câl đanh đươnh lâng doanh nghiệp, nhâm mâng zr’lụ pa câl ta luôn. Hợp tác xã n’jưah năc đơn vị p’căh mặt prá xay lâng doanh nghiệp, n’jưah vêy trách nhiệm pa choom apêê thành viên xơợng đươi cơnh xa nay âng FSC, tơợ đêêc pa dưr rau liêm choom âng bh’rợ k’đhơợng zư lêy crâng lâng cr’noọ zư lêy môi trường. Bh’rợ n’nâu căh muy bhrợ t’vaih rau liêm choom ooy kinh tế ting n’năc năc dzợ ting xay p’căh rau chr’năp âng Quảng Trị năc vel đong bha lâng coh bh’rợ pa dưr crâng nhâm mâng… T’cooh Hoàng Văn Cương, Phó Giám đốc Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Thuỷ Đông, chr’val Hiếu Giang, tỉnh Quảng Trị prá xay:

“Crâng n’loong ga măc năc coh cr’chăl đanh đươnh vêy bơơn pay pa chô. Bêl ting pâh ooy bh’rợ choh crâng n’loong ga măc đhanuôr rơơm năc vêy ta zooi t’vaih p’xoọng bh’rợ tr’nêng căh cậ vêy ta zooi m’ma chr’noh n’lơơng căh cậ b’băn coh crâng đoọng cơnh pay ếp băn đanh, pa dưr rau bơơn pay pa chô ha đhanuôr”.

Coh đhr’năng ngành lâm nghiệp xoọc xăl bh’rợ tr’nêng ting c’lâng bh’rợ pa dưr nhâm mâng lâh mơ, bh’rợ xay bhrợ bh’rợ khuyến nông đoọng bhrợ t’vaih zr’lụ choh crâng n’loong ga măc đh’rưah lâng pay đoọng chứng chỉ zư lêy crâng nhâm mâng (FSC, VFSC…) ơy lâng xoọc dưr vaih muy coh pazêng c’lâng bh’rợ t’đui đoọng âng hệ thống khuyến nông. Ting cơnh p’rá xa nay âng t’cooh Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông K’tiêc k’ruung: Pazêng bh’rợ vêy ta bhrợ năc căh muy pa choom đoọng kỹ thuật pa bhrợ liêm choom lâh mơ, ting n’năc năc dzợ pa dưr cr’noọ xa nay âng đhanuôr, bhr’lậ pa liêm cớ bh’rợ pa bhrợ lâng bhrợ pa dưr xa nay bh’rợ pa têệt bhrợ đh’rưah tươc ooy bh’rợ pa câl n’loong crêê cơnh xa nay lâng vêy chứng chỉ.

“Rau liêm choom âng pazêng bh’rợ pazao đoọng, azi xay moon rau bha lâng năc tơợ pazêng bhươn ươm, tơợ đêêc pa têêt ooy apêê khuyến nông bhươl cr’noon đoọng bhrợ pa dưr pazêng bh’rợ công nghệ n’nâu. C’lâng bh’rợ ha y chroo âng zi bêl bhrợ pa dưr năc rơơm kiêng pazêng zr’lụ crâng âng hêê zêng crêê cơnh pazêng rau xa nay xay moon, chứng chỉ bha lang k’tiếc cơnh chứng chỉ FSC. Tơợ đêêc, bêl azi ting pâh ooy pazêng thị trường ga măc lâh mơ, pa bhlâng năc pazêng thị trường EU, Mỹ, nâu đoo năc đợ xa nay bha lâng âng pazêng thị trường n’nâu. Nâu đoo năc xa nay ta đang moon bêl ahêê rơơm kiêng bơơn choh crâng n’loong ga măc lâng ting pâh ooy thị trường âng pazêng k’tiêc k’ruung liêm choom lâh mơ”.

Cr’chăl c’moo 2026 - 2028, Trung tâm Khuyến nông K’tiêc k’ruung t’bhlâng bhrợ têng pazêng bh’rợ, dự án liêm choom đhị pazêng vel đong. Rau liêm choom tơợ pazêng bh’rợ lâng dự án khuyến nông năc bh’rợ chr’năp coh bh’rợ pa dưr xa nay xăl tơợ bh’rợ choh crâng la leh ma muúch, căh lâh đanh năc choh đhị zr’lụ zazum ga măc n’loong ga măc lâng liêm choom nhâm mâng. Bh’rợ k’rong đh’rưah bhlưa t’vaih m’ma crêê cơnh xa nay ooy chứng chỉ crâng, ch’mêệt lêy zr’lụ bhrợ t’vaih lâng pa têệt rau chr’năp năc căh muy pa dưr rau liêm choom ooy kinh tế đoọng ha manuyh choh crâng ting n’năc năc dzợ ting pa dưr xa nay bh’rợ lâm nghiệp liêm choom lâh mơ, crêê cơnh lâng cr’noọ xa nay pa dưr lâm nghiệp cơnh t’mêê liêm, nhâm mâng lâng ting pâh ooy bha lang k’tiêc./.

PHÁT TRIỂN VÙNG NGUYÊN LIỆU GỖ LỚN, CHÌA KHÓA NÂNG TẦM LÂM SẢN VIỆT

 Phát triển các vùng nguyên liệu gỗ lớn tập trung và đồng bộ từ giống, kỹ thuật đến thời gian khai thác đang trở thành yêu cầu tất yếu để nâng cao hiệu quả sản xuất và giá trị sản phẩm. Đây cũng là nhiệm vụ trọng tâm của ngành lâm nghiệp Việt Nam nhằm gia tăng sức cạnh tranh và khẳng định vị thế trên thị trường gỗ thế giới

Thời gian qua, tại các tỉnh Bắc Trung bộ, những mô hình, dự án khuyến nông do Trung tâm Khuyến nông quốc gia triển khai mang lại hiệu quả tích cực. Các mô hình, dự án tập trung vào việc chuyển giao tiến bộ kỹ thuật về giống và quy trình trồng, thâm canh rừng gỗ lớn. Nhiều mô hình đã gắn với hoạt động cấp chứng chỉ FSC/VFCS và thiết lập liên kết sản xuất – tiêu thụ, qua đó hình thành chuỗi giá trị rừng trồng gỗ lớn bền vững...

Tại tỉnh Quảng Trị và thành phố Huế, Dự án “Xây dựng mô hình vườn ươm sản xuất cây giống lâm nghiệp phục vụ trồng rừng vùng nguyên liệu”, giai đoạn 2022–2024 được triển khai, với quy mô 6 vườn ươm hiện đại có công suất từ 300.000–500.000 cây giống/năm. Dự án đã cung cấp nguồn giống keo lai mô chất lượng cao, sinh trưởng nhanh, đồng đều, có hồ sơ truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật phục vụ cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững như FSC hoặc VFCS. Việc ứng dụng giống keo tiên tiến đã góp phần nâng năng suất rừng trồng lên 20 m3–30 m³/ha/năm (cao hơn 25–30% so với giống thông thường), đồng thời tạo nền tảng kỹ thuật vững chắc cho việc hình thành vùng nguyên liệu rừng gỗ lớn đạt tiêu chuẩn quốc tế, thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị lâm sản và mở rộng thị trường tiêu thụ gỗ hợp pháp trong nước và xuất khẩu.

Ông Lê Thụy, ở  xã Hiếu Giang, tỉnh Quảng Trị rất yên tâm khi tham quan và được hướng dẫn kỹ thuật tại mô hình vườn ươm sản xuất cây giống lâm nghiệp.

“Khi áp dụng mô hình chung của hợp tác xã, bà con lấy giống về trồng thì hiệu quả hơn. Trước đây, giống cây trôi nổi trên thị trường, chất lượng gỗ không hiệu quả. Cây chất lượng thấp dẫn đến bà con phải bán sớm, bà con sẽ gặp khó, giá cả không được cao”.

Ông Võ Long Thành, Giám đốc vườn ươm Long Thành, xã Bến Quan, tỉnh Quảng Trị cho biết: Từ năm 2023, được sự hỗ trợ của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị, doanh nghiệp triển khai mô hình vườn ươm cải tiến, ươm giống cây keo lai mô chất lượng cao cung ứng cho bà con trên địa bàn. Từ năm 2023 đến nay, mỗi năm vườn ươm Long Thành cung ứng hơn 30 vạn cây giống keo lai mô chất lượng cao và khoảng 3,5 triệu cây keo lai hom. Theo ông Võ Long Thành, so với trước đây, chất lượng cây giống nâng cao, đầu ra ổn định hơn.

“Trong quá trình sản xuất, cung ứng giống cho bà con trong và ngoài tỉnh, doanh nghiệp chúng tôi cố gắng chuyển giao kỹ thuật, từ khâu vận chuyển, trồng rừng đến chăm sóc đến với bà con. Những hộ điều kiện kinh tế chưa có, chúng tôi có thể có phương án trồng rừng trước trả tiền sau để hỗ trợ bà con kịp thời vụ sản xuất, trồng cây đạt hiệu quả tốt nhất”.

Quảng Trị được coi là “cái nôi” của hợp tác xã lâm nghiệp với nhiều mô hình thành công trong phát triển vùng nguyên liệu gỗ lớn. Các hợp tác xã lâm nghiệp ở đây đã chủ động phối hợp với các tổ chức quốc tế như WWF, GIZ, cùng với doanh nghiệp chế biến gỗ để triển khai cấp chứng chỉ FSC cho rừng trồng. Tính đến nay, hàng chục nghìn ha rừng trồng tại Quảng Trị đã đạt chứng chỉ quản lý rừng bền vững, tạo điều kiện cho sản phẩm gỗ của địa phương thâm nhập vào các thị trường quốc tế khó tính. Nhờ có chứng chỉ FSC, giá bán gỗ tăng thêm từ 15% đến 20% so với gỗ thông thường, đồng thời nông dân có thể ký hợp đồng tiêu thụ dài hạn với doanh nghiệp, đảm bảo đầu ra ổn định.  Hợp tác xã vừa là đơn vị đại diện trong đàm phán với doanh nghiệp, vừa chịu trách nhiệm hướng dẫn thành viên tuân thủ quy trình FSC, qua đó nâng cao năng lực quản lý rừng và ý thức bảo vệ môi trường. Mô hình này không chỉ đem lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần khẳng định vị thế của Quảng Trị là địa phương đi đầu trong phát triển rừng bền vững…Ông Hoàng Văn Cương, Phó Giám đốc Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Thủy Đông, xã Hiếu Giang, tỉnh Quảng Trị cho rằng:

“Rừng gỗ lớn cần thời gian dài mới thu hoạch. Mong muốn của bà con khi tham gia trồng rừng gỗ lớn được tạo thêm công việc hoặc nguồn hỗ trợ trồng các giống cây hoặc chăn nuôi dưới tán rừng để lấy ngắn nuôi dài, tăng thu nhập cho bà con”.

Trong bối cảnh ngành lâm nghiệp đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng phát triển bền vững, việc triển khai các mô hình khuyến nông nhằm phát triển vùng nguyên liệu rừng gỗ lớn gắn với cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC, VFCS…) đã và đang trở thành một trong những hướng đi ưu tiên của hệ thống khuyến nông. Theo đánh giá của ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia: Các mô hình được thiết kế không chỉ để chuyển giao kỹ thuật canh tác tiên tiến, mà còn góp phần nâng cao nhận thức của người dân, tổ chức lại sản xuất và xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ gỗ hợp pháp và có chứng chỉ.

“Hiệu quả từ các mô hình chuyển giao, chúng tôi lấy hạt nhân là các vườn ươm, từ đó gắn kết với lực lượng khuyến nông cộng đồng để phát triển các quy trình công nghệ này. Định hướng của chúng tôi khi phát triển là mong muốn tất cả các vùng nguyên liệu của chúng ta đều đạt các chứng nhận, chứng chỉ quốc tế như chứng chỉ FSC. Từ đó, khi chúng ta tham gia vào các thị trường lớn hơn, đặc biệt là các thị trường EU, Mỹ, đây là những yêu cầu bắt buộc của các thị trường này. Đây cũng là những yêu cầu khi chúng ta mong muốn tiếp cận sản xuất rừng gỗ lớn và tiếp cận thị trường của các nước tiên tiến”.

Giai đoạn 2026–2028, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tiếp tục triển khai các mô hình, dự án hiệu quả tại các địa phương. Hiệu quả từ các mô hình và dự án khuyến nông là bước đi quan trọng trong thúc đẩy chuyển đổi từ phương thức trồng rừng nhỏ lẻ, ngắn hạn sang phát triển vùng nguyên liệu gỗ lớn theo hướng tập trung, có tổ chức và đạt chuẩn bền vững. Việc tích hợp giữa sản xuất nguyên liệu với các yêu cầu về chứng chỉ rừng, truy xuất nguồn gốc và liên kết chuỗi giá trị không chỉ nâng cao hiệu quả kinh tế cho người trồng rừng mà còn góp phần xây dựng hệ sinh thái lâm nghiệp có trách nhiệm, phù hợp với mục tiêu phát triển lâm nghiệp hiện đại, bền vững và hội nhập quốc tế./.