Zr’lụ bhươn bhưah lâh 4 hécta âng pr’loọng đong t’cooh Lê Như Tự coh chr’val A Lưới 2, thành phố Huế (l’lăm ahay năc âng Quảng Nhâm, chr’hoong A Lưới ty) hân noo n’nâu bhưah bhaih cà phê k’noọ tươc cr’chăl pêêh pay. C’chăl lâng nang cà phê t’viêng liêm, trọ p’lêê năc lâh 500 bha lâng prí cơnh lâng đợ c’nuung dal, p’lêê ga măc. Lâh đhăm cà phê lâng prí, 2 râu tơơm chr’noh bha lâng đơơng chô bh’nơơn bâc ha pr’loọng đong, t’cooh dzợ quy hoạch đợ zr’lụ k’tiêc k’tứi choh ổi, pih bhung, pih ngam, pa neh… Tơợ nang chr’noh choh c’chăl n’nâu, zâp c’moo pr’loọng đong t’cooh vêy pa chô knoọ 200 ưc đồng xang bêl pay lơi zên đươi dua. T’cooh Lê Như Tư xay moon, n’đhơ âi vêy râu pa chô yêm têêm, pr’ăt tr’mông ting t’ngay ting z’zăng ta clơ n’đhang t’cooh công dzợ p’zay bhrợ têng, tu năc đoo râu cr’noọ cr’niêng âng c’la t’cooh coh pr’ăt tr’mông. “N’đhơ bh’rợ ng’cơnh, ruuh c’moo n’đoo n’đhang âi dzợ mă năc acu dzợ p’zay pa bhrợ. Tu, a cu xooc bhrợ năc tu ha pr’loọng đong cu lâng bhrợ đoọng pa dưr tr’mông tr’meh, bhrợ đoọng bhui har lâng bh’rợ tr’nêng. Năc đoo đợ pr’đơợ, tu kiêng pr’ăt tr’mông dưr liêm choom năc p’zay pa bhrợ, ng’cơnh cớ”.

Vêêl đong âng t’cooh Lê Như Tự coh tỉnh Thanh Hóa. C’moo 2003, xang lâh 10 c’moo bhrợ công nhân nông trường cà phê coh Đắk Lắk, t’cooh tươc chr’hoong A Lưới (ty), chô pa bhrợ đhị Nông trường cà phê A Lưới, muy đơn vị âng Công ty Đầu tư cà phê dịch vụ đường 9, tỉnh Quảng Trị k’đhơợng bhrợ. Bhrợ cha căh liêm choom, m’pâng c’moo 2011, Công ty Đầu tư cà phê dịch vụ đường 9 xay moon năc ta lơi, đơc lơi căh năl mơ zr’năh k’đhap ha ma nưih choh cà phê coh Alưới bêl đêêc. N’đhang, coh bêl đha nuôr coh đâu col lơi tơơm chr’noh n’nâu đoọng dzang choh prí, arong năc t’cooh Lê Như Tự công dzợ t’bhlâng k’đhơợng zư đơc tơơm cà phê. Căh vêy đơn vị pay câl, chr’năp cà phê xiêr âp n’đhang t’cooh Tự doó đhu loom, vă zên ngân hàng, k’rong phân bón, c’rơ zư x’mir lêy. Cơnh lâng t’cooh Lê Như Tự, tơơm cà phê căh muy đơơng chô râu têêm ngăn ha pr’loọng đong năc dzợ tơơm chr’noh đơơng âng bâc râu căh choom ha vil cơnh lâng đoo k’zêt c’moo ha nua. “C’moo 2012, xang bêl đhêy pa bhrợ coh công ty, năc tơơp moot bhrợ cha âng pr’loọng đong năc acu công dzợ p’zay pa dưr pr’đhang choh tơơm cà phê. Tu tơơm cà phê âi ăt ma mông lâng cu tơợ Đắk Lắk lâng pa tươc nâu câi nâu đoo năc tơơm liêm glăp lâng plêêng k’tiêc coh Alưới. Pa zêng đhăm nang cà phê công bơơn 3 hécta m’pâng, đoọng pa chô zên lâh 100 ưc đồng. Acu công vă ngân hàng đoọng k’rong bhrợ, vă xang năc chroot pa chô, chroot lưch năc vă cớ”.

Tơơm cà phê 3 tươc 4 c’moo vêy choom pêêh pay. Đọong “pay đệ băn đanh”, t’cooh Lê Như Tự vă zên ngân hàng k’rong choh prí a đhuôc. Tươc đâu, nang prí âng t’cooh âi dzooc tươc 500 bhr’lâng. cơnh lâng chr’năp pa câl prí xooc đâu zâp c’nung tơợ 200 tươc 250 r’bhâu đồng, đợ c’nung ga măc, liêm dzooc tươc 300 r’bhâu đồng âi đơơng chô ha pr’loọng đong t’cooh  đợ zên công z’zăng.

Bâc c’moo đăn đâu, pr’loọng đong t’cooh Lê Như Tự âi dưr vaih đhị buôn pay câl âng bâc đơn vị câl cà phê liêm crêê chất lượng dal coh thành phố Huế. T’cooh dzợ ươm m’ma cà phê, đơơng pa câl ha bâc pr’loọng coh zr’lụ, đoọng đha nuôr vêy pr’đơợ pa dưr tr’mông tr’meh. T’cooh Lê Như Tự ta luôn xay moon, năc đhêêng 1 nang cà phê năc căh âi choom moon pr’đhang bh’rợ liêm, năc choom vêy bhưah nang cà phê liêm năc vêy choom dưr k’rơ liêm: “Coh vêêl đong n’nâu, xooc đâu đha nuôr căh lâh kiêng choh cà phê, năc zêng choh keo. Bơr c’moo đâu, chr’năp cà phê dzooc dal năc vêy muy bơr ngai tươc zu zươc câp m’ma cà phê đoọng choh pa dưr. Coh đhr’năng âng cu năc acu ươm m’ma liêm pa câl ha đha nuôr cơnh lâng zên đhiêp mơ đêêc a tôh, liêm glăp đoọng 2 n’đăh zêng lêy choom. Ha dợ ooy z’hai g’lăng năc acu doó râu châc dzin, p’lơơp, acu năl mơ ooy xay pa choom đoọng ha đha nuôr mơ đêêc, đoọng apêê đoo đh’rưah ma dưr choom bhrợ cha”.

Bâc c’moo đăn đâu, coh vêêl đong ting t’ngay ting vêy bâc ngai choom bhrợ cha, z’lâh k’đhap dưr ca van. Pa dưr pr’đơợ ooy k’tiêc k’bai, p’răng boo âng zr’lụ A Lưới, vêêl đong p’ghit pa dưr bh’nơơn ha rêê đhuôch ting c’lâng yêm têêm, nhâm mâng p’têêt lâng c’bhuh chr’năp. Đh’rưah lâng bhrợ pa dưr apêê pr’đhang bhrợ cha, zooi tơơm chr’noh, acoon bh’năn lâng pr’đươi bhrợ ha rêê, chr’val A Lưới 2 pa dưr bh’nơơn zên vă chính sách, zooi đha nuôr vêy pr’đơợ pa dưr tr’mông tr’meh. Tươc đâu, prang chr’val vêy k’rơ bhâu pr’loọng đha nuôr bơơn vă zên đhị Phòng giao dịch Ngân hàng chính sách xã hội A Lưới cơnh lâng pa zêng dư nợ lâh 206 tỷ đồng. t’cooh Nguyễn Xuân Thương, Phó Chủ tịch UBND chr’val A Lưới 2, thành phố Huế moon ghit, bâc râu chroi đoọng âng t’cooh Lê Như Tự dhd’rưah lâng bâc ngai choom bhrợ cha n’lơơng âi zooi vêêl đong pa dưr tr’mông tr’meh pr’ăt tr’nơt, pa chăp tươc xơợng bhrợ cr’noọ cr’niêng tươc c’moo 2030 pa chô bh’nơơn zên muy cha năc bơơn 105 ưc đồng/cha năc/c’moo,prang chr’val doó dzợ ngai đha rưt: “Pr’đhang bhrợ cha âng t’cooh Tự năc chô đơơng bh’nơơn zăng bâc. Lâh tơơm cà phê a đoo dzợ choh bâc râu tơơm chr’noh n’lơơng zêng liêm choom. Vêêl đong ta luôn bhrợ têng bâc g’luh đoọng đha nuôr tươc la lêy pa choom z’hai g’lăng bhrợ cha tơợ pr’đhang bhrợ cha n’nâu. Azi rơơm kiêng bhrợ t’bhưah pr’đhang đoọng đha nuôr pa dưr tr’mông tr’meh, pa xiêr đha rưt nhâm mâng. Pa bhlâng năc tơơm cà phê l’lăm ahay đha nuôr bhrợ căh âi liêm nâu câi năc choom padưr yêm têêm lâh”./.

NÔNG DÂN A LƯỚI VƯỢT KHÓ VƯƠN LÊN

Ông Lê Như Tự ở xã A Lưới 2, thành phố Huế là tấm gương điển hình của tinh thần vượt khó và khát vọng vươn lên làm giàu chính đáng.

Khu vườn rộng hơn 4 héc ta của gia đình ông Lê Như Tự ở xã A Lưới 2, thành phố Huế (trước đây là thuộc Quảng Nhâm, huyện A Lưới cũ) mùa này bạt ngàn cà phê sắp đến kỳ thu hoạch. Xen lẫn trong vườn cà phê xanh mướt, trĩu quả là hơn 500 cây chuối với những buồng to, trái dài. Ngoài diện tích cà phê và chuối, 2 loại cây chủ lực mang lại thu nhập chính cho gia đình, ông còn quy hoạch những khoảnh đất nhỏ trồng ổi, bưởi, cam, mít… Từ vườn cây xen canh này, mỗi năm gia đình ông có nguồn thu gần 200 triệu đồng sau khi trừ chi phí. Ông Lê Như Tự bảo rằng, dù đã có nguồn thu nhập ổn định, cuộc sống ngày càng khấm khá nhưng ông vẫn hăng say lao động, vì đó là niềm vui của bản thân ông trong cuộc sống. “Cho dù công việc thế nào, tuổi tác thế nào nhưng còn sức thì mình còn phải lao động. Bởi vì, mình đang làm vì chính gia đình mình và làm để phát triển kinh tế, làm để vui với công việc. Thì đó là những động lực, vì muốn cuộc sống tồn tại thì lao động, phải phát triển thôi”.

Quê gốc của ông Lê Như Tự ở tỉnh Thanh Hóa. Năm 2003, sau hơn 10 năm làm công nhân nông trường cà phê ở Đắc Lắc, ông đến huyện A Lưới (cũ), đầu quân cho Nông trường cà phê A Lưới, một đơn vị thuộc Công ty Đầu tư cà phê dịch vụ đường 9, tỉnh Quảng Trị. Làm ăn không thuận lợi, giữa năm 2011, Công ty Đầu tư cà phê dịch vụ đường 9 tuyên bố phá sản, để lại bao khó khăn cho người trồng cà phê ở A Lưới lúc bấy giờ. Thế nhưng, trong khi nhiều người dân nơi đây chặt bỏ loại cây này để chuyển sang trồng chuối, sắn, thì ông Lê Như Tự vẫn quyết tâm bám trụ với cây cà phê. Không có đơn vị thu mua, giá cà phê lên xuống thất thường nhưng ông không nản chí, vay vốn ngân hàng, đầu tư phân bón, ngày công chăm sóc. Với ông Lê Như Tự, cây cà phê không chỉ đem lại nguồn thu nhập ổn định cho gia đình mà còn là cây trồng mang nhiều kỷ niệm vui buồn, gắn bó với ông hàng chục năm qua. “Năm 2012, sau khi nghỉ công việc, bắt tay vào làm kinh tế gia đình thì tôi vẫn tiếp tục phát triển mô hình trồng cây cà phê. Bởi vì cây cà phê đã gắn bó với mình từ Đắc Lắc trở ra và cho đến nay đây là loại cây phù hợp với môi trường, khí hậu mát mẻ ở A Lưới. Tổng diện tích cây cà phê cũng được 3 héc ta rưỡi cho thu nhập hơn 100 triệu đồng. Tôi cũng vay ngân hàng để đầu tư, vay xong lại trả, trả hết lại vay”.

Cây cà phê 3 đến 4 năm mới cho thu hoạch. Để “lấy ngắn nuôi dài”, ông Lê Như Tự vay vốn ngân hàng đầu tư trồng chuối tiêu hồng. Đến nay, vườn chuối nhà ông đã tăng lên 500 gốc. Với giá chuối hiện tại mỗi buồng từ 200 đến 250 ngàn đồng, những buồng to, đẹp lên đến 300 ngàn đồng đã mang lại cho gia đình ông nguồn thu khá lớn.

Những năm gần đây, gia đình ông Lê Như Tự đã trở thành địa chỉ đặt hàng tin cậy cho nhiều đơn vị thu mua cà phê sạch, chất lượng cao ở thành phố Huế. Ông còn ươm giống cà phê, cung cấp cho nhiều hộ trong vùng để bà con có điều kiện phát triển kinh tế. Ông Lê Như Tự luôn tâm niệm, chỉ 1 vườn cà phê đẹp thì chưa phải là mô hình tốt, mà phải nhiều vườn cà phê đẹp thì mới có thể phát triển: “Trên địa bàn này hiện nay bà con không mấy mặn mà với cây cà phê mà hầu hết chuyển sang trồng keo. Hai năm nay, giá cà phê có lên thì có một số hộ đặt tôi ươm giống để phát triển cà phê lại. Trong khả năng của mình thì tôi ươm giống chất lượng bán cho bà con với mức giá vừa phải, phù hợp để 2 bên cùng có lợi. Còn về kinh nghiệm thì tôi sẵn sàng, biết đến đâu truyền cho bà con đến đó để bà con cùng làm với mình, cùng phát triển kinh tế chung”. 

Những năm gần đây, trên địa bàn ngày càng có nhiều tấm gương nông dân tiêu biểu, vượt khó vươn lên trong phát triển kinh tế. Phát huy lợi thế về đất đai, khí hậu của vùng núi A Lưới, địa phương chú trọng phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng an toàn, bền vững gắn với chuỗi giá trị. Cùng với xây dựng các mô hình sinh kế, hỗ trợ cây, con giống và vật tư nông nghiệp, xã A Lưới 2 phát huy hiệu quả nguồn vốn tín dụng chính sách, giúp người dân có điều kiện phát triển kinh tế. Đến nay, toàn xã có hàng ngàn hộ dân được vay vốn tại Phòng giao dịch Ngân hàng chính sách xã hội A Lưới với tổng dư nợ hơn 206 tỷ đồng. Ông Nguyễn Xuân Thương, Phó Chủ tịch UBND xã A Lưới 2, thành phố Huế khẳng định, những đóng góp của ông Lê Như Tự cùng nhiều tấm gương nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi khác đã giúp địa phương phát triển kinh tế xã hội, tiến tới thực hiện mục tiêu đến năm 2030 thu nhập bình quân đầu người đạt 105 triệu đồng/người/năm, toàn xã không còn hộ nghèo. “Mô hình của ông Tự thu nhập khá ổn định. Ngoài cây cà phê ông còn trồng xen nhiều loại cây trồng khác đều cho hiệu quả cao. Địa phương thường xuyên tổ chức cho bà con tham quan học hỏi kinh nghiệm từ mô hình này. Chúng tôi mong muốn nhân rộng mô hình để bà con phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững. Nhất là cây cà phê trước đây bà con làm chưa hiệu quả nay có thể phát triển ổn định hơn”./.