T’cooh Nguyễn Văn Ép, ma nuyh Cơ Tu đhị vel Gadong, chr’val Sông Vàng nắc muy coh  pazêng ma nưih bhrợ cha choom bhlầng đhị bấc c’moo đươi bhrợ bhươn b’băn lâng choh crâng. Cr’noọ bh’rợ nâu đơơng chô bh’nơơn dal đoọng ha pr’loọng t’cooh lâh 300 ức đồng zập c’moo.

C’moo 2000, t’cooh Nguyễn Văn Ép nắc muy coh pazêng pr’loọng Cơ Tu ơy xăl k’tiếc ha rêê đoọng choh keo, lâng đợ zên k’rong bhrợ 20 ức đồng vặ tơợ ngân hàng. Tơợ ơy bơr chu pa chô bh’nơơn, t’cooh ơy chroot lưch nợ lâng k’rong k’miah k’ha riêng ức đồng. Tơợ zên nâu, t’cooh câl k’zệt p’nong k’roọc, t’rị băn p’loh coh bhươn crâng đong đay. Bơr pêê c’moo t’tun, t’cooh năc bhrợ c’rọol băn a’ọc; pa liêm bhươn chr’noh, bh’năn băn, pêch a bóc băn a xiu lâng choh rơ veh rơ đoong. Tước nâu kêi, pr’loọng đong t’cooh ơy vêy coh têy 8 héc ta keo; băn lâh 100 p’nong bh’năn, coh đêêc k’nặ 50 p’nong k’roọc, t’rị, lâh 50 p’nong a’ọc lâng k’ra riêng p’nong a tưch a đha.“Nâu kêi, a cu t’cooh đhur ặ, bhrợ m’bứi crâng, mơ dzợ nắc pác đoọng ha pêê ca coon bhrợ cha. Zập t’ngay, a cu lâng k’điêl nắc pa zay b’băn, choh chr’noh coh bhươn đong, pr’ặt tr’mông cung tệêm ngăn. Dap lêy nắc zêng lâng zên lương Cựu chiến binh lâng pa bhrợ ta têng vêy pa chô mơ 30 ức đồng zập c’xêê, zập đươi dua coh đong lâng zooi apêê ca coon, cha châu” - t’cooh Nguyễn Văn Ép đoọng năl. 

Cung pa zay z’lâh k’đhap đoọng bhrợ cha, t’cooh Alăng Mích ặt vel Ra Đung, chr’val Sông Kôn băn bh’năn, choh keo lâng kinh doanh dịch vụ. Tơợ ơy ting pâh apêê lớp tập huấn đăh b’băn, t’cooh quyết định băn a’ọc moọt c’moo 2006. Đươi rau liêm choom đăh kỹ thuật, cr’năn a’ọc âng pr’loọng t’cooh dưr pậ liêm, muy c’moo t’tun tơợ 5 p’nong tr’nơợp nắc bấc tước 20 p’nong. Tơợ đêêc tước nâu kêi, t’cooh ta luôn băn lâh 50 p’nong zập c’moo. Cung cr’chăl nâu, t’cooh k’rong k’nặ 50 ức đồng đoọng choh keo lâng băn pa xoọng k’roọc coh gâm bhươn crâng.

C’moo 2014, t’cooh Mích quyết định vặ 300 ức đồng tơợ Ngân hàng Chính sách xã hội đh’rưah lâng zên k’rong k’bơch câl muy bêệ xe tải bhrợ dịch vụ. Tơợ lâh 3 c’moo chở keo đoọng ha pêê, pr’loọng t’cooh nắc ơy pa chô zên vốn lâng chroot lưch nợ ngân hàng. C’moo 2018, t’cooh câl muy bêệ xe tải dzợ chr’năp 750 ức đồng. Pr’loọng t’cooh năc muy coh pazêng pr’loọng vêy thu nhập dal bhlầng đhị vel đong lâng zên pa chô lâh 300 ức đồng zập c’moo. Vêy rau cha rau đơc, t’cooh Mích căh muy bhrợ đong ặt nhâm mâng năc dzợ câl xe hơi.

T’cooh Alăng Mích đoọng năl, pazêng c’moo đăn đâu, dịch vụ chở keo căh pa chô zên bấc, nắc t’cooh pa câl lưch 2 bêệ xe tải veye pa chô 750 ức đồng; k’rong xăl bhrợ đhị đhăm choh quế căh vêy pa chô bh’nơơn đoọng xăl băn chr’gơơng pay nhung ting cơnh c’lâng xa nay âng vel đong: “Ađay nắc đảng viên lêy pa zay bhrợ cha, tơợp bhrợ zập bh’rợ, zooi đhanuôr đoọng ha zập ngai ting ha dưr coh pr’ặt tr’mông. Tơợ pazêng rau a cu pa zay, năc nâu kêi cung lêy cung yêm loom cơnh lâng rau a cu ơy bơơn pa chô. Ặt tớt, bhrợ cha ta nih đha nâng bơơn đhanuôr bầu bhrợ Trưởng vel tước nâu kêi ơy 10 c’moo. Vêy pr’ặt tr’mông tệêm ngăn, c’la cu vêy bấc cr’chăl k’rang bh’rợ âng vel bhươl lâh mơ”.

Ting cơnh t’cooh Alăng Chân, Phó Chủ tịch Hội Nông dân chr’val Sông Kôn, t’cooh Alăng Mích nắc 1 coh 250 pr’loọng đhanuôr bhrợ cha choom âng vel đong. Xoọc đâu, chr’val Sông Kôn vêy 1.110 hội viên sinh hoạt đhị 11 Chi hội cơ sở. Lâh mơ zooi kỹ thuật, pa căh c’lâng bhrợ cha, Hội Nông dân chr’val năc dzợ tín chấp lâng Ngân hàng Chính sách xã hội t’vaih pr’đơợ đoọng ha đhanuôr vặ zên t’đui đoọng k’nặ 73 tỷ đồng, zooi lâh 1.000 pr’loọng vêy pr’đơợ vặ đoọng bhrợ cha. T’cooh Alăng Chân đoọng năl: “Bh’rợ đhanuôr bhrợ cha choom năc bơơn Hội Nông dân chr’val Sông Kôn k’rang xay bhrợ tơợ bấc c’moo hay, ơy vaih pr’đơợ đoọng t’bấc đhanuôr k’rong bhrợ cha, xăl t’mêê cơnh bhrợ têng. Lâh mơ apêê cr’noọ bh’rợ bhrợ cha cơnh lalăm, nâu kêi đhanuôr nắc tơợp choh bấc tơơm chr’noh vêy pa chô bh’nơơn dal lâh cơnh choh măng cụt, sầu riêng, t’boon, pa neh Thái, cam sành… Tước nâu kêi,  Hội ơy zooi bhrợ t’vaih 04 c’bhuh Hội Nông dân bh’rợ tr’nêng, pr’đơợ đoọng pa dưr kinh tế ting c’bhuh coh bhrợ têng ha rêê đhuôch”.

Chr’val Sông Kôn vêy lâh 2.200 pr’loọng đha nuôr nắc ma nưih Cơ Tu; đợ pr’loọng đha rựt lâh 42%. T’cooh Đỗ Hữu Tùng, Chủ tịch UBND chr’val Sông Kôn đoọng năl, pazêng c’moo hay, bh’rợ đhanuôr bhrợ cha choom ha dưr zăng k’rơ, t’pâh bấc ngai ting bhrợ. Tơợ bh’rợ nâu năc ơy leh bấc đhanuôr pân pr’chăp pân bhrợ lâng bấc cr’noọ bh’rợ ch’choh, b’băn lâng dịch vụ pa chô bh’nơơn liêm choom, chroi k’rong t’bấc bh’rợ tr’nêng, pa dưr dịch vụ đhị bhrợ têng ha rêê đhuôch zr’lụ vel bhươl.

“Cr’chăl tước đâu, chr’val năc p’loon đhị zập xa nay bh’rợ âng k’tiếc k’ruung đoọng zooi đhanuôr xăl tơơm chr’noh, bh’năn băn liêm choom; t’bấc g’luh pa choom kỹ thuật, zooi m’ma choh, băn; t’vaih pr’đơợ vặ zên t’đui đoọng lâng pa têệt thị trường. Vel đong pa ghit pa dưr zập rau tơơm cha p’lêê chr’năp dal cơnh sầu riêng, măng cụt, pa neh Thái lâng choh za nươu, n’loong pay bha lầng ga mắc. Đh’rưah, t’bhlầng bh’rợ đhanuôr bhrợ cha choom đoọng pa dưr c’rơ tơợp bhrợ cha, bhrợ cơnh liêm t’mêê, pa bhlầng năc coh zập pr’loọng dzợ p’niên” - t’cooh Đỗ Hữu Tùng đoọng năl,./.

Nông dân miền núi Đà Nẵng làm giàu từ phong trào sản xuất, kinh doanh giỏi

Tại các xã miền núi thành phố Đà Nẵng, phong trào Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi đã và đang tạo chuyển biến rõ rệt trong phát triển kinh tế và giảm nghèo bền vững. Nhiều mô hình kinh tế tổng hợp và cách làm mới của nông dân, đã và đang được nhân rộng góp phần nâng cao thu nhập, chất lượng đời sống của người dân miền núi.

Ông Nguyễn Văn Ép, người Cơ Tu ở thôn Gadoong, xã Sông Vàng là một trong những điển hình nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi nhiều năm liền nhờ phát triển mô hình kinh tế VACR (vườn, ao, chuồng và trồng rừng). Mô hình tổng hợp này mang lại cho gia đình ông nguồn thu hơn 300 triệu đồng mỗi năm.

Năm 2000, ông Nguyễn Văn Ép là một trong những hộ Cơ Tu tiên phong chuyển đổi diện tích đất rẫy kém hiệu quả sang trồng keo, với số vốn 20 triệu đồng vay ngân hàng. Sau hai vụ thu hoạch, ông không chỉ trả hết nợ mà còn tích lũy thêm cả trăm triệu đồng. Từ số vốn này, ông mua hơn chục con bò, trâu thả dưới tán rừng. Vài năm sau, ông tiếp tục đầu tư xây chuồng nuôi heo giống và heo thương phẩm; cải tạo vườn đồi nuôi gia cầm, đào ao thả cá và trồng rau màu. Đến nay, gia đình ông đã có trong tay 8 héc ta rừng keo; phát triển đàn gia súc hơn 100 con, trong đó gần 50 con bò, trâu, hơn 50 con heo và hàng trăm con gia cầm.“Nay tuổi già, sức yếu, tôi chỉ giữ lại một ít đất rừng để sản xuất, còn lại chia hết cho các con làm ăn kinh tế. Hằng ngày, tôi cùng vợ chăn nuôi heo, trồng cây cối quanh vườn, cuộc sống ổn định. Nhẩm tính bình quân cả lương cựu chiến binh và lao động sản xuất được khoảng 30 triệu đồng mỗi tháng, đủ chi tiêu trong gia đình và hỗ trợ thêm con, cháu” - ông Nguyễn Văn Ép cho biết.

Cũng với tinh thần vượt khó, ông Alăng Mích ở thôn Ra Đung, xã Sông Kôn chọn hướng phát triển chăn nuôi, trồng rừng kết hợp kinh doanh dịch vụ. Sau khi tham gia các lớp tập huấn chăn nuôi, ông quyết định xây dựng mô hình nuôi heo vào năm 2006. Nhờ áp dụng đúng kỹ thuật, đàn heo của gia đình ông phát triển nhanh, từ 5 con ban đầu tăng lên hơn 20 con chỉ sau một năm. Từ đó, đến nay, ông luôn duy trì đàn heo hơn 50 con mỗi năm. Cùng thời điểm đó, ông đầu tư gần 50 triệu đồng để trồng keo và nuôi thêm bò dưới tán rừng.

Năm 2014, ông Mích quyết định vay 300 triệu đồng từ ngân hàng Chính sách xã hội cộng với tiền tích cóp được mua chiếc xe  tải chạy dịch vụ. Sau hơn 3 năm vận chuyển keo thuê, gia đình ông đã thu hồi được vốn và trả dứt nợ ngân hàng. Năm 2018, ông mua tiếp chiếc xe tải thứ hai trị giá 750 triệu đồng. Gia đình ông trở thành hộ có thu nhập cao tại địa phương với mức thu nhập bình quân hơn 300 triệu đồng mỗi năm. Có của ăn, của để ông Mích không chỉ làm nhà khang trang mà còn sắm được xe hơi. 

Ông Alăng Mích cho biết, những năm gần đây, dịch vụ chở keo không mấy hiệu quả, ông bán 2 chiếc xe tải thu hồi 750 triệu đồng; tập trung đầu tư chuyển đổi diện tíc trồng cây quế kém hiệu quả sang trồng cây quế và nuôi hươu sao lấy nhung theo định hướng của địa phương: “Mình là đảng viên phải nêu gương, đi đầu làm kinh tế, hỗ trợ bà con cùng xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn. Sau nỗ lực cố gắng của mình, nay tôi cũng tự hào với những thành quả đã đạt được. Sống gương mẫu, trách nhiệm nên cũng rất được bà con tín nhiệm bầu làm Trưởng thôn đến nay đã 10 năm. Cuộc sống ổn định, tôi cũng có nhiều thời gian cho công việc cộng đồng hơn”.

Theo ông Alăng Chân, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Sông Kôn, ông Alăng Mích là 1 trong 250 hộ nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi của địa phương. Hiện xã Sông Kôn có 1.110 hội viên sinh hoạt tại 11 Chi hội cơ sở. Ngoài hỗ trợ tập huấn kỹ thuật, tư vấn mô hình, Hội Nông dân xã còn tín chấp với Ngân hàng Chính sách Xã hội tạo điều kiện cho nông dân vay vốn ưu đãi. Đến nay, tổng nguồn vốn ủy thác qua kênh Hội Nông dân xã đạt gần 73 tỷ đồng, giúp hơn 1.000 hộ có điều kiện đầu tư sản xuất.

Ông Alăng Chân cho hay:“Phong trào nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi được Hội Nông dân xã Sông Kôn triển khai nhiều năm qua đã trở thành động lực thúc đẩy người dân mạnh dạn đầu tư, đổi mới phương thức sản xuất. Ngoài các mô hình truyền thống, bà con đã thử nghiệm nhiều loại cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao như măng cụt, sầu riêng, bòn bon, mít Thái, cam sành… Đến nay, Hội đã hướng dẫn, hỗ trợ thành lập 04 tổ Hội nông dân nghề nghiệp, nền tảng để phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp”.

Xã Sông Kôn có hơn 2.200 hộ dân, chủ yếu là đồng bào Cơ Tu; tỷ lệ hộ nghèo còn hơn 42%. Ông Đỗ Hữu Tùng, Chủ tịch UBND xã Sông Kôn cho biết, những năm qua, phong trào Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi phát triển khá mạnh, thu hút người dân tham gia. Từ phong trào này đã xuất hiện nhiều hội viên dám nghĩ, dám làm với nhiều mô hình cây, con và dịch vụ mới hiệu quả, góp phần đa dạng hóa sản xuất, phát triển các ngành nghề, dịch vụ trong kinh tế nông nghiệp nông thôn.

“Thời gian tới, xã tiếp tục tranh thủ các chương trình mục tiêu quốc gia để hỗ trợ người dân chuyển đổi cây trồng, vật nuôi phù hợp; tăng cường tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ giống; tạo điều kiện vay vốn ưu đãi và kết nối thị trường. Địa phương chú trọng phát triển các loại cây ăn quả giá trị cao như sầu riêng, măng cụt, mít Thái và trồng dược liệu, rừng gỗ lớn; đồng thời, đẩy mạnh phong trào Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi để lan tỏa tinh thần khởi nghiệp, sáng tạo, nhất là trong các hộ trẻ” - ông Đỗ Hữu Tùng cho biết./.