Moọt cr’chăl t’mêê, 5 chr’val da ding ca coong A Lưới lêy bhrợ liêm choom zập xa nay bh’rợ âng k’tiếc  k’ruung, jưah lâng zập pr’đơợ lơơng zooi đong ặt, t’vaih pr’đơợ bhrợ cha, pa têệt thị trường k’rong câl ch’noh chr’bêệt… zooi đhanuôr zập k’bhuh acoon coh pa chô thu nhập dal, tệêm ngăn pr’ặt tr’mông.

Đhị vel Pa Ring – Cân Sâm, chr’val A Lưới 5, thành phố Huế, đong ặt nhâm mâng âng pr’loọng anoo Hồ Thượng Xiết, ma nuyh Cơ Tu, t’mêê choh bhrợ liêm mâng đhị đhăm k’tiếc ty. Anoo Xiết xay moon, pr’loọng anoo năc pr’lọong đha rựt. Anhi diic điêl bhrợ ha rêê ha lai k’rang băn 4 p’nong coon k’tứi, tr’mông tr’meh zâng lâng đhr’năng căh zập cha, căh zập xập. Bơơn Nhà nước đoọng k’tiếc ặt, zooi 60 ức đồng, diic điêl anoo vặ pa xoọng đoọng bhrợ đong ặt nâu. Anoo Hồ Thượng Xiết bhui har moon, ơy vêy đong ặt t’mêê, diic điêl doọ dzợ k’rang đhr’năng t’răh ha ruôi, cha kêệt ra ngooh mơ chu boo đhí chô. “C’moo 1995, pr’loọng đong zi bơơn Nhà nước zooi choh bhrợ đong ặt, đhơ cơnh đêêc nắc tước nâu kêi đong nâu lâh u hư. T’mêê đâu nhà nước zooi 60 ức đồng lâng pr’loọng vặ pa xoọng đoọng choh đong ặt nâu, k’tiếc ặt nâu cung bơơn nhà nước đoọng. Vêy đong ặt t’mêê diic điêl cu yêm loom pa dưr pr’ặt tr’mông, pa xiêr đha rựt”.

Căh muy zooi đhanuôr tệêm ngăn bhrợ têng cha, chính quyền apêê chr’val da ding ca coong A Lưới dzợ k’rong pr’đơợ apêê xa nay bh’rợ âng k’tiếc k’ruung, pa dưr bấc cr’noọ bh’rợ bhrợ têng cha, zooi tơơm m’ma, bh’năn băn đoọng đhanuôr bhrợ cha pa dưr  pr’ặt tr’mông. Coh đêêc, cr’nọo bh’rợ k’rong pazêng âng amoó Lê Thị Thôn, manuyh Pa Cô đhị vel Đụt – Lê Triêng 2, chr’val A Lưới lâng bh’nơơn pa chô k’nặ 200 ức đồng zập c’moo năc 1 điển hình coh bh’rợ pa xiêr đha rựt đanh mâng âng vel đong.

Amoó Lê Thị Thôn đoọng năl, c’moo 2010, tơợ zên vặ 10 ức đồng ângNgân hàng Chính sách xã hội amoó pếch a bóc băn a xiu câl m’ma a xiu ch’ruôh, a xiu chép, rô phi… p’loh băn. Xang đêêc, amoó nắc vặ cớ zên tơợ Hội Liên hiệp pân đil chr’val choh bhrợ c’rọol a’ọc. vêy zên k’rong k’miah, amoó câl k’tiếc choh 2 héc ta keo lâng bấc tơơm cha p’lêê lơơng đoọng pa chô thu nhập. Tước nâu kêi, cr’năn a’ọc âng pr’loọng đong ơy bấc 25 p’nong, a bóc a xiu ta luôn pa chô bh’nơơn, jưah lâng choh keo tơợ 4-5 c’moo pa câl muy chu, pa dzooc bh’nơơn lâh 200 ức đồng zập c’moo. Lâng đợ zên pa chô tệêm ngăn, pr’loọng đong amoó Lê Thị Thôn ơy z’lâh đha rựt lâng vêy rau cha rau đơc. “Tơợ pa dưr cr’noọ bh’rợ b’băn, ch’choh năc kinh tế pr’loọng đong cung z’zăng lâh. Cr’chăl tước, a cu năc t’bhưah cr’noọ bh’rợ ch’choh, b’băn, pa bhlầng năc kiêng băn a’ọc đoọng pa dưr tr’mông tr’meh liêm dal lâh”.

Bơơn dưr vaih tơợ 4 chr’val Hồng Thủy, Hồng Vân, Trung Sơn lâng Hồng Kim, chr’hoong A Lưới n’ty, xoọc đâu chr’val A Lưới 1 vêy đợ manuyh lâh 12.000 cha nắc, coh đêêc đhanuôr acoon coh pay k’nặ 90%. Tr’mông tr’meh nắc g’nưm lêy tơợ b’băn ch’choh đươi cơnh đêêc pr’ặt tr’mông âng đhanuôr Tà Ôi, Cơ Tu, Vân Kiều coh đâu dzợ lưm bấc k’đhap k’ra, đợ pr’loọng đha rựt prang chr’val xoọc dzợ k’nặ 18%. Năl ghit bh’rợ pa xiêr đha rựt đanh mâng nắc 1 coh pazêng bh’rợ bha lầng coh nhiệm kỳ 2025 – 2030, Đảng bộ, chính quyền chr’val A Lưới nắc cơ cấu cớ ngành nông nghiệp cr’chăl 2025 – 2030, t’hước tước 2035 pa têệt lâng vel bhươl t’mêê. Coh đêêc, vel đong t’bhlầng pa dưr cr’năn k’roọc pa têệt lâng chr’năp k’roọc rơơc A Lưới, pa dưr cr’năn a tưch lâng choh băn bh’năn chr’noh. Tơợ zên zập xa nay bh’rợ âng k’tiếc k’ruung, chr’va A Lưới 1 t’bhlầng pa dưr bhrợ têng ting t’nooi chr’năp, k’rong pa dưr tơơm chr’noh, bh’năn băn pa têệt lâng pr’đươi OCOP đoọng pa dưr dal thu nhập, pa xiêr đha rựt bấc đăh đoọng ha đhanuôr. T’cooh Lê Hoàng Vũ Hải Quang, Phó Chủ tịch UBND chr’val A Lưới 1 đoọng năl, lâng pazêng bh’rợ đh’rưah, vel đong đơc tước c’moo 2030 pa xiêr đợ đha rựt xiêr dzợ 8%, pa chô thu nhập ting cha năc ma nuyh tơợ 65-70 ức đồng/ch’năc/c’moo. “Chr’val A Lưới 1 vêy pr’đơợ pa dưr nông nghiệp cung cơnh năc du lịch. Tu cơnh đêêc, coh cr’chăl tước đâu, chr’val k’rang bhrợ pa dưr zập cr’noọ bh’rợ ch’choh b’băn đoọng ha đhanuôr. Crêê tước pr’đơợ đăh choh crâng âng vel đong năc chr’val ơy pa căh rau chr’năp liêm năc đoo lâng pa dưr dal bh’nơơn âng đhăm crâng choh. Ha dợ đăh du lịch năc a zi pa dưr du lịch crâng đác, bhrợ pa dưr apêê tour, c’lâng tước apêê zr’lụ du lịch k’ruung đác, c’kir lịch sử cách mạng pa têệt lâng zập bh’rợ zư lêy chr’năp văn hóa âng đhanuôr acoon coh”.

Cung cơnh chr’val A Lưới 1, tơợ ơy bhrợ têng tệêm ngăn, bh’nơơn dal chính quyền 2 cấp, chr’val A Lưới 2 k’rong bhrợ zập  bh’rợ pa dưr pr’ặt tr’mông đhanuôr. Pa dưr pr’đơợ âng vel đong, A Lưới 2 pa ghit pa dưr bhrợ têng ha rêê đhuôch ting c’lâng tệêm ngăn, đanh mâng pa têệt lâng t’nooi chr’năp. Xoọc, đhị vel đong chr’val ơy bhrợ bấc cr’noọ bh’rợ trang trại, gia trại b’băn, ch’choh ting c’lâng hữu cơ, pr’đơợ VietGAP pa chô thu nhập dal. Apêê xa nay bh’rợ pa câl – k’rong câl bh’nơơn chr’noh, rau a yêm âng vel đong bơơn xay bhrợ liêm choom. Jưah lâng bhrợ pa dưr zập bh’rợ bhrợ cha, chr’val A Lưới 2 pa dưr bh’nơơn đợ zên chính sách vặ đoọng bhrợ cha, zooi đhanuôr vêy pr’đơợ pa dưr tr’mông tr’meh. Tước nâu kêi, prang chr’val vêy k’rơ bhầu pr’loọng bơơn vặ zên đhị Phòng giao dịch Ngân hàng chính sách xã hội A Lưới lâng pazêng đợ zên vặ lâh 206 tỷ đồng.

T’cooh Phan Duy Khanh, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND chr’val A Lưới 2 đoọng năl, Đại hội Đảng bộ chr’val g’luh tr’nơợp, nhiệm kỳ 2025 – 2030 ơy năl ghit bh’rợ bhrợ cha, pa dưr dal pr’ặt tr’mông đhanuôr, pa zay tước c’moo 2030 pa chô bh’nơơn ting chr’năp bơơn 105 ức đồng/c’moo/ch’năc, prang chr’val doọ dzợ pr’loọng đha rựt. “Pa dưr zập xa nay bh’rợ k’tiếc k’ruung âng chr’hoong lalăm a hay lâng zập tơợ zên âng Trung ương, vel đong, chr’val năc zooi cớ zập cr’noọ bh’rợ bhrợ cha, crêê tước pr’ặt tr’mông âng đhanuôr. Rau 2 nắc t’vaih bhiệc bhrợ, zooi xăl bh’rợ tr’nêng, zooi pr’đươi bhrợ cha đoọng đhanuôr vêy pr’đơợ bhrợ têng zập bh’rợ tr’nêng âng đay. Azi cung t’bhlầng bh’rợ xay moon, tơợ apêê tổ chức chính trị xã hội đoọng ha đhanuôr vặ zên tơợ zập ngân hàng đoọng vêy pr’đơợ pa dưr bhrợ têng cha”.

Coh pazêng c’moo hay, zập xa nay bh’rợ âng k’tiếc k’ruung bhrợ têng đhị chr’val da ding ca coong thành phố Huế bơơn bấc bh’nơơn lalua ta nih. Đợ đha rựt xiêr đhị zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding ca coong bơơn lâh 6%/c’moo; đợ đong ặt zooi pr’loọng đăn đha rựt, pr’loọng đha rựt, pr’loọng chính sách z’lâh mơ pa căh. Nâu năc pr’đơợ chr’năp đoọng vaih muy bhr’dang t’mêê đoọng ha zr’lụ da ding ca coong, t’hước tước pa xiêr đha rựt đanh mâng, pa dưr dal pr’ặt tr’mông ha đhanuôr acoon coh thành phố Huế./.

GIẢM NGHÈO ĐA CHIỀU VÙNG NÚI A LƯỚI

Đầu tháng 6 năm 2024, huyện miền núi A Lưới cũ (nay là các xã A Lưới 1, A Lưới 2, A Lưới 3, A Lưới 4, A Lưới 5), thành phố Huế được công nhận thoát khỏi diện nghèo. Bước sang giai đoạn mới, 5 xã miền núi A Lưới tiếp tục thực hiện hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia, cùng với các nguồn lực khác hỗ trợ nhà ở, tạo sinh kế, kết nối thị trường tiêu thụ nông sản… giúp đồng bào các dân tộc thiểu số nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống.

Tại thôn Pa Ring- Cân Sâm, xã A Lưới 5, thành phố Huế, ngôi nhà kiên cố của gia đình anh Hồ Thượng Xiết, người Cơ Tu, vừa được xây dựng khang trang trên nền đất cũ. Anh Xiết chia sẻ, gia đình anh thuộc diện hộ nghèo. Hai vợ chồng quanh năm bám nương rẫy nuôi 4 đứa con thơ dại, cuộc sống luôn đối mặt với cảnh thiếu ăn, thiếu mặc. Được Nhà nước cấp đất ở, hỗ trợ 60 triệu đồng, vợ chồng anh vay mượn thêm để làm ngôi nhà này. Anh Hồ Thượng Xiết phấn khởi bảo rằng, có nhà mới rồi, vợ chồng không còn nỗi lo mưa dột, gió lùa mỗi mùa mưa bão đến. “Năm 1995, gia đình tôi được Nhà nước hỗ trợ xây cho căn nhà nhỏ, tuy nhiên đến nay căn nhà này đã xuống cấp nghiêm trọng. Mới đây nhà nước tiếp tục hỗ trợ 60 triệu đồng và gia đình tôi vay thêm để xây lên căn nhà này, đất ở này cũng được nhà nước cấp. Có được căn nhà mới này vợ chồng tôi rất vui và yên tâm phát triển kinh tế, giảm nghèo”.

Không chỉ giúp đồng bào “an cư lạc nghiệp”, chính quyền các xã miền núi A Lưới còn huy động nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia, xây dựng nhiều mô hình sinh kế, hỗ trợ cây, con giống để bà con phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập. Trong đó, mô hình kinh tế tổng hợp của chị Lê Thị Thôn, dân tộc Pa Cô ở thôn Đụt – Lê Triêng 2, xã A Lưới 1 với thu nhập gần 200 triệu đồng mỗi năm là 1 điển hình trong phong trào giảm nghèo bền vững của địa phương.

Chị Lê Thị Thôn cho biết, năm 2010, từ nguồn vốn vay 10 triệu đồng của Ngân hàng Chính sách xã hội chị đầu tư đào ao, mua giống cá trắm, chép, rô phi... về thả nuôi. Sau đó, chị tiếp tục vay thêm nguồn vốn từ Hội Liên hiệp Phụ nữ xã xây dựng chuồng trại chăn nuôi heo. Có vốn tích lũy, chị mua đất đồi trồng 2 héc ta keo cùng nhiều loại cây ăn quả khác để tăng thu nhập. Đến nay, đàn heo của gia đình chị đã phát triển lên 25 con, ao cá thường xuyên cho thu hoạch, cùng với rừng keo từ 4-5 năm bán 1 lần, nâng tổng thu nhập lên 200 triệu đồng mỗi năm. Với nguồn thu ổn định, gia đình chị Lê Thị Thôn đã thoát nghèo và có của ăn của để. “Từ khi phát triển được mô hình chăn nuôi, trồng trọt thì kinh tế gia đình tôi cũng khá giả hơn nhiều. Thời gian tới, tôi sẽ tiếp tục mở rộng mô hình trồng trọt, chăn nuôi, nhất là nuôi heo để kinh tế gia đình phát triển hơn tốt hơn”.

Được hình thành từ 4 xã Hồng Thủy, Hồng Vân, Trung Sơn và Hồng Kim, huyện A Lưới cũ, hiện xã A Lưới 1 có dân số hơn 12.000 người, trong đó, đồng bào các dân tộc thiểu số chiếm gần 90%. Kinh tế chủ yếu dựa vào chăn nuôi, trồng trọt nên đời sống của đồng bào Tà Ôi, Cơ Tu, Vân Kiều nơi đây còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo toàn xã hiện còn gần 18%. Xác định giảm nghèo bền vững là 1 trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ 2025-2030, Đảng bộ, chính quyền xã A Lưới 1 tiếp tục cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2025-2030, định hướng đến năm 2035 gắn với xây dựng nông thôn mới. Trong đó, địa phương đẩy mạnh phát triển đàn bò gắn với thương hiệu bò vàng A Lưới, phát triển đàn gia cầm và nuôi trồng thủy sản. Từ nguồn vốn các chương trình mục tiêu quốc gia, xã A Lưới 1 thúc đẩy phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, tập trung phát triển cây trồng, vật nuôi chủ lực, lợi thế, gắn với sản phẩm OCOP để nâng cao thu nhập, giảm nghèo đa chiều cho người dân. Ông Lê Hoàng Vũ Hải Quang, Phó Chủ tịch UBND xã A Lưới 1 cho biết, với những giải pháp đồng bộ, địa phương đặt mục tiêu đến năm 2030 giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 8%, thu nhập bình quân đầu người đạt từ 65-70 triệu đồng/người/năm. “Xã A Lưới 1 có tiềm năng phát triển về nông nghiệp cũng như là du lịch. Vì vậy, trong thời gian tới xã quan tâm xây dựng các mô hình kinh tế trồng trọt, chăn nuôi cho bà con. Liên quan đến thế mạnh về trồng rừng của địa phương thì xã đã đưa vào các khâu đột phá đó là nâng cao giá trị của diện tích rừng trồng. Còn về du lịch thì chúng tôi sẽ phát triển du lịch sinh thái, xây dựng các tour, tuyến đến các điểm du lịch suối, thác, di tích lịch sử cách mạng gắn với các hoạt động bảo tồn văn hóa các đồng bào DTTS”.

Cũng như xã A Lưới 1, sau khi vận hành ổn định, hiệu quả mô chính quyền 2 cấp, xã A Lưới 2 tập trung thực hiện các giải pháp phát triển kinh tế xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Phát huy lợi thế của địa phương, A Lưới 2 chú trọng phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng an toàn, bền vững gắn với chuỗi giá trị. Hiện, trên địa bàn xã đã hình thành nhiều mô hình trang trại, gia trại chăn nuôi, trồng trọt sản xuất theo hướng hữu cơ, tiêu chuẩn VietGAP cho thu nhập cao. Các chương trình kết nối cung cầu và hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm nông sản, đặc sản địa phương được triển khai hiệu quả. Cùng với xây dựng các mô hình sinh kế, xã A Lưới 2 phát huy hiệu quả nguồn vốn tín dụng chính sách, giúp người dân có điều kiện phát triển kinh tế. Đến nay, toàn xã có hàng ngàn hộ dân được vay vốn tại Phòng giao dịch Ngân hàng chính sách xã hội A Lưới với tổng dư nợ hơn 206 tỷ đồng.

Ông Phan Duy Khanh, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã A Lưới 2 cho biết, Đại hội Đảng bộ xã lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030 đã xác định mục tiêu phát triển kinh tế, nâng cao đời sống người dân, phấn đấu đến năm 2030 thu nhập bình quân đầu người đạt 105 triệu đồng/người/năm, toàn xã không còn hộ nghèo. “Kế thừa các chương trình mục tiêu quốc gia của huyện trước đây và các nguồn vốn của Trung ương, địa phương, xã tiếp tục hỗ trợ các mô hình sản xuất, liên quan đến sinh kế cho bà con. Thứ 2 là tạo việc làm, hỗ trợ chuyển đổi nghề, hỗ trợ nông cụ để bà con có điều kiện sản xuất các ngành nghề của mình. Chúng tôi cũng đẩy mạnh tuyên truyền, thông qua các tổ chức chính trị xã hội cho bà con vay vốn từ các ngân hàng để có điều kiện phát triển sản xuất”.

Trong những năm qua, các chương trình mục tiêu quốc gia triển khai thực hiện tại các xã miền núi thành phố Huế đạt nhiều kết quả thiết thực. Tỷ lệ giảm nghèo trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đạt bình quân hơn 6%/năm; số lượng nhà ở hỗ trợ hộ nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách vượt chỉ tiêu đề ra. Đây chính là tiền đề quan trọng để định hình một diện mạo mới cho khu vực miền núi, vùng cao, tiến tới giảm nghèo bền vững, nâng cao mức sống cho đồng bào dân tộc thiểu số thành phố Huế./.