Cr’chăl đâu, t’cooh Trần Bốn ặt đhị vel Khương Mỹ, chr’val Đại Cường, chr’hoong Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam ặt tớt căh tệệm bêl cr’năn a’ọc r’rưah tước cr’chăl rưah crêê pr’luh pr’zuôh a’ọc Châu Phi năc đơơng tập lơi. 2 tuần lalăm, 3 p’nong a’ọc r’rưah âng t’cooh leh đhr’năng lơi ch’na, leh l’bhlộp bhrôông coh a chắc, a’ọc đhur lâng chêệt nắc t’cooh xay moon lâng chính quyền. Tơợ cha mêệt lêy, pay pr’đhang xét nghiệm, cơ quan chức năng năl ghit, đợ a’ọc âng pr’loọng đong t’cooh Trần Bốn crêê pr’luh pr’zuôh Châu Phi nắc lêy tập lơi oọ đoọng pr’luh trơơi ooy lơơng. T’cooh Trần Bốn đoọng năl, pazêng đợ zên k’rong ooy bh’năn nâu kêi nắc bil bal zêng, pazêng đợ a’ọc crêê ta tập lơi, bil bal mơ 70 ức đồng: “Pr’loọng đong băn 4 p’nong a’ọc r’rưah crêê pr’luh pr’zuôh a’ọc Châu Phi lâh chêệt 3 p’nong, 1 p’nong xoọc pa tuông đoọng cha mêệt lêy pa ghit. Đươi vêy rau zooi âng chính quyền vel đong, đong zi nắc câl cớ a’ọc băn, đhanuôr ma mông zêng g’nưm tơợ b’băn ha dợ nâu kêi lâh chêệt nắc lưm k’đhap pa bhlầng”.

Pr’luh pr’zuôh a’ọc Châu Phi leh đhị vel đong chr’hoong Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam bêl x’rịa c’xêê 2 c’moo đâu. Nâu đoo nắc vel đong vêy đợ a’ọc crêê pr’luh pr’zuôh a’ọc Châu Phi bấc bhlầng tỉnh Quảng Nam lâng lâh 20 vel, 220 pr’loọng vêy a’ọc crêê boọ pr’luh. Chính quyền vel đong ơy pa choom đhanuôr bhrợ pa sạch, phun za nươu pa sạch c’rọol bh’năn, t’pâh đhanuôr oọ đươi dua ch’na xưa đoọng a’ọc cha đoọng cha groong pr’luh trơơi boọ ooy lơơng. T’cooh Nguyễn Xuân Bảy, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp lâng Pa dưr pa xơc vel bhươl chr’hoong Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam đoọng năl: cr’chăl nâu pr’luh pr’zuôh a’ọc Châu Phi nắc ơy ta zêl lơi: “Cơnh lâng vel đong bêl dưr vaih pr’luh pr’zuôh a’ọc Châu Phi, a zi bhrợ pa liêm, zêl độc ta luôn. Ra pặ zập cha năc pa choom đoọng ha đhanuôr, k’đươi cha groong pr’luh pr’zuôh a’ọc Châu Phi. Tước nâu kêi, pr’luh pr’zuôh a’ọc đhị chr’hoong nắc ơy ta zêl, doọ dzợ đhr’năng a’ọc chêệt dưr vaih”.

Đhị tỉnh Quảng Nam xoọc vêy 5 chr’hoong leh đhr’năng pr’luh pr’zuôh a’ọc Châu Phi, pazêng Đại Lộc, Thăng Bình, Quế Sơn, Tiên Phước lâng chr’hoong da ding ca coong Đông Giang. Tước nâu kêi, ơy lâh 500 p’nong a’ọc âng 240 pr’loọng đhanuôr b’băn crêê boọ pr’luh, chêệt. Dưr vaih đhr’năng pr’luh pr’zuôh a’ọc Châu Phi đhị tỉnh Quảng Nam nắc tu apêê pr’loọng băn la leh căh bhrợ zập cơnh bh’rợ cha groong pr’luh cr’ay. Tcooh Nguyễn Xuân Vũ, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr pa xơc vel bhươl tỉnh Quảng Nam đoọng năl: Xoọc đâu, cán bộ thú y đhị zập vel đong bhrợ phun za nươu zêl t’bil độc, cha mêệt lêy pr’luh cr’ay, pa bhlầng nắc đhị zr’lụ buôn vaih, cha mêệt ghit c’nặt âng đơơng, pa câl a’ọc đoọng k’đhơợng lêy pr’luh trơơi boọ: “Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr pa xơc vel bhươl ơy pa ghit xay moon lâng UBND tỉnh k’đươi moon vel đong t’bhlầng bh’rợ cha mêệt lêy, pa ghit đhị băn cớ. Pa bhlầng nắc pa ghit pazêng cr’năn a’ọc đhị vel đong, pa bhlầng nắc zr’lụ dưr vaih pr’luh pr’zuôh a’ọc Châu Phi, zr’lụ buôn vaih pr’luh. Đh’rưah lâng đêêc, đhr’năng cha mêệt lêy, âng đơơng cơnh lâng pazêng zr’lụ xoọc vaih pr’luh, k’rong zập pr’đơợ đoọng đươi dua đh’rưah zập bh’rợ lêy bhrợ pa liêm bêl ơy bơơn lêy pr’luh căh cợ hêch lêy nắc pr’lu, oọ đơc trơơi boọ ooy lơơng”./.

Quảng Nam ngăn chặn dịch tả lợn Châu Phi bùng phát

Từ cuối tháng 2 đến nay, dịch tả lợn Châu Phi tại tỉnh Quảng Nam  bùng phát trở lại, người chăn nuôi gặp nhiều khó khăn. Ngành Nông nghiệp tỉnh này đang tập trung giải pháp khoanh vùng, xử lý không để dịch bệnh lan rộng.

Mấy hôm nay, ông Trần Bốn, ở thôn Khương Mỹ, xã Đại Cường, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam đứng ngồi không yên khi đàn lợn nái đến kỳ sinh nở bị dịch tả lợn Châu Phi phải tiêu huỷ. 2 tuần trước, 3 con lợn nái của ông có dấu hiệu bỏ ăn, xuất hiện nốt đỏ trên thân, lợn suy kiệt rồi chết nên ông đã báo cho chính quyền địa phương. Qua kiểm tra, lấy mẫu xét nghiệm, cơ quan chức năng xác định, số lợn của gia đình ông Trần Bốn bị bệnh dịch tả lợn Châu Phi phải tiêu huỷ để tránh dịch lây lan. Ông Trần Bốn cho biết, tất cả nguồn vốn đầu tư vào chăn nuôi giờ coi như mất trắng, toàn bộ số lợn bị tiêu huỷ, ước thiệt hại 70 triệu đồng:  “Gia đình nuôi 4 con lợn nái bị bệnh dịch tả lợn Châu Phi chết 3 con rồi, giờ còn 1 con đã dời ra ngoài để theo dõi. Nhờ sự giúp đỡ của chính quyền địa phương hỗ trợ để gia đình kinh phí mua lại lợn nuôi, nông dân chủ yếu dựa vào chăn nuôi mà giờ chết hết rất khó khăn”.

Dịch tả lợn Châu Phi xuất hiện trên địa bàn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam vào cuối tháng 2 năm nay. Đây là địa phương có số lợn bị dịch tả lợn Châu Phi nhiều nhất tỉnh Quảng Nam với 20 thôn, 220 hộ có lợn mắc bệnh. Chính quyền địa phương đã hướng dẫn người dân vệ sinh, phun thuốc tiêu độc khử trùng chuồng trại, vận động các hộ dân không sử dụng thức ăn thừa để phòng tránh mầm bệnh lây lan. Ông Nguyễn Xuân Bảy, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam cho biết, thời điểm này cơ bản bệnh dịch tả lợn Châu Phi đã được khống chế: “Đối với địa phương khi xảy ra bệnh dịch tả lợn Châu Phi, chúng tôi thực hiện tổng vệ sinh khử trùng tiêu độc liên tục. Phân công từng thành viên đứng điểm hướng dẫn tuyên truyền, vận động chỉ đạo trong công tác phòng chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi. Đến nay dịch trên địa bàn huyện cơ bản đã được khống chế, không có lợn chết xảy ra”.

Tại tỉnh Quảng Nam hiện có 5 huyện xuất hiện dịch tả lợn Châu Phi, gồm Đại Lộc, Thăng Bình, Quế Sơn, Tiên Phước và huyện miền núi Đông Giang. Đến nay có hơn 500 con lợn của 240 hộ chăn nuôi bị nhiễm bệnh chết phải tiêu hủy. Nguyên nhân bệnh dịch tả lợn Châu Phi xảy ra tại Quảng Nam là do các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ không thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, vệ sinh, tiêu độc khử trùng. Ông Nguyễn Xuân Vũ, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam cho biết: Hiện nay, cán bộ thú y ở các địa phương tổ chức phun thuốc tiêu độc, khử trùng, giám sát dịch bệnh, nhất là tại khu vực có nguy cơ cao, kiểm soát chặt khâu vận chuyển, buôn bán lợn ngăn chặn nguy cơ dịch lây lan: “Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chủ động tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc tái đàn chăn nuôi lợn. Chủ động giám sát tổng đàn lợn trên địa bàn, nhất là khu vực xảy ra dịch tả lợn Châu Phi, khu vực có nguy cơ cao. Bên cạnh đó, tăng cường kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển lợn đối với những khu vực đang có dịch, tập trung các nguồn lực áp dụng đồng bộ các giải pháp để xử lý dứt điểm ổ dịch ngay khi phát hiện mắc bệnh hoặc nghi mắc bệnh, không để lây lan trên diện rộng”./.