Pazêng c’moo đăn đâu, pr’loọng đong anoo Siu Pớp bơơn mơ 1 tỷ đồng zên lãi/c’moo đươi choh café, pa câl café lâng kinh doanh phân bón, ch’na bh’năn.

N’niên c’moo 1985, tơợ bêl tốt nghiệp Trung học phổ thông, anoo Siu Pớp ting truyền thống pr’loọng đong đay nắc choh café. Anoo dzợ k’rong câl café âng đhanuôr coh vel đoọng pa câl cớ ha pêê đại lý coh tỉnh Gia Lai. Đươi tơợ đêêc, bh’rợ bhrợ cha âng pr’loọng đong anoo nắc ting ha dưr lâh mơ.

 “Acu ơy bhrợ bh’rợ café nâu 20 c’moo. Acu căh ơy bhrợ t’vaih doanh nghiệp nắc pr’loọng bhrợ cha tơợ café a năm. Zập c’moo vêy 1 hânnoo café, acu câl lâng pa câl cớ mơ 100 tấn nhân café, café âng đong zi choh lâng câl tơợ đhanuôr. C’moo lalăm, chr’năp café xiêr ếp, pa chô bh’nơơn ha cu cung m’bứi. C’moo đâu chr’năp café dal nắc vêy pa chô bh’nơơn z’zăng. Ha dang vêy bơơn hân noo boọng p’lêê bấc, chr’năp 1 ha vêy pa chô mơ 300 ức đồng zên lãi. Căh dap lâng zên k’rong bhrợ nắc lãi 1 tỷ đồng/c’moo nắc đợ mơ buôn pa chô bhlầng. Ha dang chr’năp café zư liêm chr’năp dal cơnh xoọc đâu nắc bấc pr’loọng pa chô zên tỷ/c’moo”.

Tr’câl café ha dưr liêm choom, pr’loọng đong anoo Siu Pớp ơy t’vaih bhiệc bhrợ cha liêm choom đoọng ha bấc đhanuôr vel đong. Cơnh c’xu anoo k’dua 4 tước 6 cha nắc pa  bhrợ đoọng ha đay, ha dợ moọt hân noo café x’rịa c’moo nắc k’dua tước 10 cha nắc por bhrợ. Anoo Siu Nghiêm, ma nuyh Jrai, ma nuyh bhrợ thuê đoọng ha pr’loọng anoo Siu Pớp đoọng năl:

 “Bh’rợ c đâu nắc tưới café, phun za nươu lâng pêêh café.. Bhrợ tơợ 7h tước 16h, zập tuần bhrợ 6 t’ngay, đhêy Chủ nhật. Acu học xang lớp 12 nắc tước đâu bhrợ. Zên pa chô âng cu nắc 7 ức đồng zập c’xêê, zập ha cu ma mông. Lâh mơ zên lươnh, anoo Siu Pớp dzợ zooi đoọng zên cha. T’ngay lễ, Tết anoo đoọng pa xoọng ha zi”.

Lâh mơ bh’rợ bha lầng nắc choh café, pa câl cr’liêng café, anoo Siu Pớp dzợ pa câl phân bón, ch’na bh’năn. Moon đơc nắc ha y nắc anoo bhrợ muy cửa hàng buôn pa câl phân bón, ch’na bh’năn đoọng ha đhanuôr coh vel câl. Anoo Siu Pớp đoọng năl:

“Đong zi cung vêy pa câl phân bón lâng ch’na bh’năn, câl tơợ đại lý xang pa câl cớ đoọng ha đhanuôr coh vel. Kiêng choh café đanh mâng nắc ting cơnh kinh nghiệm ơy 20 c’moo âng cu nắc pa zưm bhlưa phân hữu cơ lâng phân hóa học g’bur mơ 6 tạ phân. Acu k’nặ bhrợ 1 grăng đơc pr’đươi, bhrợ 1 cửa hàng pa câl phân bón đoọng ha tơơm café lâng ch’na bh’năn”.

Lâh mơ kinh doanh liêm choom, anoo Siu Pớp cung nắc muy coh pazêng ma nuyh tơợp bhrợ coh zập  bh’rợ xã hội, zooi đhanuôr đha rựt ha dưr coh pr’ặt tr’mông. Anoo Rơ Châm Thố, ặt đăn đong lâng anoo Siu Pớp truih:

“Lâh mơ bhrợ cha choom, anoo Siu Pớp cung nắc ma nuyh bấc ngai chăp. Anoo pa zay ting pâh bhrợ bh’rợ liêm loom, zooi đhanuôr. Lâng pazêng pr’loọng đha rựt, đăn đha rựt, anoo đoọng ha pêê vặ zên doọ pay lãi đoọng t’vaih pr’đơợ ha đhanuôr acoon coh bhrợ cha, pa dưr pr’ặt tr’mông. Anoo dzợ pa choom đhanuôr cơnh bhrợ cha, k’rang café cơnh ooy vêy pa chô bh’nơơn dal, ha bêl g’bur phân, anoo pa choom ghit bhlầng. Anoo cung xay moon, k’đươi apêê lalăm bhrợ rau căh ta nih liêm nắc văl chô lâng pr’ặt tr’mông nâu kêi ta nih liêm”.

Lalăm a hay, pr’ặt tr’mông âng anoo Siu Pớp k’đhap k’ra, ha dợ đươi vêy pa zay bhrợ cha cơnh liêm t’mêê, pa choom ta mooh zập đăh, tước nâu kêi pr’loọng đong anoo Siu Pớp ơy vêy đong ặt, bh’rợ tr’nêng liêm mâng lâng vaih nắc muy coh pazêng pr’loọng bhrợ cha choom bhlầng âng vel đong. Anoo nắc ơy bơơn chr’hoong Chư Păh xay moon, cher cha ner đhanuôr bhrợ cha choom bhlầng./.

SIU PỚP LÀM KINH TẾ NÔNG THÔN TIÊU BIỂU

Ở XÃ IA KA, TỈNH GIA LAI

Anh Siu Pớp, người dân tộc Jrai, ở làng Mrông Yố 2, xã Ia Ka, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai là một trong những nông dân điển hình làm kinh tế hiệu quả. Những năm gần đây, gia đình anh Siu Pớp kiếm được khoảng 1 tỷ đồng tiền lãi/năm nhờ trồng café, buôn bán café và kinh doanh phân bón, thức ăn gia súc. Mời bà con cùng PV Ngọc Anh nghe câu chuyện về Siu Pớp, tấm gương làm kinh tế giỏi ở làng Mrông Yố 2, xã Ia Ka, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai.

Sinh năm 1985, sau khi tốt nghiệp Trung học phổ thông, anh Siu Pớp theo truyền thống gia đình, khởi nghiệp bằng nghề trồng café. Cùng với đó, anh còn thu mua café của bà con trong làng về bán lại cho các đại lý trong tỉnh Gia Lai. Nhờ đó, công việc sản xuất, kinh doanh của gia đình anh ngày càng phát triển.

 "Tôi làm nghề trồng café hơn 20 năm rồi. Tôi chưa thành lập doanh nghiệp mà chỉ là hộ kinh tế gia đình. Mỗi năm có 1 vụ café, tôi mua đi bán lại khoảng 100 tấn nhân café, café vừa của nhà trồng vừa mua lại của dân. Mấy năm trước, café rớt giá, mình làm lợi nhuận rất ít. Café năm nay được giá, người dân trồng café có lợi nhuận tốt. Nếu được mùa, được giá 1 ha thu được khoảng 300 triệu đồng tiền lãi. Trừ hết chi phí tiền lãi 1 tỷ đồng/năm là bình thường. Nếu giá café cứ giữ giá cao như thế này thì nhiều hộ thu tiền tỷ/năm".

Kinh doanh café phát triển thuận lợi, gia đình anh Siu Pớp đã tạo công ăn việc làm cho một số người dân địa phương. Bình thường anh thuê từ 4 đến 6 nhân công làm cho gia đình, còn vào vụ café cuối năm thì thuê 10 người. Anh Siu Nghiêm, dân tộc Jrai, người làm thuê cho gia đình anh Siu Pớp, cho biết:

"Công việc ở đây là tưới café, phun thuốc, hái cafe… Làm từ 7h sáng đến 16h chiều, mỗi tuần làm 6 ngày, nghỉ Chủ nhật. Tôi học xong lớp 12 qua đây làm. Thu nhập của tôi hằng tháng là 7 triệu đồng, tạm đủ sống. Ngoài tiền lương, anh Siu Pớp còn phụ cấp tiền ăn. Ngày lễ, Tết, anh cũng thưởng thêm cho chúng tôi".

Ngoài công việc chính là trồng cây cafe, kinh doanh hạt café, anh Siu Pớp còn kinh doanh phân bón, thức ăn gia súc. Dự định của anh sắp tới là xây dựng một cửa hàng chuyên kinh doanh, buôn bán phân bón, thức ăn chăn nuôi cho bà con trong làng. Anh Siu Pớp cho biết:

"Nhà tôi cũng kinh doanh phân bón và thức ăn gia súc, mua từ đại lý về bán cho dân làng. Muốn trồng café bền vững, theo kinh nghiệm 20 năm của tôi là nên kết hợp giữa phân hữu cơ và phân hóa học 1 ha bón tầm 6 tạ phân. Tôi dự định sẽ xây dựng 1 kho chứa, mở 1 cửa hàng bán phân bón cho cây café và thức ăn cho gia súc".

Ngoài kinh doanh giỏi, anh Siu Pớp cũng là một trong những người đi đầu trong các hoạt động xã hội, giúp đỡ người nghèo vươn lên trong cuộc sống. Anh Rơ Châm Thố, người hàng xóm với gia đình anh Siu Pớp, kể:

"Ngoài phát triển kinh tế giỏi, anh Siu Pớp cũng là người có uy tín đối với một số thanh niên trong làng. Anh tích cực đóng góp từ thiện cho xã hội. Với những hộ nghèo và cận nghèo, anh sẵn sàng cho họ vay tiền không tính lãi để tạo điều kiện cho người dân tộc thiểu số phát triển kinh tế. Anh còn tư vấn cho người dân tộc thiểu số phát triển kinh tế, thí dụ như trồng café chăm sóc ra sao, mùa nào, thời điểm nào bón phân tư vấn từng chi tiết. Anh cũng đi tuyên truyền, vận động những người lầm đường lạc lối, đối tượng tù tha nhờ anh Siu Pớp tuyên truyền họ đã giác ngộ".

Trước đây, cuộc sống của anh Siu Pớp khá vất vả, nhưng nhờ năng động, sáng tạo, chịu khó học hỏi, đến nay, gia đình anh Siu Pớp có cơ ngơi khang trang và trở thành một trong những hộ có kinh tế khá ở địa phương. Anh đã được huyện Chư Păh công nhận đạt Danh hiệu nông dân sản xuất giỏi./.