Chô tước ooy vel Nam Mỹ, chr’val Hoà Bắc, chr’hoong Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng lưm ta moóh pr’loọng đông t’coóh Hoàng Hữu Lập, pr’loọng đông vêy bh’rợ b’băn p’lóh cóh bhươn nắc ngai cung năl. T’coóh Hoàng Hữu Lập n’niên lâng dưr pậ ooy vel đông đha rứt cóh tỉnh Phú Thọ. C’moo 1992, pr’loọng đông t’coóh chô ắt ma mung, bhrợ cha cóh zr’lụ k’tiếc Hoà Bắc, chr’hoong Hoà Vang. Xang bấc c’moo pa dưr pa xớc bh’rợ b’băn ting croọl cóh c’roọl cắh liêm choom, cr’noọ pr’đươi cóh thị trường ting k’đươi moon dal bấc lấh. C’moo 2010, pr’loọng đông t’coóh nắc lêy xăl băn pa dưr ting c’lâng băn p’lóh cóh bhươn, bhrợ pa dưr bh’nơơn pr’đươi têêm ngăn, liêm choom lấh. T’coóh Hoàng Hữu Lập moon, đh’rứah lâng zên k’rong k’míah, pr’loọng đông dzợ vặ pa xoọng k’noọ 100 ực đồng tơợ zâp đắh đoọng k’rong bhrợ g’roong, câl zâp acoon m’ma cơnh a’ọc a’đhắh, bé, a’tứch tr’zêl... Xang mưy cr’chăl băn zư, bh’rợ b’băn âng pr’loọng đông nắc đơơng chô bh’nơơn liêm choom lấh mơ lâng bhiệc băn croọl cóh c’roọl. Bấc c’moo băn pa dưr, t’coóh Hoàng Hữu Lập xay moon kinh nghiệm bhrợ cha âng c’la đay cơnh đâu: “Hoà Bắc k’tiếc bhứah liêm, pr’đơợ plêệng k’tiếc liêm glặp lâng bhiệc pa dưr pa xớc zâp bh’rợ b’băn, lấh mơ nắc zâp bh’rợ băn a’ọc a’đhắh, băn bé. Tu ch’na đoọng cha ơy váih cóh đâu, bh’năn băn cung doọ buôn váih pr’lúh cr’ay, váih c’rơ lấh mơ. Băn p’lóh cóh bhươn lêệ la cung yêm lấh mơ, pa câl cung dal zên. đoọng pa dưr c’rơ ha bh’năn băn, manứih b’băn cung lêy pa xoọng zâp râu khoáng chất, vitamin đoọng acoon bh’năn k’rơ, doọ váih pr’lúh cr’ay. Lấh mơ, ta luôn lêy pa liêm c’roọl bh’năn lâng zâp râu za nươu sát khuẩn cơnh vôi cắh cậ zâp râu zanươu thú y.”

Tu vêy bhrợ liêm choom bhiệc băn pa dưr, pr’loọng đông t’coóh Hoàng Hữu Lập nắc dzợ zư têêm ngăn pa zêng t’nooi a’ọc a’đhắh mơ 250 p’nong, pa câl 2 ruúh zâp c’moo. Ting lêy zâp p’nong a’ọc nâu hi lêệng mơ 35-40 ký, pa câl tơợ 6-7 ực đồng. Cắh vêy manứih pa bhrợ, nắc pr’loọng đông cắh mưy đợc mơ 50 p’nong a’ọc đoọng pa câl pay lêệ, nắc dzợ pa câl 200 p’nong a’ọc m’ma lâng zên mơ 3 ực đồng đhị mưy p’nong. Lấh mơ, pr’loọng đông t’coóh Lập dzợ k’rong pazưm băn lấh 200 p’nong a’tứch tr’zêl lâng t’nooi bé r’rứah k’noọ 30 p’nong. Tơợ bh’rợ băn k’rong pazưm p’lóh cóh bhươn nâu nắc vêy đơơng chô ha pr’loọng đông t’coóh Hoàng Hữu Lập pa chô zên têêm ngăn mơ 500 ực đồng đhị mưy c’moo xang lơi jợ đợ mơ zên pa glúh đươi l’lăm. T’coóh Thái Văn Hoài Nam, Chủ tịch chr’val Hoà Bắc, chr’hoong Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng đoọng năl, ooy zâp đắh zên vặ t’đui đoọng, chr’val nắc p’too p’zương đhanuôr lêy pa dưr pa xớc bh’rợ tr’nêng, t’bil ha ul pa xiêr đha rứt: “Lâng chr’val k’coong ch’ngai Hoà Bắc dzợ bấc zr’nắh k’đhạp, hân đhơ cơnh đêếc, bh’rợ pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung cung k’rơ. Lấh mơ nắc ting lêy ooy xa nay bh’rợ pa dưr vel bhươl t’mêê, vel bhươl kiểu mẫu đhanuôr hơnh déh, dưr váih bấc bh’rợ đơơng chô bh’nơơn liêm dal. Cơnh pr’loọng đông t’coóh Lập cóh vel Nam Mỹ đơơng chô bh’nơơn dal tơợ bhiệc b’băn. Cr’chăl nâu a’tốh, azi nắc t’bhlâng k’đươi moon lâng chr’hoong Hoà Vang bhrợ pr’đơợ vặ zên zooi zúp đoọng đhanuôr pa dưr pa xớc pr’ắt bh’rợ nhâm mâng.”

Ting cơnh t’coóh Nguyễn Văn Vân, Chủ tịch Hội Nông dân chr’hoong Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng, chr’hoong Hoà Vang vêy bấc bh’rợ bhrợ têng cha liêm choom. Bấc c’moo chô ooy đâu, đhị zâp chr’val k’coong ch’ngai cơnh Hoà Bắc, Hoà Phú, đhanuôr nắc ơy grơơ nhool k’rong bhrợ, tr’xăl tơơm chr’nóh, acoon bh’năn ting cơnh cr’noọ đươi dua cóh thị trường. bấc pr’loọng đông vêy k’tiếc bhươn ga mắc nắc ơy cha groong zr’lụ k’rong bhrợ c’roọl bh’năn liêm nhâm, băn pa dưr ting c’lâng sinh học, doọ bhrợ nha nhự. Chr’hoong Hoà Vang cung ta luôn bhrợ lớp pa choom đắh bhiệc b’băn ch’chóh, xay moon p’cắh ooy zâp bh’rợ bhrợ liê choom.... Tu cơnh đêếc, bh’rợ pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung, t’bil ha ul pa xiêr đha rứt ting clan bhứah lấh mơ, chrooi pa xoọng ting bhr’dzang pa dưr dal pr’ắt tr’mung, pa dưr pa xớc bh’rợ tr’nêng nhâm mâng cóh vel đông. T’coóh Nguyễn Văn Vân đoọng năl: “Cóh chr’hoong Hoà Vang bh’rợ b’băn, ch’chóh vêy bấc bh’rợ chr’nắp liêm. lâng chr’val Hoà Bắc chr’hoong vêy zooi zúp bh’rợ tr’nêng ha đhanuôr, đoọng vặ doọ váih lãi đoọng đhanuôr pa dưr pr’ắt tr’mung têêm ngăn. Bấc pr’loọng đông băn bhrợ liêm choom, năl liêm ghít đắh bhiệc băn zư. Đhanuôr xoọc đâu zay bhrợ têng cha, k’rong pa dưr ting c’lâng bh’rợ liêm glặp lâng pr’đơợ cóh vel đông nắc pr’ắt tr’mung ting t’ngay ting pa dưr lâng têêm ngăn lấh mơ.”/.

Hiệu quả từ mô hình chăn nuôi thả vườn

                                                                                                                    PV Jumi Sĩ

Thời gian qua, phong trào thi đua Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi phát triển khắp nơi. Tại vùng miền núi huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng, có nhiều nông dân làm kinh tế giỏi, cho thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Gia đình ông Hoàng Hữu Lập ở thôn Nam Mỹ, xã Hoà Bắc, huyện Hòa Vang là một trong số những người như thế. Từ mô hình chăn nuôi thả vườn, mỗi năm gia đình ông Lập thu lãi hơn nửa tỷ đồng.

Đến thôn Nam Mỹ, xã Hoà Bắc, huyện Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng hỏi thăm gia đình ông Hoàng Hữu Lập, hộ có trang trại chăn nuôi thả vườn lớn ở địa phương thì ai cũng biết. Ông Hoàng Hữu Lập sinh ra và lớn lên ở vùng quê nghèo thuộc tỉnh Phú Thọ. Năm 1992, gia đình ông di cư đến Hoà Bắc để lập nghiệp. Sau nhiều năm phát triển mô hình chăn nuôi nhốt chuồng không hiệu quả, năm 2010, gia đình ông Lập mạnh dạn chuyển sang chăn nuôi thả vườn. Ông Hoàng Hữu Lập kể, lúc đầu, cùng với số tiền tiết kiệm được, ông vay thêm 100 triệu đồng để rào lại vườn và mua các loại con giống như lợn rừng, dê, gà đá… về nuôi. Sau thời gian chăm sóc, mô hình kinh tế chăn nuôi của gia đình ông lại hiệu quả cao hơn cách nuôi nhốt chuồng. Ông Hoàng Hữu Lập cho biết: “Hòa Bắc đất đai rộng lớn, điều kiện thời tiết rất phù hợp phát triển các mô hình chăn nuôi, nhất là các mô hình nuôi heo rừng lai, nuôi dê. Nhờ thức ăn lấy từ tự nhiên, nên gia súc ít bị dịch bệnh, sức đề kháng tốt. Nuôi thả rông trong vườn thịt cũng ngon hơn nên được thị trường ưa chuộng, kinh tế cao. Để tăng sức đề kháng cho đàn gia súc, người chăn nuôi cũng nên bổ sung các loại khoáng chất, vitamin để con vật khoẻ, không bệnh tật. Ngoài ra, thường xuyên vệ sinh xung quanh chuồng trại bằng các loại sát khuẩn như vôi hay các loại thuốc thú y.”

Hiện, gia đình ông Hoàng Hữu Lập duy trì ổn định đàn heo rừng lai khoảng 250 con; mỗi năm ông xuất bán 2 lứa, thu về khoảng 100 triệu đồng. Ngoài nuôi heo rừng, ông Lập còn kết hợp nuôi hơn 200 con gà đá và đàn dê gần 30 con... Ông Hoàng Hữu Lập khoe, sau khi trừ chi phí, mỗi năm gia đình ông thu lãi hơn nửa tỷ đồng từ mô hình chăn nuôi tổng hợp. Ông Thái Văn Hoài Nam, Chủ tịch UBND xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng cho biết, thông qua các nguồn vay vốn ưu đãi, xã khuyến kích nông dân phát triển kinh tế, xóa nghèo bền vững: “Đối với xã miền núi Hòa Bắc còn nhiều khó khăn, nhưng phong trào phát triển kinh tế khá mạnh. Nhất là qua chương trình xây dựng nông thôn mới, nông thôn kiểu mẫu bà con rất hưởng ứng, xuất hiện ngà càng nhiều mô hình cho hiệu quả cao. Điển hình như hộ gia đình ông Lập ở thôn Nam Yên cho thu nhập khá cao từ chăn nuôi. Thời gian đến, chúng tôi sẽ tiếp tục đề xuất với huyện Hòa Vang tạo điều kiện vốn vay hỗ trợ để nông dân phát triển kinh tế bền vững.”

Vài năm trở lại đây, tại các xã miền núi như Hòa Bắc, Hòa Phú, bà con đã mạnh dạn đầu tư, chuyển đổi cây trồng, con vật nuôi theo nhu cầu thị trường. Nhiều gia đình có diện tích đất vườn lớn đã khoanh vùng đầu tư chuồng trại bài bản, chăn nuôi theo hướng sinh học, không gây ô nhiễm. Theo ông Nguyễn Văn Vân, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng cũng thường xuyên tổ chức nhiều lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật, tư vấn cách chăn nuôi, trồng trọt ứng dụng công nghệ cao, giúp bà con nâng cao hiệu quả kinh tế…: “Ở huyện Hoà Vang phong trào chăn nuôi, sản xuất nông nghiệp có nhiều mô hình tiêu biểu. Đối với xã Hoà Bắc huyện có hỗ trợ về sinh kế cho bà con, cho vay không lãi để bà con phát triển kinh tế, ổn định đời sống. Nhiều hộ gia đình chăn nuôi rất tốt, nắm bắt cơ bản về kỹ thuật chăn nuôi. Bà con bây giờ chịu khó làm ăn, đầu tư phát triển kinh tế theo mô hình phù hợp với điều kiện địa phương nên cuộc sống ngày một đi lên và ổn định hơn rất nhiều.”/.