Moon tước tơơm a’băng đhị Lào Cai căh choom căh moon tước chr’hoong Văn Bàn, zr’lụ chăt vaih bấc bhlầng âng rau a’băng a’yêm nâu coh zr’lụ Tây Bắc. Zập đoo hân noo đhị Văn Bàn cung vêy a’băng. Hân noo a băng vầu đanh tợơ c’xêê 10 âm lịch âng c’moo lalăm tước c’xêê 3 âm lịch c’moo t’tun. Hân noo a’băng sặt tợơ tợơp c’xêê 1 âm lịch tước c’xêê 5 âm lịch. Lưch hân noo a’băng sặt nắc tước hân noo a’băng bói, a’băng cr’đe.

A moó Lù Thị Mai, acoon coh Tày vel 1, chr’val Khánh Yên Trung, chr’hoong Văn Bàn căh hay ghit pr’loọng đong đay ơy choh a’băng bói tợơ c’moo hân đoo, muy năl nắc tợơ lang a’bhướp, a’dich đoo nắc ơy vêy muy rau t’nơơm chr’năp yêm nâu. Amoó Mai đoọng năl, lâng đhanuôr Văn Bàn, a’băng nắc cha ner âng pleng cher đoọng ha da ding ca coong Hoàng Liên Sơn. Bấc c’moo hay, a’băng bói ơy đơơng chô  bh’nơơn đoọng ha pr’loọng đong amoó tợơ 30-40 ức đồng zập c’moo. A’moó Lù Thị May đoọng năl: “Tợơ lang a’dich, a’bhướp ơy choh đoọng, tước lang a’coon ch’châu nắc zư pa dưr. Nâu kêi, dzợ 2 zr’lụ bôl, doó chếêc choh pa xoọng, đớc cơnh đếêc a đoo tự chăt vaih. Amoó doó k’pân căh choom pa câl, tu pêêh a’băng mơ bấc nắc pa câl lưch mơ đếêc”.

        Ha dợ đhị Ú Sì Sung, tợơ muy zr’lụ  vel đong coh da ding ca coong vêy đợ pr’loọng đha rựt bấc bhlầng chr’val Tả Phời, thành phố Lào Cai đươi  vêy choh a’băng sặt tước nâu kêi nắc dzợ 4 pr’loọng đha rựt. Xọoc đâu, vel Ú Sì Sung ơy pa dưr lâh 2hecta tơơm a’băng sặt vêy đơơng chô bh’nơơn. Amoó Chảo Mùi Pham, Chi hội trưởng hội pân đil vel Ú Sì Sung, chr’val Tả Phời nắc ma nuyh tr’nợơp đơơng tơơm a’băng sặt chô choh t’bấc đhị vel đong. Amoó Pham đoọng năl, choh a’băng sặt muy rau tơơm chr’noh  doó lâh bil c’rơ k’rang zư lêy, cung doó bil zên g’bur phân, zập c’moo nắc lêy tal bhơi nhấc muy chu, chr’năp pa câl a băng nâu zăng dal.

        Ơy lêy bh’nơơn tợơ bh’rợ pa dưr tơơm a’băng sặt đhị  vel Ú Sì Sung, đhanuôr coh chr’val Tả Phời, thành phố Lào Cai cung rơơm đơơng tơơm a’băng sặt đoọng choh pa dưr. T’cooh Phạm Văn Bình, Bí thư Đảng uỷ chr’val Tả Phời, thành phố Lào Cai đoọng năl, chr’val ơy xay bhrợ dự án pa dưr tơơm a’băng sặt lâng đhăm bhưah mơ 10hecta, k’rong đhị apêê vel zr’lụ ch’ngai bha dăh, vêy đhăm k’tiếc bôl pậ bhưah.

        Tợơ bh’nơơn tơơm a’băng sặt đơơng chô, đhanuôr zr’lụ da ding ca coong tỉnh Lào Cai ơy r’dợ xăl cơnh choh bhrợ, pa ghit bhrợ pa dưr t’nooi chr’năp, t’bhlầng bhrợ têng đoọng pa dưr chr’năp dal lâh mơ lâng t’vaih bấc rau pr’đươi tợơ a’băng. Xọoc đâu apêê pr’đươi coh a’băng đhị vel đong chr’hoong Văn Bàn, tỉnh Lào Cai căh zập đoọng pa câl.

        Đọong pa dưr apêê zr’lụ pa tệêt pa zưm pa câl chr’noh đhị vel đong, tỉnh Lào Cai ơy đoọng bhrợ “Đề án pa dưr apêê zr’lụ pa tệêt pa zưm pa câl chr’noh đhị vel đong tỉnh Lào Cai, cr’chăl c’moo 2021-2025”, coh đếêc tơơm a’băng nắc bơơn lêy nắc 1 coh 12 pr’đươi chr’noh bha lầng. Ting đếêc, tỉnh Lào Cai ơy t’hước c’moo 2025, pa dưr tệêm ngăn zr’lụ choh a’băng lâng lâh 33.000ha, pazêng: 32.000hecta crâng a bhuy vêy cr’đe, vầu, am lâng crâng zập rau t’nơơm, dâng 700 hecta crâng choh k’rong a’băng bối, a’băng sặt. Bh’nơơn bha lầng tợơ a’băng bói, a’băng sặt choh k’rong đhị chr’hoong Văn Bàn lâng a’băng pay bơơn ting bh’rợ k’đhợơng lêy crâng đanh mâng bơơn ta đoọng bhrợ moon đớc nắc bơơn 15.000 tấn/c’moo. Đh’rưah lâng đếêc, cr’chăl ha y, Lào Cai pa ghit lêy bhrợ zr’lụ bhrợ têng a’băng đhị chr’hoong Văn Bàn; tbhlầng bhrợ têng, tôm pa liêm, zư lêy bh’nơơn pr’đươi tợơ a’băng./.

Phát triển măng thành cây đặc sản, xóa nghèo cho đồng bào vùng cao

                                              Theo TTXVN

Từ một loài cây mọc tự nhiên trong rừng, giờ đây, cây măng trở thành đặc sản và giúp nhiều hộ đồng bào DTTS ở tỉnh Lào Cai thoát nghèo và làm giàu.

Nói đến măng ở Lào Cai không thể không nhắc đến huyện Văn Bàn, thủ phủ của các loại măng đặc sản vùng Tây Bắc. Mùa nào ở Văn Bàn cũng có măng. Mùa măng vầu kéo dài từ tháng 10 âm lịch của năm trước đến tháng 3 âm lịch năm sau. Mùa măng sặt bắt đầu từ tháng Giêng đến tháng 5 âm lịch. Hết mùa măng sặt là đến mùa măng bói, măng nứa.

Chị Lù Thị Mai, dân tộc Tày thôn 1, xã Khánh Yên Trung, huyện Văn Bàn không nhớ rõ gia đình mình đã trồng măng bói từ năm nào, chỉ biết rằng từ thời ông bà của chị đã có loại cây đặc sản này. Chị Mai cho biết, với người dân Văn Bàn, măng chính là lộc rừng của dãy Hoàng Liên Sơn. Nhiều năm qua, măng bói đã mang lại thu cho gia đình chị nguồn thu 30-40 triệu đồng mỗi năm. Chị Lù Thị Mai cho biết thêm: "Từ thời ông bà trồng cho, đến đời con cháu cứ giữ như vậy thôi. Bây giờ còn 2 đồi, không cần trồng thêm nó cứ mọc lan ra. Chị không bao giờ sợ không bán được vì hái đến đâu là hết đến đó".

Còn tại Ú Sì Sung, từ một thôn vùng cao có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất nhì xã Tả Phời, thành phố Lào Cai, nhờ trồng măng sặt đến nay chỉ còn 4 hộ nghèo. Hiện thôn Ú Sì Sung đã phát triển lên hơn 2 héc ta cây măng sặt cho thu hoạch. Chị Chảo Mùi Pham, Chi hội trưởng hội Phụ nữ thôn Ú Sì Sung, xã Tả Phời là người đầu tiên đưa cây măng sặt về trồng và nhân rộng tại địa phương. Chị Pham cho biết, trồng măng sặt không mất nhiều công chăm sóc, cũng không tốn chi phí phân bón, mỗi năm chỉ cần phát cỏ một lần, giá thành sản phẩm măng sặt lại khá cao.

Nhận thấy hiệu quả kinh tế từ việc phát triển cây măng sặt ở thôn Ú Sì Sung, người dân trong xã Tả Phời, thành phố Lào Cai cũng mong muốn đưa cây măng sặt vào trồng. Ông Phạm Văn Bình, Bí thư Đảng ủy xã Tả Phời, thành phố Lào Cai cho biết, xã đã triển khai dự án phát triển cây măng sặt với diện tích khoảng 10 héc ta, tập trung ở các thôn vùng cao, diện tích đất đồi lớn.

Từ hiệu quả kinh tế cây măng đêm lại, người dân vùng cao tỉnh Lào Cai đã dần thay đổi nhận thức canh tác, chủ động xây dựng chuỗi giá trị, tăng cường chế biến sâu nhằm gia tăng lợi nhuận và đa dạng hóa sản phẩm từ măng. Hiện các sản phẩm măng trên địa bàn huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai  không đủ nguồn cung cấp ra thị trường.

Để phát huy giá trị kinh tế từ nông sản trên địa bàn, tỉnh Lào Cai phê duyệt “Đề án phát triển mạng lưới chế biến nông, lâm sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2021 – 2025”, trong đó cây măng được xác định là một trong 12 sản phẩm nông nghiệp chủ lực. Theo đó, tỉnh Lào Cai đặt mục tiêu đến 2025, phát triển ổn định vùng nguyên liệu măng với trên 33.000 ha, bao gồm: trên 32.000 ha rừng tự nhiên tre, vầu, nứa và rừng hỗn giao, khoảng 700 ha rừng trồng tập trung măng bói, măng sặt. Sản phẩm chủ lực từ măng bói, măng sặt trồng tập trung tại huyện Văn Bàn và măng khai thác tự nhiên theo phương án quản lý rừng bền vững được phê duyệt dự kiến đạt 15.000 tấn/năm. Bên cạnh đó, thời gian tới, Lào Cai chú trọng duy trì hoạt động, nâng cấp dây chuyền của cơ sở chế biến măng tại huyện Văn Bàn; đẩy mạnh sơ chế, đóng gói, bảo quản các sản phẩm từ măng...