Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân Hồ Đắc Thạnh, 91 c’moo, xoọc ắt coh phường 3, thành phố Tuy Hoà, tỉnh Phú Yên, manuyh bha lâng âng Tàu Không số, đh’rưah lâng 3 g’luh lướt bhuông đơơng âng vũ khí tước ooy ch’nang Vũng Rô bêl ahay năc dzợ hay ghít bhlâng pazêng xa nay bh’rợ ga mac chr’năp.

Nghe băng âm thanh bài viết tại đây:

Lướt bộ đội tơợ c’moo 19 c’moo, ađoo Hồ Đắc Thạnh ting pâh Đội Trinh sát âng thành phố Tuy Hoà, zâl arọp Pháp coh Phú Yên. Tước c’moo 1954, t’cooh Hồ Đắc Thạnh lướt ooy Bắc. Xang n’năc, t’cooh Thạnh vêy ta pa choom sĩ quan xang n’năc tước bhrợ bh’rợ bhuông phó xang n’năc bhuông trưởng Tàu Không số, đơơng âng vĩ khí tơợ miền Bắc zooi đoọng ha miền Nam.

Năc 91 c’moo hân đhơ cơnh đêêc t’cooh Thạnh dzợ hay ghít pazêng g’luh đơơng vú khí tước ooy ch’nang Vũng Rô bêl ahay. Xoọc đêêc, ađoo bhrợ Bhuông trưởng bhuông 41 đơơng 3 chu hàng tước ooy ch’nang Vũng Rô liêm choom, đơơng âng vũ khí lâng ch’na đha năh ooy vel đong Phú Yên coh c’moo 1964. T’cooh Hồ Đắc Thạnh hay cớ: Đhâng t’ngay 28/11/1964, bêl tước ooy zr’lụ đác bha lang k’tiếc đăn ooy vịnh Vũng Rô, ađoo ta béch đoọng bhuông lướt z’lâh 3 zr’lụ cha groong âng arọp lướt moot tước ooy vịnh. Ha dum bhuông tước ooy vịnh Vũng Rô, râu bhui har bêl bơơn chô ooy vel đong năc dưr vaih coh đoo. G’luh 2 moot tước ooy vịnh Vũng Rô coh t’ngay 25/12/1964. Lâh đợ vũ khí lâng 4 cán bộ moot p’xoọng, bhuông dzợ đơơng 3 tấn ch’neh đoọng ha đơn vị ch’nang Vũng Rô xoọc căh dzợ vêy ch’neh cha. Căh mặ ng’xay lứch cr’noọ cr’niêng liêm pr’hay âng quân, đhanuôr đơn vị ch’nang Vũng Rô xoọc đêêc. G’luh n’nâu moot ooy vịnh Vũng Rô lơớp lâng crêê liêm pa bhlâng. Bêl chô tước ooy Hải Phòng, bhuông vêy ta k’dua lướt g’luh 3 đoọng tước ooy Vũng Rô crêê Tết Ất tỵ - c’moo 1965. Ha dum t’ngay 31/1/1965, bhuông moot ooy vịnh Vũng Rô, pháo dưr pr’toh bấc pa bhlâng, zập ngai k’noọ năc lâh crêê arọp bơơn n’năl. Năc đoo bêl bơơn p’rá xa nay hơnh deh âng Ava Hồ coh đài, zập ngai năc n’năl giao thừa ơy tước. T’cooh Hồ Đắc Thạnh hay cớ, xoọc đêêc, pazêng đhi noo coh bhuông zêng xơợng ghít bhr’ươl Ava đọc thơ hơnh deh Tết:

“G’luh 3, xoọc đêêc 23 giờ 50 phút, t’ngay 30 Tết bhuông zi tước ooy ch’nang. Bêl bơr n’đăh bhui har tr’lum tr’cuôl coh Đèo Cả năc bấc ơl pháo tr’ang t’viêng, bhrôông ta penh bấc bhlâng, pazêng súng ga măc, súng k’tứi penh bấc pa bhlâng. Acu k’noọ, cơnh đêêc năc arọp bơơn lêy. Coh phòng báo vụ năc tơớp pa xul đài, Ava Hồ xoọc hơnh deh Tết, đhi noo zập ngai zêng bhui har. Acu moon, cơnh đêêc năc tước giao thừa năc êêh râu bhuông đay crêê arọp bơơn lêy. Đhi noo zập ngai tr’cuôl bhui har. Năc g’luhb Tết tr’nơơp bơơn xơợng Ava Hồ đọc haanh deh Tết coh chiến trường”.

Tước c’xêê 2/1965, Bộ Tư lệnh Hải quân pazao đoọng bh’rợ ha bhuông C143 năc Bhuông trưởng Lê Văn Thêm, Chính trị viên Phan Bá Bảng k’đhơợng xay đơơng âng 60 tấn vĩ khí tước ooy Lộ Diêu, tỉnh Bình Định. Tu đhr’năng tước ooy ch’nang Bình Định k’đháp năc tước ooy ch’nang Vũng Rô bêl 23 giờ t’ngay 15/2. Xang 4 tiếng đồng hồ, hàng năc vêy ta roóc lứch, bhuông văl gluh năc n’leh tời pa đhêy lâh hư. Apêê chiến năc dưr ha dưr đoọng bhr’lậ, pay đoong n’loong za đâr ha bhuông. Căh pr’đoọng, bhuông păr âng arọp bơơn lêy “muy bha lăh đhêl choom dưr n’leh vaih đhị pa răh da ding n’đăh tây Vũng Rô”. Apêê đoo glâm bom xăng, penh rocket pa rooh đợ n’loong t’gấp bhuông, xang n’năc đoọng bấc pa bhlâng bhuông păr tước, bhuông tr’penh coh đác tước lâng bộ binh coh đhr’ấc Cả tước ga ving. Pazêng apêê coh bhuông đh’rưah lâng bộ đội, dân quân du kích t’bhlâng penh zâl, căh đoọng arọp bơơn pay bhuông. Ha dum t’ngay 17/2, quân hêê pa hư bhuông C134, p’lơớp đớc xa nay n’lơơng âng “c’lâng Hồ Chí Minh coh biển”.

Lâng Tàu Không số âng t’cooh Hồ Đắc Thạnh bhrợ bhuông trưởng tước ooy ch’nang Vũng Rô liêm choom 3 g’luh, năc muy bhuông bha lâng bơr chu bơơn cher đoọng ch’ner Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân. Nâu cơy, bhuông vêy cr’lặ t’nil 671 năc vêy ta chô đơơng ooy Bảo tàng Quân chủng Hải Quân. Bhuông năc vêy Thủ tướng Chính phủ xay moon năc pr’đươi chr’năp âng k’tiếc k’ruung g’luh 6 c’moo 2017. C’moo 1984, t’cooh Hồ Đắc Thạnh chô đhêy hưu. C’moo 2011, ađoo vêy Chủ tịch nước ký quyết định cher đoọng ch’ner Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân. Prá xay ooy c’lâng Hồ CHí Minh coh biển, t’cooh Hồ Đắc Thạnh prá xay:

“Nâu đoo năc râu tr’béch g’lăng pa bhlâng âng Đảng, Ava Hồ lâng Quân uỷ Trung ương, muy c’lâng năc ng’choom moon coh bha lang k’tiếc căh ơy vêy. Râu bơr cậ năc c’lâng n’nâu ơy choom pa dưr c’rơ âng pazêng acoon manuyh, xay p’căh cr’noọ cr’niêng độc lập - tự do lâng pazum k’tiếc k’ruung”.

Ch’nang Vũng Rô bêl ahay nâu cơy năc C’kir Lịch sử Văn hoá cấp k’tiếc k’ruung, xay p’căh cr’lặ râu chr’năp ga măc coh lịch sử acoon manuyh. T’cooh Lê Hoàng Phú, Phó Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao lâng Du lịch tỉnh Phú Yên prá xay: C’kir lịch sử Vũng Rô zập c’moo vêy tước k’zệt r’bhâu chu ta mooi tước ooy đâu, xay p’căh loom chăp hay lâng apêê Anh hùng liệt sỹ lâng hay cớ c’xêê c’moo grơơ nhool coh xa nay bh’rợ giải phóng miền Nam, pazum k’tiếc k’ruung:

“Bh’rợ haanh frh 60 c’moo ch’nang Vũng Rô đương đớp hàng tr’nơơp âng Tàu Không số tước ooy ch’nang t’mêê vêy ta bhrợ têng năc ơy chăp hay g’lêêh c’rơ âng apêê anh hùng liệt sĩ, apêê cán bộ chiến sĩ dân công ơy zư lêy, zooi pa bhrợ đhị ch’nang Vũng Rô đơơng âng k’ha riêng tấn vũ khí tơợ pazêng g’luh Tàu Không số tơợ Bắc tước ooy Nam moot ooy ch’nang Vũng Rô, ting bhrợ t’vaih c’lâng chr’năp ga măc - C’lâng Hồ Chí Minh coh biển”./.

HUYỀN THOẠI TÀU KHÔNG SỐ Ở VŨNG RÔ

60 năm đã trôi qua kể từ ngày chiếc Tàu Không số đầu tiên cập bến Vũng Rô, tỉnh Phú Yên mang hàng hóa, vũ khí phục vụ chiến trường miền Nam, những câu chuyện về lòng dũng cảm, mưu trí, về ý chí cách mạng của những người lính Hải quân nơi con đường Hồ Chí Minh trên biển vẫn vang vọng. Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân Hồ Đắc Thạnh, 91 tuổi, hiện ở phường 3, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên, thuyền trưởng Tàu Không số, gắn liền với 3 chuyến tàu chở vũ khí vào bến Vũng Rô năm xưa luôn ghi nhớ những mốc son đầy tự hào.

Vào bộ đội từ năm 19 tuổi, ông Hồ Đắc Thạnh tham gia Đội Trinh sát của thành phố Tuy Hòa, chiến đấu chống Pháp ở Phú Yên. Đến năm 1954, ông Hồ Đắc Thạnh tập kết ra Bắc. Sau đó, ông Thạnh được đào tạo sĩ quan rồi nhận nhiệm vụ làm thuyền phó rồi đến thuyền trưởng Tàu Không số, vận chuyển vũ khí từ miền Bắc chi viện cho miền Nam.

Đã 91 tuổi nhưng ông Thạnh vẫn còn nhớ những lần chuyển vũ khí vào bến Vũng Rô năm xưa. Ngày đó, ông làm Thuyền trưởng tàu 41 vận chuyển 3 chuyến hàng cập bến Vũng Rô thành công, đưa vũ khí và lương thực về quê hương Phú Yên năm 1964. Ông Hồ Đắc Thạnh nhớ lại: Trưa 28/11/1964, khi đến hải phận quốc tế ngang vịnh Vũng Rô, ông đã khéo léo cho tàu lách qua 3 tuyến phòng thủ của địch chạy thẳng vào vịnh. Tối tàu vào đến vịnh Vũng Rô, cảm xúc về quê hương cứ trào dâng trong ông. Chuyến thứ 2 vào đến vịnh Vũng Rô ngày 25/12/1964. Ngoài vũ khí cùng 4 cán bộ chi viện, tàu còn mang theo 3 tấn gạo cho đơn vị bến Vũng Rô đang thiếu lương thực. Không thể kể hết tình cảm của quân, dân đơn vị bến Vũng Rô khi ấy. Chuyến này, vào vịnh Vũng Rô bí mật an toàn tuyệt đối. Ngay khi về đến Hải Phòng, tàu lại được lệnh đi chuyến thứ 3 để vào đến Vũng Rô đúng Tết Ất Tỵ- năm 1965. Tối 31/1/1965, tàu vào vịnh Vũng Rô, pháo nổ trắng trời, mọi người cứ ngỡ bị lộ. Nhưng khi nghe lời chúc Tết của Bác Hồ qua radio, mọi người nhận ra giao thừa đã điểm. Ông Hồ Đắc Thạnh nhớ lại, lúc đó, tất cả anh em trên tàu đều nghe rõ lời Bác đọc thơ chúc Tết:

“Chuyến thứ 3, lúc là 23 giờ 50 phút, ngày 30 Tết tàu mình đến. Trong lúc hai bên mừng rỡ ôm nhau thì trên Đèo Cả tất cả pháo sáng xanh, đỏ phóng đầy hết, tất cả súng lớn, súng nhỏ bắn rền vang. Mình cứ ngỡ, như vậy lộ rồi. Dưới phòng báo vụ bắt đầu mở đài lên, Bác Hồ đang chúc Tết, anh em vỡ oà niềm vui. Mình bảo, à như thế là giao thừa chứ không phải tàu mình bị lộ. Anh em ôm nhau mừng vui. Coi như cái Tết đầu tiên nghe thư Bác đọc chúc Tết tại chiến trường”.

Đến tháng 2/1965, Bộ Tư lệnh Hải quân giao nhiệm vụ cho tàu C143 do Thuyền trưởng Lê Văn Thêm, Chính trị viên Phan Bá Bảng phụ trách vận chuyển 60 tấn vũ khí vào Lộ Diêu, tỉnh Bình Định. Do tình hình cập bến Bình Định khó khăn nên chuyển sang cập bến Vũng Rô vào 23 giờ ngày 15/2. Sau 4 giờ, hàng được bốc dỡ hết, tàu quay ra nhưng phát hiện tời neo bị hỏng. Các chiến sỹ buộc phải dừng để sửa, lấy cành lá ngụy trang cho tàu. Không may, máy bay địch phát hiện “mỏm đá lạ nhô ra trên vách núi phía tây Vũng Rô”. Chúng thả bom xăng, bắn rocket thiêu rụi lớp ngụy trang, rồi điều động số lượng lớn máy bay, tàu chiến cùng bộ binh trên đèo Cả kéo xuống vây ráp. Các thủy thủ tàu cùng bộ đội, dân quân du kích anh dũng chống trả, không để địch cướp tàu. Đêm 17/2, quân ta quyết định phá hủy tàu C143, mang theo bí mật của “đường Hồ Chí Minh trên biển”.

Riêng chiếc Tàu Không số do ông Hồ Đắc Thạnh làm thuyền trưởng cập bến Vũng Rô thành công 3 chuyến, là chiếc tàu duy nhất hai lần được trao danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân. Bây giờ, tàu mang số hiệu 671 được đưa về Bảo tàng Quân chủng Hải quân. Tàu đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận là bảo vật quốc gia đợt 6 năm 2017. Năm 1984, ông Hồ Đắc Thạnh về hưu. Năm 2011, ông được Chủ tịch nước ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân. Nói về đường Hồ Chí Minh trên biển, ông Hồ Đắc Thạnh cho biết:

“Đây là một sự sáng tạo rất độc đáo của Đảng, Bác Hồ và Quân ủy Trung ương, một con đường mà có thể nói trên thế giới chưa bao giờ có tiền lệ. Thứ hai là con đường này phát huy được sức mạnh của toàn dân tộc, thể hiện khát vọng độc lập – tự do và thống nhất nước nhà”.  

Bến Vũng Rô ngày nào giờ là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp quốc gia, khắc ghi mốc son đầy tự hào trong lịch sử dân tộc. Ông Lê Hoàng Phú, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Yên cho biết: Di tích lịch sử Vũng Rô mỗi năm có hàng chục ngàn lượt khách đến đây, tỏ lòng thành kính trước các Anh hùng liệt sỹ và tưởng nhớ lại những năm tháng hào hùng trong sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước:

“Lễ Kỷ niệm 60 năm bến Vũng Rô tiếp nhận chuyến hàng đầu tiên của Tàu Không số vào bến vừa mới diễn ra đã tôn vinh, ghi nhớ công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ, của những cán bộ, chiến sĩ dân công đã bảo vệ, phục vụ bến Vũng Rô trực tiếp trung chuyển, vận chuyển hàng trăm tấn vũ khí từ các chuyến tàu Không số từ Bắc vào Nam cập bến Vũng Rô, góp phần làm nên con đường huyền thoại - Đường Hồ Chí Minh trên biển”./.