Đhị bh’rợ Liên hoan Âm vang chiing cha gâr chr’hoong k’coong ch’ngai Nam Giang, tỉnh Quảng Nam g’lúh 6, đắh thi ch’na đh’nắh nắc lêy r’rộ r’răm, t’pấh bấc râu k’rang lêy âng bấc ơl đhanuôr lâng ta mooi. Ting pấh thi đắh ch’na đh’nắh, zâp chr’val zêng vêy âng đơơng đợ ch’na đh’nắh chr’nắp yêm cóh crâng k’coong cơnh a’vị hor, jên, zơ rá, a’xiu hor lâng zâp pr’đươi chr’nắp âng zâp vel đông cơnh a’băng, a’điu, hi la a’rong, prớ, a’moót, búah n’dza, tà vạc... Zâp râu ch’na đh’nắh vêy bơơn zâp đơn vị ra văng liêm ghít, đợc p’cắh liêm cơnh. Anoo Bhling Ưm, đắh chr’val Tà Pơơ đoọng năl: Râu chr’nắp lalay đắh ch’na đh’nắh âng manứih Cơ Tu nắc pr’đươi pr’dua lêy bhrợ zâp râu ch’na đh’nắh ta bơơn pay đắh crâng da ding, ơy váih cóh vel đông: “Chr’val Tà Pơơ âng đơơng ooy bhiệc bhan nâu bấc râu ch’na đh’nắh a’yêm, vêy pa zêng 9 râu, ooy đâu chr’nắp lấh mơ nắc cơnh a’vị hor, a’cuốt, a’đhôr, xong bhrông, pi châu... lấh mơ nắc zơ rá ta bhrợ tơợ lêệ a’chim lâng a’nêệng. Râu chr’nắp âng chr’val Tà Pơơ bêl đâu nắc jên. Ting pấh bhiệc bhan nâu nắc g’lúh đoọng tr’lưm, giao lưu lâng tr’câl tr’bhlêy lâng zâp đơn vị cóh vel đông, bhui har bhlâng”.

Đoọng vêy đợ ch’na đh’nắh yêm đha hưm, đơơng pr’hoọm chr’nắp ty, zâp đơn vị ơy chấc lêy đợ pr’đươi pr’dua ơy váih cóh crâng k’coong, cóh bhươn đông âng đơơng tước bhiệc bhan đoọng bhrợ đợ ch’na đh’nắh. Đhanuôr đươi dua pa zưm zâp râu gia vị cơnh a’moót, prớ, hi la ràng ray lâng zêệ bhrợ bấc cơnh a’yêm bhlâng. Ting cơnh anoo Zơ Râm Hải, cóh chr’val Đắc Tôi, ch’na đh’nắh âng manứih Tà Riềng chr’val Đắc Tôi vêy bấc râu chr’nắp lalay, cắh vêy tr’cơnh lâng Cơ Tu cắh cậ Ve. Ooy đâu, chr’nắp lấh choom moon tước láp, a’xiu cr’dzụa... nắc đợ ch’na đh’nắh ty chr’nắp âng manứih Tà Riềng: “Tước ooy bhiệc bhan âm vang chiing cha gâr chr’hoong Nam Giang g’lúh 6, chr’val Đắc Tôi âng đơơng bấc râu ch’na đh’nắh chr’nắp yêm âng manứih Tà Riềng cơnh lêệ a’mọ, a’xiu bóh, a’đúh... Nắc đợ râu ch’na đh’nắh ặt pa zưm lâng đhanuôr cóh đâu. Ting lêy lâng manứih Cơ Tu nắc Tà Riềng vêy đợ ch’na đh’nắh chr’nắp yêm lalay, lấh mơ nắc láp, lêy cơnh đêếc ha dợ đắh yêm bhlâng. Rơơm vêy bấc bhiệc bhan cơnh đâu đoọng azi choom âng đơơng bấc ngai năl tước ch’na đh’nắh âng manứih Tà Riềng”.

Liêm hoan âm vang chiing cha gâr Nam Giang c’moo đâu cắh mưy đoọng zư lêy đợ chr’nắp liêm đắh văn hoá ty âng đhanuôr zâp acoon cóh đhị vel đông, nắc dzợ g’lúh đoọng đhanuôr xay moon, p’cắh đợ ch’na đh’nắh ty chr’nắp âng acoon cóh đay tước lâng ta mooi. Amoó Phạm Hiền, ta mooi cóh chr’hoong Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam bhui har vêy bơơn tước pấh bhiệc bhan lâng bơơn đắh cha đợ ch’na đh’nắh a’yêm, cha chrứih cóh k’coong ch’ngai nâu: “Acu pa bhlâng kiêng văn hoá ty chr’nắp zâp acoon cóh Nam Giang. Zâp acoon cóh zêng vêy đợ râu chr’nắp lalay đắh văn hoá. Đợ râu pr’đươi pr’dua bhrợ thủ công đh’rứah lâng đợ ch’na đh’nắh đha hưm yêm cóh crâng k’coong cơnh a’vị cuốt, lêệ a’ọc bóh, a’moót, đác a’mát... a’yêm bhlâng”.

Ting cơnh t’coóh Trần Ngọc Hùng, Trưởng phòng Văn hoá - Thông tin chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, văn hoá ty chr’nắp âng zâp acoon cóh đhị vel đông chr’hoong Nam Giang cắh mưy chr’nắp liêm đắh pr’hát xa nưl, xa nập xập nắc dzợ đắh ch’na đh’nắh. Zâp acoon cóh Cơ Tu, Ve, Tà Riềng zêng vêy đợ ch’na đh’nắh yêm chr’nắp lalay âng đay, bơơn pay đắh crâng k’coong. T’coóh Trần Ngọc Hùng đoọng năl: Xoọc đâu, zâp đhị du lịch cóh vel đông chr’hoong, bấc ta mooi kiêng chấc lêy năl lâng ting por zêệ bhrợ, cha đắh đợ ch’na đh’nắh âng đhanuôr bơơn bhrợ: “Đhị Liên hoan âm vang chiing cha gâr nâu zêng đợ đhị đợc p’cắh âng zâp vel đông azi vêy bhrợ tr’xăl bấc đắh c’léh bh’rợ. Azi lêy chô bhrợ pa dưr đợ bh’nơơn pr’đươi văn hoá váih zâp pr’đươi du lịch. Đợ pr’đươi pr’dua ơy t’moót lêy bhrợ du lịch cơnh tân tung da dặ, taanh n’doóh a’doóh lâng đắh ch’na đh’nắh ty chr’nắp âng đhanuôr zâp acoon cóh zêng bơơn bhrợ đoọng ha ta mooi. Zâp đhị lướt lêy chi ớh azi ơy bhrợ p’cắh cớ đắh pr’ắt tr’mung, bh’rợ tr’nêng âng đhanuôr cóh đâu tơợ bhiệc z’zêệ, bhrợ bánh tước bơơn a’chim a’đắh... Tước đâu, zâp pr’đươi bh’rợ văn hoá bơơn t’moót ooy du lịch xoọc bhrợ pa dưr liêm choom”./.

ĐỘC ĐÁO ẨM THỰC VÙNG CAO NAM GIANG

Trong khuôn khổ Liên hoan Âm vang cồng chiêng huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam lần thứ VI vừa qua, bên cạnh các hoạt động văn hoá đặc sắc như: Thi trình diễn trang phục truyền thống, nghệ thuật cồng chiêng-đinh tút thì sự phong phú, đa dạng trong phần thi ẩm thực cũng thu hút người dân và du khách đến tham dự lễ hội. Những món ăn mang hương vị đặc trưng của đồng bào các dân tộc tại địa phương được các đơn vị chế biến công phu, đẹp mắt.

Trong không gian Liên hoan Âm vang cồng chiêng huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam lần thứ VI, phần thi ẩm thực truyền thống diễn ra trong không khí vui vẻ, nhộn nhịp, thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân và du khách. Tham dự phần thi ẩm thực, các đội đã mang đến nhiều món ăn đậm chất núi rừng, như cơm lam, sâu tre, zơ rá, cá nướng ống tre cùng các sản phẩm đặc trưng của từng địa phương như măng, kiệu, lá sắn, ớt, tiêu rừng, rượu nếp than, rượu tà vạc... Các món ăn được các đơn vị chuẩn bị khá công phu, hình thức sắp xếp bài bản, hấp dẫn. Anh Bhling Ưm, đơn vị xã Tà Pơơ cho biết: Điều thú vị trong ẩm thực người Cơ Tu là nguyên liệu chế biến các món ăn chủ yếu có nguồn gốc từ tự nhiên, sẵn có tại địa phương: “Xã Tà Pơơ mang đến lễ hội nhiều món ăn đặc sắc, có tất cả 9 món, trong đó nổi bật như cơm lam, bánh sừng trâu, thịt dơi, sóc, ốc nấu mè đen... đặc biệt là món zơ rá được làm từ thịt chim kết hợp lá môn rừng. Có lẽ đặc sản của xã Tà Pơơ là món sâu tre nướng ống. Tham gia lễ hội là dịp gặp gỡ, giao lưu và trao đổi hàng hoá với các đơn vị trên địa bàn, thật sự rất vui”.

Để có những mâm cơm mang đậm màu sắc và hương vị truyền thống, các đơn vị đã tìm kiếm những nguyên liệu có sẵn trên rừng, trong vườn nhà mang đến lễ hội để chế biến. Bà con sử dụng kết hợp các loại gia vị tự nhiên như tiêu rừng, ớt, lá ràng ray và sáng tạo trong cách chế biến. Theo anh Zơ Râm Hải, ở xã Đắc Tôi, ẩm thực của người Tà Riềng xã Đắc Tôi rất độc đáo, đậm đà hương vị riêng biệt so với người Cơ Tu hay Ve. Trong đó, đặc biệt phải kể đến món láp (thịt, cá sống), cá chua...là món ăn truyền thống của người Tà Riềng: “Tại âm vang cồng chiêng huyện Nam Giang lần thứ VI xã Đắc Tôi mang nhiều món ăn đặc trưng của người Tà Riềng như thịt chuột nướng ống tre, cá sông nướng than, ếch đá kho tiêu rừng... Đây là những món ăn gắn liên với người dân ở đây. So với người Cơ Tu thì Tà Riềng có những món ăn đặc trưng riêng, đặc biệt là món láp, có thể nhìn thì nó không ngon, hơi ghê nhưng khi ăn lại rất ngon, lạ miệng. Mong có nhiều lễ hội như thế này để chúng tôi có dịp mang đến cho nhiều người trong và ngoài tỉnh được thưởng thức những món ăn của người Tà Riềng”.

Liên hoan Âm vang cồng chiêng Nam Giang năm nay không chỉ nhằm bảo tồn và phát huy những giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn mà còn là dịp để bà con giới thiệu, quảng bá những món ăn truyền thống của dân tộc mình đến với du khách. Chị Phạm Hiền, du khách ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam phấn khởi khi được tham gia lễ hội và thưởng thức những món ăn độc đáo, lạ miệng, mang đậm hương vị núi rừng: “Tôi rất thích văn hoá truyền thống các dân tộc ở Nam Giang. Mỗi dân tộc đều có những cái đặc trưng riêng về văn hoá. Những món đồ được làm thủ công cùng với những món ăn dân dã mang hương vị núi rừng như bánh sừng trâu, thịt heo nướng, tiêu rừng, mật ong...thật sự rất ngon, thú vị”.

Theo ông Trần Ngọc Hùng, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, văn hoá truyền thống của các dân tộc trên địa bàn huyện Nam Giang không chỉ phong phú, đa dạng trong các làn điệu dân ca, trang phục thổ cẩm mà trong ẩm thực truyền thống không kém phần thú vị, đặc sắc. Mỗi dân tộc Cơ Tu, Ve hay Tà Riềng đều có những món ăn độc đáo, riêng có với những sản vật được lấy từ tự nhiên. Ông Trần Ngọc Hùng cho biết: Hiện nay, tại các điểm du lịch trên địa bàn huyện, nhiều du khách có nhu cầu trải nghiệm, tìm hiểu và thưởng thức những món ăn mang hương vị núi rừng do chính đồng bào tự tay chế biến: “Tại Liên hoan âm vang cồng chiêng lần này tất cả không gian trưng bày của các địa phương chúng tôi thay đổi nhiều về mặt hình thức. Chúng tôi hướng đến xây dựng những sản phẩm văn hóa thành các sản phẩm du lịch. Những sản phẩm đã được đưa vào khai thác du lịch như múa tân tung da dá, dệt thổ cẩm và đặc biệt là ẩm thực truyền thống  của đồng bào các dân tộc trên địa bàn đều được phục vụ cho du khách. Tại các điểm du lịch, chúng tôi tái hiện lại toàn bộ đời sống người dân từ việc nấu cơm, làm bánh cho tới săn bắt, hái lượm... Đến nay, các sản phẩm văn hóa được đưa vào du lịch đang khai thác rất tốt”./.