N’niên ca coon zêng n’đil căh cợ n’jưih, k’diic âm a lắc buôh, vay pooh k’điêl, ca coon… nắc đoo đhr’năng tr’pay tr’pooh coh pr’loọng đong cơnh tiểu phẩm nắc ky, nắc êh rau hăt lêy coh vel bhươl, k’tiếc k’ruung ahêê, pa bhlầng nắc đhị da ding ca coong, zr’lụ đhanuôr acoon coh ặt ma mông. Pazêng đhr’năng tr’pay tr’pooh coh p’loọng đong năc đô ơy bơơn k’bhuh chr’val Gari pa căh lânng vở kịch truyền thanh “N’niên ca coon zêng n’đil căh cợ n’jưih” pr’hay pa bhlầng. Nâu năc muy coh 10 tiết mục bơơn Ban Giám khảo xay moon dal bhlầng đăh c’rơ pa căh lâng xa nay xay moon đhị g’luh tr’thi chấc năl pháp luật ooy pr’loọng đong âng Hội Liên hiệp Pân đil chr’hoong Tây Giang lâng Phòng Văn hóa Thông tin chr’hoong bhrợ têng “C’xêê prang k’tiếc k’ruung bhrợ têng bhiệc zêl, cha groong tr’vay tr’pooh coh pr’loọng đong”.

Anoo Pơloong Mùi, cán bộ văn hóa chr’val Gary, chr’hoong Tây Giang đoọng năl, Gary nắc chr’val ca noong k’tiếc, k’tiếc k’bunh k’đhap zr’năh pa bhlầng, pr’ặt tr’mông âng đhanuôr Cơ Tu coh đâu dzợ bấc k’đhap zr’năh, c’rơ bhriêl choom âng đhanuôr ooy pháp luật cung căh lâh. Tu cơnh đêêc, cr’chăl hay, cán bộ hội Pân đil lâng Phòng Văn hóa chr’val ta luôn pa zưm lâng apêê Bộ đội Biên phòng Gary tước zập vel bhươl đoọng xay moon ha đhanuôr năl ooy rau ma mơ mr’cơnh bhlưa chr’năp âng n’đil, pân jưih lâng cha groong tr’vay tr’pooh coh pr’loọng đong.

Đhơ cơnh đêêc, coh đhr’năng lalua năc dzợ đhr’năng pân đil, p’niên k’tứi crêê ta zr’năh, tr’bơơn tr’pay tơợ dzợ k’tứi lâng pay ma nuyh coh k’bhuh xoọng…: “Chr’val Gary ta luôn pa zưm lâng Đồn Biên phòng Gary, k’bhuh đhị chr’val tước xay moon ha đhanuôr năl zêng lâng bha ar xrặ cung vêy. Đhơ ơy xay moon ta nih đha nâng ha dợ dzợ dưr vaih rau căh liêm đăh tr’bơơn tr’pay lâng manuyh coh k’bhuh xoọng, năc cơnh c’moo hay, 2 a nhi coh k’bhuh xoọng tr’bơơn lâng bơơn pháp luật tọom bhrợ”.

P’căn Bh’riu Thị Nem, Chủ tịch Hội Liên hiệp Pân đil chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam moon, đhr’năng tr’pay tr’pooh coh pr’loọng đong ta luôn ặt vaih cơnh lâng manuh zâng nắc pân đil, pa bhlầng năc pân đil ma nuyh acoon coh. Năc rau ặt zâng, pr’ngau âng ađhi amoó coh da ding ca coong bhrợ vaih đhr’năng tr’vey tr’pooh coh pr’loọng đong dưr vaih lâng căh choom zêl ta bil lơi.

Tơợ đhr’năng lalua nâu, Hội nắc ơy ta luôn chấc lêy cơnh bhrợ têng, xay moon ooy rau ma mơ mr’cơnh chr’năp âng pân đil lâng pân jưih, xa nay đăh tr’bơơn tr’pay lâng đhr’năng tr’vey tr’pooh coh pr’loọng đong, xay moon lâng p’rá Cơ Tu cơnh đơ liêm crêê, buôn xơợng, buôn năl, buôn ting bhrợ. Coh c’xêê prang k’tiếc k’ruung bhrợ têng đăh zêl, cha groong tr’vay tr’pooh coh pr’loọng đong, đh’rưah t’bhlầng xay moon ooy chính sách ma mơ mr’cơnh chr’năp âng pân đil lâng pân jưih, tr’bơơn tr’pay, cha groong tr’vey tr’lin… tước ha đhanuôr năl, Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Tây Giang dzợ pa zưm lâng Phòng Văn hóa – Thông tin chr’hoong bhrợ g’luh thi chấc năl xay pháp luật ooy pr’loọng đong pr’loọng đong. G’luh thi ơy t’pâh lâh 80 cha nắc âng 10 chr’val ting pâh.

T’cooh Bh’riu Hùng, Trường phòng Văn hóa – Thông tin chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam xay moon dal bh’rợ bhrợ têng cơnh liêm t’mêê âng Hội Liên hiệp Pân đil chr’hoong đăh bhrợ thê g’luh tr’thi nâu. Tơợ xa nay bh’rợ k’bhuh ting pâh thi ooy tiểu phẩm lâng pa căh chr’năp pa bhriêl nắc ơy đơơng xa nay liêm ta nih đoọng hâm nuyh lêy ooy rau liêm choom ma mơ mr’cơnh chr’năp pân đil lâng pân jưih, đhr’năng tr’vay tr’pooh coh pr’loọng đong, đoọng ha zập ngai buôn năl lâh: “Tơợ cha mêệt lêy âng a zi nắc pazêng xa nay pa căh pr’hay pa bhlàng, ghit lâng đhr’năng lalua âng zập vel đong. Tiểu phẩm ting bấc vêy bấc rau xa nay t’mêê, pr’hay; pa căh loom k’ker da dô, rau liêm pr’hay coh pr’loọng đong; prá xay, chăp hơnh pazêng apêê ta nih liêm coh vel đong”.

P’căn Bh’riu Thị Nem đoọng năl, lâng cơnh bhrợ têng pa căh coh sân khấu đoọng xay moon ooy zêl, cha grông đhr’năng tr’vey tr’pooh coh pr’loọng đong cơnh đâu nắc buôn moọt ooy loom ma nuyh, đơơng chô bh’nơơn dal, liêm choom bhlầng bơơn bấc đhanuôr ting xơợng bhrợ: “Tơợ g’luh thi nâu, acu kiêng pa gơi xa nay nâu tước cán bộ, hội viên hêê nắc zêl, cha groong tr’vey tr’pooh coh pr’loọng đong đay xang tước xã hội. Nắc đoo rau rơơm kiêng âng c’la đay cung cơnh tơợ chr’hoong tước vel bhươl. Tơợ g’luh tr’thi nâu, acu kiêng pa zưm lâng apêê vel đong bhrợ têng tiểu phẩm đoọng pa xưl đhị loa phát thanh chr’val, pa căh coh sân kháu đoọng vêy c’rơ tân đôr, pa xiêr đhr’năng tr’vey tr’pooh coh pr’loọng đhị zr’lụ đhanuôr ặt, đhị pr’loọng đong âng hội viên pân đil”.

Tây Giang năc chr’hoong da ding ca coong âng tỉnh Quảng Nam vêy 8/10 chr’val ca noong k’tiếc pa têệt lâng k’tiếc k’ruung Lào. Prang chr’hoong vêy 16 k’bhuh acoon coh, coh đêêc đhanuôr Cơ Tu pay lâh 80% đhanuôr acoon coh. Pazêng c’moo hay, bơơn rau k’rang âng Đảng, Nhà nước, pr’ặt tr’mông âng đhanuôr r’dợ bơơn ha dưr dal. Đhơ cơnh đêêc, c’năl âng đhanuôr đăh pháp luật, coh đêêc vêy Luật tr’bơơn tr’pay, chr’năp ma mơ âng pân đil lâng pân jưih dzợ bấc rau căh ơy liêm choom. T’cooh A rất Blúi, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Tây Giang đoọng năl, cr’chăl hay, Hội Liên hiệp Pân đil oy vêy bấc bh’rợ xay moon đăh chr’năp ma mơ âng pân đil lâng pân jưih, cha groong tr’vey tr’pooh coh pr’loọng đong. Đươi tơợ đêêc, đợ tu bhiệc tr’bơơn tr’pay tơợ dzợ p’niên k’tứi, tr’pay coh ma nuyh k’bhuh xoọng lâng tr’vey tr’pooh coh pr’loọng đong đhơ ơy vêy xiêr ha dợ cr’chăl đăn đâu coh vel đong dzợ dưr vaih đhr’năng vey pooh, zr’năh p’niên, bhrợ đhanuôr k’rang.

T’cooh Blúi đoọng năl, đoọng pa xiêr đhr’năng tr’vey tr’pooh coh pr’loọng đong, tr’pay tơợ dzợ p’niên k’tứi lâng tr’bơơn tr’pay lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng, lâh mơ c’rơ pa zay âng Hội Liên hiệp pân đil nắc lêy vêy rau pa zưm têy đh’rưah bhrợ têng âng zập ngai: “K’bhuh pân đil nắc muy k’bhuh bhrợ têng bấc, đhơ cơnh đêêc, đoọng bh’rợ nâu bơơn bhrợ têng liêm choom lâh mơ nắc prang hệ thống chính trị ting moọt bhrợ. Căh muy ngành, đơn vị n’đoo bhrợ têng, nắc vêy rau pa zưm c’rơ đh’rưah bhrợ têng tơợ chr’hoong tước vel bhươl, tước zập đhanuôr, bêl đêêc nắc vêy pa chô bh’nơơn liêm dal lâh mơ”./.

ĐA DẠNG HÌNH THỨC TUYÊN TRUYỀN PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH Ở VÙNG CAO

Bạo lực gia đình từ lâu đã trở thành vấn nạn của cả xã hội, gây tổn hại về thể chất, tinh thần, kinh tế đối với các thành viên trong gia đình, nhất là phụ nữ và trẻ em. Việc đa dạng hóa hình thức tuyên truyền thông qua hệ thống đài truyền thanh cơ sở, mô hình câu lạc bộ, đặc biệt việc sân khấu hóa trong tuyên truyền phòng chống bạo lực gia đình ... đã và đang phát huy hiệu quả tich cực. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về hôn nhân, bình đẳng giới, tiến tới nói không với bạo lực gia đình.

Sinh con một bề, chồng sa vào rượu chè bê tha, đánh đập, chửi bới vợ con… Câu chuyện bạo lực gia đình như trong tiểu phẩm vừa rồi không phải là chuyện hiếm gặp ở các làng quê Việt, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng ĐBDTTS. Những tình tiết có thật về bạo lực gia đình ấy đã được đội xã Ga Ry chuyển tải bằng vở kịch truyền thanh “Sinh con một bề” hết sức sinh động.  Đây là một trong 10 tiết mục được Ban Giám khảo đánh giá cao về tài năng diễn xuất và hiệu ứng tuyên truyền tại Hội thi tìm hiểu kiến thức pháp luật về gia đình do Hội LHPN phụ nữ huyện Tây Giang và Phòng Văn hóa Thông tin huyện tổ chức nhân Tháng hành động quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình”.

Anh Pơloong Bùi, cán bộ văn hóa xã gary, huyện Tây Giang cho biết, Ga Ry là xã vùng cao biên giới, địa hình phức tạp, đời sống của đồng bào Cơ Tu nơi đây còn lắm khó khăn, trình độ, nhận thức của bà con về pháp luật còn nhiều hạn chế. Vì thế, thời gian qua, cán bộ hội Phụ nữ và phòng Văn hóa xã thường xuyên phối hợp với lực lượng bộ đội Biên phòng Ga Ry đến tận thôn, nóc để tuyên truyền cho bà con về bình đẳng giới và phòng chống bạo lực gia đình. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn những trường hợp phụ nữ, trẻ em bị bạo hành, tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống …: “Xã Gari thường xuyên phối hợp với Đồn Biên phòng Gari, các lực lượng ở xã cùng xuống bà con tuyên truyền bằng miệng và các văn bản. Mặc dù đã tuyên truyền thường xuyên nhưng vẫn xảy ra những bất cập, như năm ngoái có 2 trường hợp kết hôn cận huyết thống, con cô con cậu lấy nhau (Alăng Sươn và Hốih Thị Diên) và được pháp luật xử lý”.

Bà Bh’riu Thị Nem, Chủ tịch Hội LHPN huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam cho rằng, bạo lực giới, bạo lực gia đình chưa bao giờ là chuyện cũ đối với phụ nữ, nhất là phụ nữ dân tộc thiểu số. Chính sự cam chịu, nín lặng của chị em vùng cao khiến nạn bạo hành gia đình tái diễn và không dễ gì xóa bỏ. Từ thực tế này, Hội luôn tìm cách đổi mới hình thức, nội dung tuyên truyền về bình đẳng giới, hôn nhân và bạo lực gia đình theo hướng linh hoạt, trực quan sinh động bằng cả ngôn ngữ Cơ Tu và phổ thông để bà con dễ nghe, dễ hiểu, dễ thấm. Trong Tháng hành động quốc gia về phòng chống bạo lực gia đình, cùng với đẩy mạnh tuyên truyền đưa chính sách về bình đẳng giới, hôn nhân và gia đình, phòng chống bạo lực …đến tận người dân, Hội LHPN huyện Tây Giang còn phối hợp với Phòng Văn hóa -Thông tin huyện tổ chức Hội thi tìm hiểu kiến thức pháp luật về gia đình. Hội thi thu hút hơn 80 thành viên của 10 xã trên địa bàn tham gia. Ông Bhriu Hùng, Trưởng phòng Văn hóa -Thông tin huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam đánh giá cao sáng kiến của Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện trong việc tổ chức Hội thi. Thông qua nội dung, hình thức diễn xuất của các đội thông qua tiểu phẩm và phần thi ứng xử tình huống đã truyền tải được thông điệp về bình đẳng giới, bạo lực gia đình một cách sinh động, dễ hiểu, dễ thấm: “Qua đánh giá của chúng tôi, tất cả các nội dung đều hay, sát với tình hình thực tế của từng địa phương. Tiểu phẩm tham gia có nhiều nội dung đa dạng, phong phú; bày tỏ sự yêu thương, kỷ niệm đẹp về gia đình; chia sẻ, tôn vinh những gương điển hình tiên tiến tại địa phương”.

Bà Bh’riu Thị Nem cho biết, với hình thức sân khấu hóa tuyên truyền về phòng chống bạo lực gia đình như thế này dễ đi vào lòng người, mang lại hiệu quả, tác dụng rất cao, được đông đảo bà con hưởng ứng: “Qua cuộc thi này, tôi muốn gởi thông điệp đến cán bộ, hội viên chúng ta hãy phòng và chống bạo lực gia đình cho bản thân mình rồi đến xã hội. Đó là mong muốn của bản thân cũng như từ huyện đến cơ sở. Qua Hội thi này, tôi muốn phối hợp với các địa phương thực hiện các tiểu phẩm để mở ở các loa phát thanh xã, hình thức sân khấu hóa để có sức lan tỏa, hạn chế tình trạng bạo lực gia đình ở khu dân cư, tại gia đình của hội viên phụ nữ”.

Tây Giang là huyện vùng cao của tỉnh Quảng Nam có 8/10 xã biên giới giáp với nước bạn Lào. Toàn huyện có 16 thành phần dân tộc thiểu số, trong đó đồng bào Cơ Tu chiếm hơn 80% dân số. Những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, đời sống vật chất, tinh thần của bà con từng bước được cải thiện, nâng cao. Tuy nhiên, nhận thức của đồng bào về pháp luật, trong đó có Luật hôn nhân gia đình, bình đẳng giới vẫn còn nhiều hạn chế. Ông A Rất Blúi, Phó Chủ tịch UBND huyện Tây Giang cho biết, thời gian qua, Hội LHPN đã có nhiều hoạt động truyền thông về bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình. Nhờ đó, số vụ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống và bạo lực gia đình tuy có giảm nhưng thời gian gần đây trên địa bàn vẫn xảy ra nhiều vụ bạo lực gia đình, xâm hại trẻ em, gây lo lắng, bức xúc trong dư luận. Ông BLúi cho rằng, để giảm thiểu tình trạng bạo lực gia đình, tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, ngoài nỗ lực của Hội LHPN, rất cần sự chung tay vào cuộc của cả xã hội: “Phụ nữ là một kênh thực hiện, tuy nhiên để làm tốt việc này thì cả hệ thống chính trị vào cuộc. Không thể chỉ một ngành, một tổ chức nào đó triển khai đơn độc, phải có sự đồng nhất thực hiện từ huyện đến cơ sở tận người dân, lúc đó mới có hiệu quả tốt nhất”./.

Một số hình ảnh trao giải tại cuộc thi: