Xang 7 c’moo ặt bhrợ lâng bhiệc bhrợ chi đhung ta bhrợ tơợ đồ jean ty, amoó Lý Thị Kim Bình, cóh vel Păn Lăm, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk ơy bhrợ pa dưr đhị lêy bhrợ pa câl lâng vêy 5 cha nặc ting por pa bhrợ đh’rứah. Zâp c’moo, đhị đâu pa câl ooy thị trường lấh 7.500 bh’nơơn pr’đươi chi đhung bhai zâp râu, zên pa chô bơơn lấh 1,5 tỷ đồng.

Amoó Lý Thị Kim Bình moon, bêl tr’nơợp nắc bhrợ xa nập ty váih xa nập t’mêê, xang nặc vêy ta mooi chắp hơnh acu ting bhrợ pa dưr bấc bh’nơơn pr’đươi t’mêê liêm lấh:“K’coon cu lêy bhrợ ha dợ acu íh. Buôn ta pa câl Online, cung liêm choom. K’noọ tước đâu nắc acu bhrợ kênh pa câl offline (pa câl trực tiếp) đoọng đợ apêê pân đil cơnh acu vêy mưy c’lâng lêy zr’nưm ooy đắh râu cắh liêm crêê môi trường, xã hội, pa xiêr đợ mơ râu ta lơi x’xriing ooy môi trường lâng bhrợ cắh liêm crêê tước thu nhập âng đay”.

Ha dợ lâng amoó Đào Thị Vân, cóh phường Tự An, thành phố Buôn Ma Thuột, cr’noọ bh’rợ lêy bhrợ cha lâng p’ngan đhia bhrợ tơợ g’loọp p’nang tơợp váih tơợ mưy chu lướt lêy chi ớh đhị bh’rợ bhrợ têng cha cóh tỉnh Quảng Ngãi. Xang bêl lêy cha mêết zr’lụ pr’đươi pr’dua đhị Đắk Lắk, tơợ m’pâng c’moo 2023 amoó lêy k’rong bhrợ câl máy bhrợ têng. Tước đâu, zâp c’xêê amoó bhrợ lấh 30.000 p’ngan, đhia, a’pướih, tô zâp râu, pa câl mơ 2.300 đồng zâp pr’đươi nâu. Amoó Đào Thị Vân đoọng năl, pr’đươi ta bhrợ tơợ g’loọp p’nang nâu vêy bấc ta mooi chắp kiêng tu liêm crêê lâng môi trường:“Xoọc đâu đơn vị xoọc pa câl cóh website lâng cóh sàn thương mại điện tử. C’moo hanua nắc bấc lêy đơn vị zooi đoọng ha zâp xa nay bh’rợ âng học sinh, sinh viên bhrợ trại đươi dua, lêy chô tước môi trường t’viêng, đươi dua t’viêng. G’loọp p’nang nâu nắc tự nhiên, lêy bhrợ liêm buôn, mưy troọm cóh đác lâng rau pa liêm xang nặc t’moót ooy khuôn ép bhrợ vái pr’đươi xang nặc dzool tia UV khử khuẩn liêm choom”.

Tơợ đợ a’ngoọn nhựa ta lơi jợ đhị zâp xa nay bh’rợ xây dựng cắh cậ zâp đhị pa câl bhơi r’véh, p’lêê p’coo cóh chợ, amoó H Âu Niê, cóh vel Tlung, thị trấn Ea Kar, chr’hoong Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk ơy bhrợ dợ pr’đươi thủ công liêm buôn đươi dua. K’noọ m’pâng c’moo đâu, amoó k’rong pa zưm apêê a’đhi amoó đh’rưah bhrợ lâng k’đươi zâp tổ chức hội, đoàn thể pa zưm bhrợ t’bhứah thị trường đươi dua. Đợ pr’đươi đợc đồ, đợc n’nóh x’xriing, đông đợc a’tứch cắh cậ pr’đươi buôn đơơng lướt ooy chợ taanh bhrợ lâng a’ngoọn nhựa vêy pa câl mơ 80 tước 200 r’bhâu đồng. Ting cơnh amoó H Âu, bhiệc bhrợ nâu zăng liêm buôn nắc ngai cung choom bhrợ đhị đâu zâp bêl doọ râu trơ vâng:“Xọoc đâu vêy 7 - 8 cha nặc đh’rứah bhrợ. Bhrợ bơr pêê râu pr’đươi pr’dua bil tơợ 1-7 tiếng ting lêy râu pr’đươi n’hâu., cung choom p’loon bhrợ bêl doọ râu trơ vâng. Pr’đươi thủ công lâng têy, bhrợ pa dưr tơợ a’ngoọn nhựa âng đay chơớih pay đoọng chô bhrợ pa liêm. Tước đâu đợ pr’đươi âng đay bhrợ n’léh váih prang vel bhươl, ting lêy ta mooi đặt ha cơnh”.

P’căn Tô Thị Tâm, Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil tỉnh Đắk Lắk đoọng năl, bhrợ Đề án 939 âng Thủ tướng Chính phủ đắh “Zooi đoọng pân đil tơợp bhrợ cha cr’chăl c’moo 2017 - 2025”, bấc pân đil ơy bơơn ta zooi đoọng, bhrợ pr’đơợ đoọng bhrợ cha. Ooy đợ apêê nâu, bấc apêê a’đhi amoó ơy lêy pay đợ pr’đươi pr’dua buôn váih cóh vel đông, lấh mơ nắc ta lêy cơnh râu ta lơi jợ, đoọng lêy bhrợ đợ pr’đươi pr’dua hàng hoá: “Hội viên pân đil pa dưr liêm choom râu bhriêl g’lăng lâng t’bhlâng dưr bhrợ tơợ c’rơ bh’rợ âng đay, lêy pay bhrợ đợ râu liêm choom, ơy váih cóh vel đông, liêm buôn lâng ơy váih tơợ đenh. Lêy bhrợ pa dưr râu ơy váih nâu nắc váih pr’đươi hàng hoá, n’jứah bhrợ đoọng cơnh cr’noọ cr’niêng đươi dua ooy pr’ắt tr’mung zâp t’ngay âng zâp pr’loọng đông, n’jứah bhrợ t’bơơn zên, bhrợ đoọng bhiệc bhrợ lâng pa dưr pa liêm môi trường t’viêng, áih, liêm”.

N’jứah zay ta bách, liêm choom, bấc pân đil cóh Đắk Lắk ơy bhrợ đợ pr’đươi pr’dua ta lơi jợ váih đợ pr’đươi pr’dua hàng hoá. Râu liêm choom nâu cắh mưy âng đơơng thu nhập nắc dzợ chrooi pa xoọng bhrợ pa dưr váih pr’ắt tr’mung liêm t’viêng, zư lêy môi trường./.

NHỮNG PHỤ NỮ BIẾN PHẾ LIỆU THÀNH HÀNG HÓA

Từ những nguyên liệu vứt bỏ, nhiều phụ nữ ở tỉnh Đắk Lắk đã tận dụng để làm ra những sản phẩm hàng hóa, tạo thêm thu nhập. Việc làm này góp phần bảo vệ môi trường, hướng tới tiêu dùng xanh.

Sau 7 năm gắn bó với việc sản xuất túi tái chế từ đồ jean cũ, chị Lý Thị Kim Bình, ở buôn Păn Lăm, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk đã tạo dựng được cơ sở kinh doanh với 5 lao động. Mỗi năm, cơ sở bán ra thị trường hơn 7.500 sản phẩm túi vải các loại, doanh thu đạt hơn 1,5 tỷ đồng.

Chị Lý Thị Kim Bình chia sẻ, ban đầu là tái chế quần áo cũ thành đồ dùng mới, rồi sự ủng hộ của khách hàng thôi thúc cơ sở của chị tiếp tục tạo ra nhiều sản phẩm mới: “Con mình thiết kế ra rồi mình may. Thường là con bán online, bán rất được. Sắp tới mình sẽ làm kênh bán offline (bán trực tiếp -PV) để cho những người phụ nữ như mình có một hướng nhìn chung về tác động môi trường, tác động xã hội, giảm lượng rác thải ra môi trường và tác động chính đến nguồn thu nhập của mình”.

Còn với chị Đào Thị Vân, ở phường Tự An, thành phố Buôn Ma Thuột, ý tưởng khởi nghiệp với chén đĩa làm từ mo cau hình thành trong một lần đi tham quan mô hình sản xuất tại tỉnh Quảng Ngãi. Sau khi nghiên cứu vùng nguyên liệu tại Đắk Lắk, từ giữa năm 2023 chị quyết định đầu tư mua máy móc sản xuất. Đến nay, trung bình mỗi tháng chị làm ra trên 30.000 chén, đĩa, khay, tô các loại, giá bán trung bình 2.300 đồng mỗi sản phẩm. Chị Đào Thị Vân cho biết, sản phẩm làm từ mo cau nhận được nhiều sự quan tâm của khách hàng bởi ưu thế thân thiện với môi trường: “Hiện tại đơn vị đang tiêu thụ trên website và trên sàn thương mại điện tử. Năm qua thì đa số bên đơn vị tài trợ cho các chương trình của học sinh, sinh viên cắm trại sử dụng thử hướng đến môi trường xanh, tiêu dùng xanh. Bẹ cau thì hoàn toàn từ thiên nhiên, quy trình xử lý đơn giản, chỉ ngâm nước và rửa sạch rồi bỏ vào khuôn ép ra các thành phẩm rồi chiếu tia UV khử khuẩn đạt tiêu chuẩn chất lượng”.

Từ những dây đai nhựa vứt bỏ tại các công trình xây dựng hay các sạp rau, sạp trái cây ở chợ, chị H Âu Niê, ở buôn Tlung, thị trấn Ea Kar, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk đã tạo ra những món đồ thủ công tiện dụng. Gần nửa năm nay, chị tập hợp các chị em cùng làm và nhờ các tổ chức hội, đoàn thể kết nối, mở rộng thị trường tiêu thụ. Những chiếc giỏ đựng đồ, sọt rác, lồng gà hay làn đi chợ đan bằng dây đai nhựa có giá dao động từ 80 nghìn – 200 nghìn đồng. Theo chị H Âu, công việc này khá đơn giản nên ai cũng có thể làm tại nhà những lúc rảnh rỗi: “Hiện tại thì có 7 - 8 thành viên cùng làm. Làm một sản phẩm mất từ 3 - 7 tiếng tùy theo sản phẩm, có thể tranh thủ làm những lúc nhàn rỗi. Sản phẩm thủ công bằng tay, tái chế từ dây đai nhựa mình thu gom về được làm sạch. Cho đến nay thì sản phẩm của mình đã được xuất hiện quanh thôn, buôn của mình, tùy theo khách đặt hàng”.

Bà Tô Thị Tâm, Chủ tịch Hội liên hiệp Phụ nữ tỉnh Đắk Lắk cho biết, thực hiện Đề án 939 của Thủ tướng Chính phủ về “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017-2025”, nhiều phụ nữ đã được hỗ trợ, tạo điều kiện để khởi nghiệp. Trong số này, nhiều chị đã tận dụng những nguyên liệu phổ biến tại địa phương, thậm chí bị xem là “rác thải”, để tạo ra những sản phẩm hàng hóa: “Hội viên phụ nữ phát huy tố chất, sự sáng tạo và nỗ lực đi lên của chính bản thân mình, khai thác những tiềm năng, thế mạnh, lợi thế sẵn có ở địa phương, rất là dân dã và có từ lâu đời. Khai thác những thế mạnh đó trở thành sản phẩm hàng hóa, vừa phục vụ nhu cầu đời sống hàng ngày của mọi gia đình và cũng vừa tạo thu nhập, giải quyết công ăn việc làm và cải tạo được môi trường xanh, sạch, đẹp”.

Với sự khéo léo, sáng tạo, nhiều phụ nữ ở Đắk Lắk đã biến những nguyên liệu phế thải thành những sản phẩm hàng hóa. Thành công đó không chỉ đem lại thu nhập cho mà còn góp phần hình thành nên lối sống xanh, bảo vệ môi trường./.