Anoo A rất Vu ặt đhị tổ dân phố A Dinh, thị trấn Prao, chr’hoong Đông Giang choh lâh 4 héc ta keo, đươi vêy kỹ thuật choh, k’rang crêê cơnh nắc zr’lụ crâng keo âng anoo ơy ha dưr liêm. Hân noo pa chô bh’nơơn c’moo đâu, anoo A rất Vu vêy pa chô k’nặ 100 ức đồng. Anoo A rất Vu đoọng năl, đươi vêy choh pa dưr crâng, pr’loọng đong anoo ơy z’lâh đha rựt, ha dưr pr’ặt tr’mông. Ting cơnh anoo Vu: Coh keo doọ đươi bấc zên k’rong bhrợ nắc đhị cr’chăl tr’nơợp k’rang lêy zăng g’lêêh. Anoo A rất Vu đoọng năl, xoọc pr’loọng đong anoo năc tơợp ting pâh choh n’loong pay bha lầng ga mắc: “Lalăm ahay pr’loọng đong choh ha roo coh ha rêê, muy zập cha a năm, tơợ choh keo nắc vêy z’zăng lâh. Tơợ bêl Nhà nước vêy c’lâng xa nay choh n’loong pay bha lầng ga mắc đoọng pa dưr pr’ặt tr’mông tệêm ngăn lâh, Chính quyền vel đing cung k’rang zooi đhanuôr choh n’loong pay bha lầng ga mắc”.

Cung cơnh pr’loọng đong anoo A rất Vu, amoó A Lăng Thị Trang, ma nuyh Cơ Tu đhị chr’val Kà Dăng, chr’hoong Đông Giang choh lâh 6 hécta keo. Amoó A Lăng Thị Trang đoọng năl, đươi vêy pa dưr choh crâng, pr’loọng đong nắc ơy ha dưr z’zăng. Đhơ cơnh đêêc, kiêng pa chô bh’nơơn kinh tế đanh mâng, amoó nắc ơy xăl choh crâng pay bha lầng ga mắc bhưah 2 héc ta: “Xăl choh pay bha lầng ga mắc đoọng pa dưr kinh tế tệêm ngăn lâh. Đhơ cr’chăl quy hoạch đanh lâh tơơm keo ha dợ pa chô kinh tế dal lâh, tệêm ngăn lâh. Choh keo kinh tế tệêm ngăn lâh choh ha roo, a bhoo, tước đâu nắc choh keo pay bha lầng ga mắc đoọng ha dưr lâh mơ. Tr’mông tr’meh nâu kêi nắc ơy z’zăng lâh lalăm”.

Cr’chăl a hay, UBND chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam pa ghit t’bhưah đhăm crâng bhrợ têng, pa đăn lâng bh’rợ k’rong bhrợ têng pa dưr dal bh’nơơn crâng lâng xăl tơợ crâng pay n’loong k’tứi đoọng pay n’loong ga mắc. Zập c’moo, vel đong ơy ra pặ zên tơợ 1,5 – 2 tỷ đồng zooi đhanuôr pa dưr dal bh’nơơn crâng choh, k’rong choh n’loong pay bha lầng ga mắc. Chr’hoong Đông Giang ơy zooi đhanuôr choh lâh 500 héc ta crâng pay bha lầng ga mắc lâng bấc rau tơơm bh’nơơn dal cơnh crêệ, sao đen, đh’muônh, huỳnh đàn… Chr’hoong Đông Giang pa zay tước c’moo 2025 pa dzoóc đhăm choh crâng n’loong ga mắc dzoóc 4.500 héc ta. T’cooh Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Đông Giang đoọng năl: “Nâu đoo nắc c’lâng xa nay nhâm crêê âng chr’hoong cung cơnh âng tỉnh đoọng t’pâh đhanuôr choh bhrợ crâng t’vaih môi trường crâng ting ha dưr lâh mơ. Prang chr’hoong ơy t’pâh đhanuôr choh muy c’moo m’bứi bhlầng nắc 300ha crâng n’loong pay bha lầng ga mắc nắc cơnh n’loong gáo n’rơơc, mùng, sao đen, zêng lâng tơơm keo bhrợ cơnh ooy đoọng zư liêm sinh thái crâng lâng tơợ đêêc nắc cha groong đhr’năng hr’lang k’tiếc. Zooi đhanuôr choom zư lêy crâng liêm mâng laha mơ, pa dưr kinh tế, ta bil ha ul pa xiêr đha rựt. Coh t’tun đâu nắc choh crâng pay bha lầng ga mắc đơơng chô đoọng ha đhanuôr thu nhập tệêm ngăn lâh. Năc pa dưr lâh mơ dzợ coh prang chr’hoong”.

Đhị apêê chr’hoong da ding ca coong tỉnh Quảng Nam vêy k’ha riêng pr’loọng đong đhanuôr Cơ Tu ting pâh choh pa dưr tơơm keo lâng pa chô thu nhập tệêm ngăn. Quảng Nam ơy pa căh bấc cơ chê t’pâh đhanuôr choh crâng xăl tơợ choh crâng pay bha lầng k’tứi đoọng pay bha lầng ga mắc zooi đhanuôr đh’rưah vêy pa chô kinh tế, đh’rưah zư lêy môi trường. Bơơn năl, tỉnh Quảng Nam vêy lâh 769.000ha crâng lâng k’tiếc quy hoạch pa dưr crâng. Zập c’moo, đợ n’loong crâng bhrợ têng đoọng đươi dua coh k’tiếc k’rung lâng đơơng pa câl ooy k’tiếc k’ruung lơơng âng tỉnh mơ 1,45 ức mét khối, chroi k’rong t’vaih bhiệc bhrợ, zooi đhanuôr da ding ca coong z’lâh đha rựt đanh mâng./.

ĐỒNG BÀO CƠ TU QUẢNG NAM TRỒNG RỪNG GỖ LỚN 

Những năm qua, đồng bào Cơ Tu ở vùng cao tỉnh Quảng Nam đầu tư trồng rừng, mang lại hiệu quả kinh tế, giúp bà con nâng cao thu nhập vượt khó làm giàu. Tuy nhiên, bà con chủ yếu trồng rừng keo nguy cơ xói mòn đất môi trường bị xâm hại. Mấy năm gần đây, tỉnh Quảng Nam đã ban hành nhiều cơ chế khuyến khích người trồng rừng chuyển đổi từ trồng rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn, vừa phát triển kinh tế, vừa góp phần bảo vệ môi trường. 

Anh A Rất Vu, ở tổ dân phố A Dinh, thị trấn Prao huyện Đông Giang trồng hơn 4 héc ta keo, nhờ áp dụng kỹ thuật vào trồng, chăm sóc nên khu rừng keo của anh đã phát triển tốt. Vụ khai thác rừng năm nay, anh A Rất Vu thu về gần 100 triệu đồng. A Rất Vu cho biết, nhờ phát triển trồng rừng, gia đình đã thoát nghèo, ổn định cuộc sống. Theo anh Vu: Trồng keo nguyên liệu cần ít vốn đầu tư và chỉ vất vả trong giai đoạn đầu chăm sóc. Anh A Rất Vu cho biết, hiện gia đình bắt đầu tham gia trồng rừng gỗ lớn: “Trước đây gia đình trồng lúa rẫy chỉ đủ ăn qua ngày, qua trồng cây keo cuộc sống cải thiện hơn. Từ khi Nhà nước có chủ trương trồng cây gỗ lớn người dân rất hưởng ứng. Chúng tôi ý định chuyển qua trồng rừng gỗ lớn để phát triển về kinh tế ổn định hơn. Chính quyền địa phương cũng rất quan tâm hỗ trợ bà con cây giống cây gỗ lớn”.

Cũng như anh A Rất Vu, chị A Lăng Thị Trang, dân tộc Cơ Tu ở xã Ka Dăng, huyện Đông Giang trồng hơn 6 héc ta keo. Chị A Lăng Thị Trang cho hay, nhờ phát triển trồng rừng, gia đình đã vươn lên khá giả. Tuy vậy, muốn thu được hiệu quả kinh tế lâu dài, chị đã chuyển qua trồng rừng gỗ lớn trên 2 héc ta: “Chuyển qua trồng cây gỗ lớn để phát triển về kinh tế ổn định hơn. Tuy thời gian quy hoạch lâu hơn so với cây keo nhưng quy ra kinh tế ổn định hơn cây keo. Trồng keo kinh tế ổn hơn so với trồng lúa, ngô, hướng định tương lai để trồng cây gỗ rừng với diện tích quy mô lớn hơn để mình phát triển. Cuộc sống của mình bây giờ khá hơn so với ngày xưa."

Thời gian qua, UBND huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam chú trọng mở rộng diện tích rừng sản xuất, tiếp cận hướng đầu tư nâng cao chất lượng rừng và chuyển hoá từ rừng gỗ nhỏ sang trồng gỗ lớn. Bình quân mỗi năm, địa phương này bố trí ngân sách từ 1,5 đến 2 tỷ đồng hỗ trợ người dân nâng cao năng suất, chất lượng rừng trồng, chủ yếu tập trung trồng rừng gỗ lớn. Huyện Đông Giang đã hỗ trợ người dân trồng hơn 500 ha rừng gỗ lớn với nhiều giống cây chất lượng như dổi xanh, lim xanh, sao đen, ươi, huỳnh đàn…Huyện Đông Giang phấn đấu đến 2025 nâng tổng diện tích trồng rừng gỗ lớn lên 4.500 ha. Ông Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Giang cho biết:“Đây là chủ trương đúng đắn của huyện cũng như của tỉnh nhằm khuyến khích cho người dân khoanh nuôi trồng rừng tạo môi trường rừng ngày càng phát triển. Toàn huyện đã vận động cho người dân trồng một năm ít nhất là 300ha trồng rừng gỗ lớn bằng những loại cây như cây gáo vàng, cây mùng, cây sao đen, kể cả cây keo làm sao giữ được về sinh thái môi trường rừng đảm bảo và từ đó phòng chống được việc xói lở, thiên tai bão lũ. Từ đó người dân có thể bảo vệ và quản lý rừng tốt hơn, phát triển kinh tế thôi, xoá đói giảm nghèo. Sau này hiệu quả trồng rừng gỗ lớn cao hơn và đem đến cho người dân thu nhập ổn định lâu dài. Sẽ phát triển nhiều hơn rộng khắp trên địa bàn toàn huyện.”

Tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam có hàng trăm hộ đồng bào Cơ Tu tham gia phát triển trồng cây keo và cho thu nhập khá ổn định. Quảng Nam đã ban ban hành nhiều cơ chế khuyến khích người trồng rừng chuyển đổi từ trồng rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn giúp người dân vừa phát triển kinh tế, vừa góp phần bảo vệ môi trường. Được biết, tỉnh Quảng Nam có hơn 769.000 ha rừng và đất quy hoạch phát triển rừng. Hằng năm, số lượng gỗ rừng trồng phục vụ cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu của tỉnh khoảng 1,45 triệu mét khối, góp phần tạo việc làm, giúp người dân miền núi thoát nghèo bền vững./.