ꪩꪺꪉ ꪵꪔꪉ ꪩꪉꪸ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ

꫄ꪋ ꪵꪔꪉ ꪩꪉꪸ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪣꪱꪙ ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫃ꪜꪙ ꪶꪜꪉ ꪻꪊ: ꪶꪔ ꪴ ꪣꪱꪙ ꫃ꪜꪙ ꪜꪽ ꪮꪮꪀ ꫃ꪜꪙ 2 ꪥꪱꪙ; ꪥꪱꪙ ꪶꪀꪀ ꪵꪅꪫꪀ ꪕꪳ ꪫꪱ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪣꪱꪙ ꪼꪒ 84 ꪣꪳ; ꪥꪱꪙ ꪖꪳ 2 ꪤꪱꪫ 30 ꪣꪳ ꪋꪲ ꪨꪷ ꪮꪮꪀ ꪩꪀꪴ. ꫄ꪋ ꪙꪲ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪤꪴ ꪀꪺꪉ ꪜꪣꪴ ꪶꪔ ꪵꪣ ꪻꪐ ꪫꪽ. ꪹꪝ ꪹꪏꪉ ꪙꪽ ꪼꪫ ꪝꪉꪳ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪮꪮꪀ ꪢꪱ ꪕꪀꪴ ꫄ꪀꪙ ꪬꪱꪫ ꪵꪭꪉ ,  ꫄ꪁꪣ ꪔꪣꪳ ꪵꪕꪙ ꪹꪋꪉ ꪀꪙꪲ ꪤꪱꪫ 25 ꪭꪮꪒ 30% ꪻꪬ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪥꪱꪙ ꪖꪳ 2. ꪔꪣꪳ ꪵꪕꪙ ꪕꪷ ꪻꪒ ꪨꪷ ꪔꪱꪣ ꪕꪮꪥ ꪶꪔ ꪵꪣ ꪢꪴ ꪄꪮꪉ ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꪝꪲ ꪫꪱ ꪠꪮꪣ.

꫄ꪋ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪣꪱꪙ ꫄ꪁꪙ ꪔꪣꪳ ꪵꪕꪙ ꪎꪱꪙ ꫄ꪊꪒ ꫄ꪁꪙ ꪬꪱ. ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꫄ꪁꪙ ꪨꪱꪥ ꫄ꪊꪒ ꪄꪫꪱꪉ ꪹꪏ, ꪼꪫ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪤꪴ ꪀꪺꪉ ꪜꪣꪴ ꪶꪔ ꪵꪣ ꪻꪐ ꪫꪽ. ꫄ꪋ ꪹꪋꪉ ꪀꪙꪲ ꪄꪮꪉ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪹꪚꪱ ꪝꪷ, ꪋꪷ ꪼꪒ ꪕꪮꪚ ꪬꪮꪣ ꪻꪎ ꪩꪣꪾ ꪣꪷ ꪶꪔ ꪵꪣ ( ꪩꪙꪳ ꪹꪏ ꪨꪷ ꪁꪱꪙ ꪏꪲ ꪵꪀꪉ ꪶꪠꪒ ꪡꪷ ꪵꪔ ꪒꪒꪴ ) ꪼꪫ ꪩꪉꪸ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪀꪺꪉ ꪜꪣꪴ. ꪹꪝ ꪹꪏꪉ ꪙꪽ, ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪒꪒꪴ ꪖꪫꪥꪸ ꫄ꪊꪒ ꪄꪫꪱꪉ ꪊꪲ ꫃ꪜꪙ ꪜꪸ.

ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫄ꪩꪉ ꫄ꪅꪥ ꪻꪬ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪀꪙꪲ ꪹꪐ ꪹꪨꪱ, ꪬꪱꪀ ꪫꪱ ꫄ꪋ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪣꪱꪶꪶꪙ ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫃ꪜꪙ ꪻꪬ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪥꪱꪫ ꪀꪮꪉ 15% ꪀꪺꪉ ꪉꪮꪙ ꪭꪣꪾ ꪢꪴ. ꪫꪱꪉ ꪎꪸ ꪹꪐ ꪹꪨ ꪱꪵꪀꪉ ꪭꪣꪾ ꪶꪮ ꪜꪱꪘ ꫃ꪤꪒ ꪻꪬ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪋꪲ ꪨꪮꪒ ꪩꪀꪴ ꪎꪸ.

ꪶꪒꪥ ꪀꪚꪾ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪣꪱꪣ ꪔꪣꪸ ꪡꪮꪉ ꪫꪀꪷ ꪹꪏꪉ ꪏꪳ ꪨꪷ ꫄ꪝꪉ ꪻꪎ ꪥꪱꪙ ꪢꪱ ꪻꪐ ꪄꪮꪉ ꪝꪉꪳ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪀꪺꪉ ꪜꪣꪴ ꪶꪔ ꪵꪣ ꪵꪀꪉ ꪔꪱꪣ ꪕꪮꪥ ꪕꪉꪳ ꪔꪱꪉ ꪤꪱ ꪪꪀꪷ ꪏꪙꪲ. ꪹꪝ ꪹꪏꪉ ꪙꪽ, ꫄ꪋ ꪔꪣꪸ ꪡꪮꪉ ꪻꪬ ꪶꪔ ꪢꪴ, ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫃ꪜꪙ ꫄ꪊꪚ ꪙꪣꪾ ꪕꪮꪥ ꪩꪺꪉ ꪊꪲ ꪚꪮꪀ ꪄꪮꪉ ꪀꪱꪙ ꪶꪛ ꪖꪴ ꪯꪲ. ꫃ꪜꪙ ꪶꪜꪉ ꪻꪊ ꪒꪴ ꪒꪲ ꪹꪚꪱ ꪔꪣꪸ ꪝꪉꪳ ꪔꪱꪉ ꪤꪱ ꪻꪬ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪣꪱꪙ ꪹꪝ ꪋꪲ ꫃ꪥꪒ ꪭꪱꪥ ꪭꪮꪒ ꪝꪉꪳ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪀꪺꪉ ꪜꪣꪴ;

- ꪑꪱꪀ ꪀꪒꪷ:

꫄ꪋ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪮꪮꪀ ꪩꪀꪴ, ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫄ꪅꪉ ꪩꪣꪾ ꪒꪴ ꪼꪫ ꪕꪉꪸ ꪮꪱꪙ ꪻꪬ ꪀꪱ ꪶꪔ ꪵꪣ ꪵꪀꪉ ꪶꪔ ꪩꪀꪴ . ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪋꪷ ꪨꪷ ꪮꪮꪀ ꪩꪀꪴ ꫄ꪩꪉ ꪼꪜ ꪣꪱ, ꪼꪜ ꪵꪙꪫ ꪨꪱꪥꪌ ꪵꪙꪫ ꪤꪒꪲ ꪵꪙꪫ ꪤꪮꪙ, ꪎꪱꪫ ꪬꪱ ꪐꪉꪲ ꪹꪐ ꫃ꪤꪒ ꪭꪷ, ꪣꪷ ꪼꪄ ꪵꪀꪉ ꪮꪮꪀ ꪤꪱꪉ ꪵꪒꪉ ꪹꪔꪱ ꪶꪙꪣ ꫃ꪚꪉ ꪣꪲ ꪙꪣꪾ ꪶꪙꪣ ꪮꪮꪀ. ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫄ꪀꪙ ꪕꪮꪙ ꪕꪣꪾ ꪁꪷ ꫄ꪛꪉ ꪵꪔꪉ ꪩꪉꪸ ꪵꪀꪉ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ. ꪅꪽ ꪅꪱꪉ ꪻꪚ ꪀꪺꪥ ꪔꪱꪲ ꪼꪫ ꪭꪮꪉ ꪝꪙꪳ ꪵꪀꪉ ꪹꪋꪉ ꪄꪮꪉ ꪼꪫ ꪔꪮꪙ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪹꪏꪉ ꪠꪱꪥ ꪶꪏ ꪮꪶꪶꪙ ꪶꪀꪙ ꪯꪲ ꪶꪮꪒ , ꪶꪚꪉ, ꪵꪀꪫ, ꪵꪝꪉ, ꪼꪢ ꪠꪀꪴ ꪚꪳ, ꪁꪣꪸ ꪔꪒꪷ ꪵꪘꪉ...

ꪪꪱ ꫃ꪬꪙ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪮꪮꪀ ꪩꪴꪀ ꪥꪱꪀ, ꪔꪙꪲ ꪖꪚꪲ ꪵꪀꪉ ꫃ꪚꪉ ꪨꪱꪥ, ꪙꪣꪾ ꪢꪱꪀ ꪐꪱ ꪮꪮꪀ ꪬꪱꪀ ꪫꪱ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪹꪚꪱ ꪮꪮꪀ , ꪀꪱꪥ ꫄ꪋ ꪶꪓꪉ ꪶꪭ ꫜ ꪹꪚꪱ ꫃ꪬꪘ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪮꪮꪶꪀ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪀꪮꪥ ꫃ꪚꪉ ꪵꪩ ꪹꪘꪥ, ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫃ꪜꪙ ꪼꪜ ꪏꪳ ꪤꪱ ꪣꪱ ꪔꪣꪸ ꪻꪬ ꪮꪮꪀ ꪫꪽ. ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꪀꪣꪸ ꪊꪱ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪤꪴ ꪀꪺꪉ ꪜꪣꪴ ꪕꪮꪥ ꪩꪺꪉ ꪹꪮꪱ ꪀꪱ ꪣꪴ ꪨꪮꪚ ꪛꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪣꪷ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪛꪀꪷ ꪕꪮꪥ ꫄ꪋ ꪶꪔ ꪢꪴ ꫃ꪚꪉ. ꪹꪮꪱ ꪜꪱꪥ ꪣꪳ ꪎꪱꪫ ꪬ ꪱꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪼꪫ ꪐꪽ ꪵꪥꪉ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪜꪙꪲ ꪬꪺ ꪫꪱ ꪹꪚꪱ. ꪼꪒ ꪔꪒꪷ ꫃ꪩꪚ ꪣꪳ ꪎꪸ ꪒꪲ ꪋꪽ, ꪹꪮ ꪱꪎꪱ ꪡꪮꪉ ꪎꪺꪥ ꪣꪴ, ꪨꪉꪷ ꪙꪽ ꪹꪮꪱ ꪫꪱ ꫄ꪥ ꪩꪙꪲ ꪹꪚ ꪱꪁꪷ ꪙꪣꪾ ꪹꪥꪱ ꪣꪙꪳ ꪕꪱ ꪼ ꪎꪙꪮꪥ ꫜ.

ꪫꪱ ꪭꪴ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪔꪱꪫ ꪬꪺ ꪹꪚꪱ ꪵꪣꪙ ꪼꪒ ꪵꪜꪉ ꪻꪬ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪔꪱꪫ ꪵꪣꪙ ꪵꪩꪫ ꪊꪉꪷ ꪹꪮꪱ ꪮꪮꪀ ꪣꪱ ꪕꪮꪥ ꪎꪉꪸ ꫃ꪚꪉ ꪄꪮꪉ ꪶꪔ ꪵꪣ, ꪪꪱ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪻꪐ ꪨꪱꪥ , ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꫃ꪚꪉ ꪹꪚ ꪱꪮꪮꪀ ꫄ꪋ ꪙꪽ ꪊꪉꪷ ꪎꪴ ꪤꪱ oxytocin ꪵꪀꪉ ꪤꪱ ꪋꪮꪥ ꪵꪭꪉ ꪻꪬ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ( ꪎꪴ ꪤꪱ ꪕꪮꪥ ꪩꪺꪉ ꪊꪲ ꪚꪮꪀ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ ꫃ꪤꪒ ꪮꪮꪀ ꪤꪱ) ꪵꪩꪫ ꪁꪮꪥ ꪩꪱꪀ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪮꪮꪀ ꪕꪮꪥ ꫄ꪋ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꫃ꪚꪉ. ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪮꪮꪀ ꪣꪲ ꪀ ꪱꪊꪸ ꪹꪬꪱ ꫃ꪜꪙ ꪊꪀꪲ ꪊꪸ ꪮꪮꪀ ꪎꪲ, ꪫꪽ ꪡꪱꪫ ꪹꪮꪱ ꪠꪱꪥ ꫃ꪋꪒ ꪙꪣꪾ ꪮꪺꪥ ꪘꪉꪷ ꪶꪎꪚ ꪵꪀꪉ ꪭꪴ ꪨꪉꪷ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ. ꪪꪱ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪙꪮꪥ ꪻꪒ ꪹꪚ ꪱꪬꪱ ꪻꪊ ꪼꪒ ꪼꪒ ꪹꪜꪱ ꫄ꪬꪥ ꪻꪎ ꪶꪎꪚ ꪶꪔ ꪢꪴ. ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫃ꪬꪙ ꪶꪔ ꪢꪴ ꪵꪣ ꪮꪮꪀ ꪩꪀꪴ ꪥꪱꪀ ꫃ꪜꪙ ꫄ꪣꪥ ꪀꪱꪙ ꪶꪛ ꪖꪴ ꪯꪲ ꪣꪱ ꪋꪮꪥ.

ꪋꪉꪸ ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꪭꪀꪷ ꪹꪎꪉ! ꪉꪮꪙ ꪶꪕ ꪿ ꪝ ꪼꪭ ꪵꪣ ꪘꪱ ꫄ꪁꪙ ꪭꪴ ꪕꪺꪙ ꪙꪲ ꪭꪮꪒ ꪘꪲ ꪎꪷ ꪥꪉꪷ ꪀꪮꪙ. ꪉꪮꪙ ꪶꪕ ꪼꪒ ꪒꪱꪥ ꪁꪪꪱꪣ ꪜꪱꪀ ꪫꪒꪸ ꪘꪱꪣ ꪁꪱꪒ ꪁꪙꪸ ꪀꪚꪾ ꪊꪉꪴ ꫄ꪔꪣ ꪄꪺꪫꪙ ꪶꪘꪉ ꪵꪠꪙ ꪹꪣꪉ ꫄ꪊꪚ ꪙꪣꪾ.

                                                          VOV 4 - ꪵꪭꪉ ꪥꪀꪲ

Luông tảnh liệng tô mu me

( Piến xiêng đọc ...)

Chơ tảnh liệng tô me man, pi nọng pên pông chàư; tô mu me man pên păn ók 2 dan; dan cốc khọe tư va tô mu me man đảy 84 mự; dan thứ 2 dáo 30 mự chi lo ók lụk. Chơ nị, tô mu nọi cuông pun tô me nháư văn. Pưa xương nặn, vạy pưng mù nọi ók ma tục cân, hảo hanh, cận tứm ten chương kin hảu dáo 25 họt 30% hảu tô mù me man dan thứ 2, Tứm ten to đàư tam toi tô mu me pi nọng pi va phòm.

Chơ tô mù me man cận tứm ten san chất cận hà. Tô mù me cận lài chất khoáng xưa vạy hảu tô mù nọi dú cuông pùm tô me nháư văn. Chơ chương kin khong tô mù me báu po, chi đảy tọp hom lai chất khoáng sáư lăm mo tô me ( Lưn xưa lỏ canxi cánh phốt pho té đúk) vạy liệng tô mù nọi cuông pum. Pưa xương nặn, tô mù me đút thiếu chất khoáng chi pên pỉa.

Pi nọng lâng khơi hảu tô mù nhửa lảu xiêu. Hák va chơ tô mù man, pi nọng pên hảu tô mù kin dáo cỏng 15% cuông ngon hăm mù. Vang xia nhửa lảu cánh hăm ố pên lảu dệt hảu tô mù me kin chi dệt hảu tô mu me lót lụk xìa.

Đối cắp tô mù me man, tiêm phong vắc xin xương xư lỏ pâng sáư dan mả nháư khong pưng mù nọi cuông pùm tô me cánh tam toi tựng tàng dà vắc xin. Pưa xương nặn, chơ tiêm phong hảu tô mù, xương nặn pi nọng pên chấp năm toi luông chík bók khong cán bộ thú y. Pên pông chàư đu đì báu tiêm pưng tàng dà hảu tô mù me man pưa chi dệt hại họt pưng mù nọi cuông pum;

- Nhạc cắt:

Chơ tô mù me ók lụk, pi nọng khâng lăm đù  vạy nhẳn pao tiêng an hảu cá tô me cánh tô lụk. Tô mù me chi lo ók lụk lâng pày pày ma ma, pày neo lài, neo dít neo dón, sáo hà nhính nhửa dệt mụng, mo khày cánh ók dang đanh, tảu nôm bềnh mi nặm nôm ók. Pi nọng cận tọn tăm pẹk sàư cọ bâng tảnh liệng cánh tô mù me. Khặn khang bàư cuổi tài hong pựn cánh chương khong vạy tỏn tô mù nọi xương phải xô ón, cồn i ốt, bồng, kẻo, panh, may phúk bừ, kim tắt nành....

Va hên tô mù ók dạk, tin thíp cánh bềnh lài, nặm mák nhả ók hák va tô mù nọi báu ók, cài chơ đông hô nưng báu hên mu nọi ok, tồ mù me coi bếnh hên nưới, pi nọng pên pày sự dà ma tiêm hảu ók văn. Pi nọng kiểm tra tô mù nọi dú cuông pum toi luông àu cá 5 nịu mự lóp khảu mừa bặc khaủ mo tô mù toi chơ tồ mù bếnh. Àu pài mư sáo chăm hà tô mù nọi vạy nhẳn danh tô mù nọi pín hùa va báu. Đảy tắt lệp mư xia đì chăn, àu xạ phọng xuối mư, lăng nặn àu vadơ lin báu cọ nặm dau mưn ta sáư mư nọi nưng.

Va hụ tô mù nọi táo hùa báu men đảy panh hảu tô nọi táo men lẹo chắng àu ók ma toi chơ bếnh khong tô mù me. Va tô nọi nháư lài, tô mù me báu ók đảy chơ nặn chăng xủ dà oxytocin cánh dà choi hanh hảu tồ mù me ( Xủ dà toi luông chík bók khòng chảu dệt dà) lẹo coi lạk tô mù nọi ók toi tô mù me bếnh. Mi tô mù nọi ók ma mi cá chỉa pên chík chỉa ók xìa, văn phạo àu phải chệt nặm uối nẳng xốp cánh hù lăng tô mù nọi xìa, xủ phải xô ón, chỉa chệt pẹk nặm nẳng hu lăng tô mù nọi. Va tô mù nọi đàư báu hà chàư đảy đảy páu hơi sáư xốp tồ mù. Pi nọng hên tô mù me ók lụk dạk, pên mơi cán bộ thú y ma choi.

Chiêng pi nọng hặc xương! Ngon tô “ Po hay me na cận hụ tuận nị họt nỉ xo dặng cón. Ngon tô đảy đài quam pák Việt Nam cạt kiên cắp Trung tâm khuyến nông phén mương chấp năm.

                                                          VOV 4 - Hạnh dịch