ꪤꪱ ꪄꪙꪴ ꪹꪕ ꪖꪳ 2 ꪵꪀꪉ ꪹꪕ ꪖꪳ 3 ꪴꪬ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ

( ꪜꪙꪸ ꪎꪉꪸ ꪓꪮꪀ ...)

ꪨꪉꪷ ꫄ꪋ ꪜꪀꪴ ꪼꪒ ꪵꪔ 30 ꪭꪮꪒ 35 ꪣꪳ, ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪶꪜꪉ ꪵꪔ 7 ꪭꪮꪒ 9 ꪻꪚ , ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫃ꪜꪙ ꪶꪩꪉ ꪤ ꪱꪄꪙꪴ ꪹꪕ ꪖꪳ 2. ꪀꪮꪙ ꫄ꪋ ꪤꪱ ꪄꪙꪴꪶ ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫃ꪜꪙ ꪚꪱꪥ ꪔꪣꪴ ꪶꪀꪀ, ꪎꪸ ꪐꪱ ꪵꪝ. ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫄ꪁꪙ ꪶꪜꪉ ꪻꪊ ꫄ꪋ ꪒꪱ ꪄꪙꪴ ꪥꪱꪙ ꪙꪲ, ꪚꪱꪙ ꪀꪙꪴ ꪶꪩꪉ ꪔꪣꪾ ꪹꪚ ꪱꪻꪬ ꪄꪙꪴ ꪊꪚꪾ ꪑꪮꪒ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲꪶ ꪹꪝ ꪪꪱ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪋꪲ ꪹꪙꪱ ꪜꪱꪥ ꪎꪸ, ꪹꪚꪱ ꫃ꪜꪙ ꪤꪱ ꪄꪙꪴ ꪊꪣꪾ ꪶꪀꪀ ꪹꪝ ꪯꪽ ꪨꪷ ꪄꪴ ꫄ꪥꪒ ꪻꪬ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪋꪲ ꫃ꪜꪙ ꫃ꪛꪉ ꪻꪄ ꪀꪷ ꪵꪀꪉ ꪹꪙꪱ ꪀꪷ. ꫄ꪋ ꪤꪱ ꪄꪙꪴ, ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫃ꪜꪙ ꪔꪣꪴ ꪶꪀꪀ ꪼꪫ ꪻꪬ ꪒꪙꪲ ꪢꪀꪳ ꪋꪣꪳ ꪵꪀꪉ ꪹꪚꪱ ꪻꪬ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪶꪩꪣ.

ꪀꪮꪙ ꫄ꪋ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪮꪮꪀ ꪭꪺꪉ ꪵꪔ 5 ꪭꪮꪒ 7 ꪣꪳ, ꪏꪣꪴ ꪹꪭꪱ ꫃ꪜꪙ ꪤꪱ ꪄꪙꪴ ꪋꪴ ꪖꪳ 3. ꪤꪱ ꪄꪙꪴ ꪹꪕ ꪨꪱ ꪎꪒꪴ ꪋꪲ ꪋꪮꪥ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪻꪐ ꪫꪽ ꪮꪮꪀ ꪣꪱꪙ ꪵꪀꪉ ꪮꪮꪀ ꪭꪺꪉ, ꫃ꪜꪙ ꪨꪱꪥ ꪣꪱꪙ. ꪣꪱꪙ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪣꪱꪀ ꫃ꪔꪣ , ꪀꪷꪲ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪻꪚ ꪵꪄꪫ ꪋꪽ ꪼꪒ ꫄ꪬꪉ, ꪔꪣ ꪳ ꪵꪔꪙ ꪘꪉꪷ ꪎꪺꪒ ꪵꪀꪉ ꫄ꪊꪒ ꪹꪩꪉ. ꪤꪱ ꪄꪙꪴ ꪹꪕ ꪖꪳ 3 ꪣꪲ ꪮꪲ ꪉꪸ ꪎꪒꪴ ꪕꪲ ꫄ꪁꪙ ꪬꪱ. ꪄꪙꪴ ꪤꪱ ꪵꪀꪉ ꫄ꪊꪒ ꪥꪉꪲ ꪹꪤꪉ ꪼꪫ ꪩꪉꪸ ꪀꪷ ꪵꪀꪉ ꪣꪒꪲ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ. ꪶꪎ ꪄꪙꪴ ꪤꪱ ꪀꪺꪉ ꪥꪱꪙ ꪙꪲ ꪣꪲ ꪉꪽ ꪤꪱꪫ 30 ꪭꪮꪒ 40% ꫃ꪕꪉ ꫃ꪢꪒ ꪶꪎ ꪄꪙꪴ ꪤꪱ ꪀꪺꪉ ꪀꪱ ꪣꪺ. ꪣꪱ ꪕꪱꪉ ꪶꪎ ꪄꪙꪴ ꪀꪺꪉ ꪥꪱꪙ ꪙꪲ ꪵꪔ 4 ꪭꪮꪒ 5 ꫄ꪀꪙ ꪄꪙꪴ ꪓꪱꪣ , 3 ꪭꪮꪒ 4 ꫄ꪀꪙ ꪁꪱ ꪩꪲ ꪤꪱ ꪼꪬ 360 ꪹꪖꪀ ꪶꪣꪙ. ꪨꪉꪷ ꫄ꪋ ꪤꪱ ꪄꪙꪴ ꪵꪩꪫ , ꪼꪫ ꪐꪽ ꪝꪫꪱ ꪁꪒꪳ ꪼꪒ ꪘꪉꪷ ꪎꪺꪒ ꪎꪉꪴ, ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꪣꪲ ꪹꪏꪉ ꪛꪱꪫ ꪣꪙꪾ ꪕꪮꪥ ꪭꪮꪉ ꪻꪬ ꪒꪙꪸ ꪢꪀꪳ ꪋꪣ.ꪳ   

          - ꪑꪱꪀ ꪀꪒꪷ:

          ꪄꪴ ꫜ ꪻꪢ ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫄ꪁꪙ ꪶꪜꪉ ꪻꪊ ꪘꪉꪷ ꪥꪱꪙ ꪙꪲ, ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪁꪷ ꪭꪒꪳ ꪄꪙꪳ ꪎꪉꪴ, ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫃ꪜꪙ ꪀꪣꪸ ꪊꪱ ꪶꪕꪉ ꪙꪱ, ꪼꪭ ꪎꪺꪙ ꪜꪴꪀ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꫄ꪁꪉ ꫄ꪋ ꪼꪫ ꪀꪣꪸ ꪊꪱ ꪌꪚꪉ ꪵꪣꪉ ꪀꪒꪷ ꪭꪱꪥ. ꪥꪱꪙ ꪙꪲ ꫄ꪩꪉ ꫃ꪬꪙ ꪝꪉꪳ ꫃ꪛꪉ ꪹꪏꪉ ꪭꪺꪉ ꪶꪒꪙ ꪶ ꪶꪚꪉ ꪩꪮꪉ ꪀꪷ, ꪶꪚꪉ ꪀꪒꪷ ꪣꪱꪙ. ꪙꪮꪀ ꪙꪽ ꪮꪮꪀ ꪼꪫ ꪋꪮꪥ ꪀꪷ ꪻꪐ ꪫꪽ, ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꪣꪲ ꪹꪏꪉ ꪤꪱ ꪔꪣꪳ ꪄꪙꪴ ꪛꪱꪫ ꪤꪱ ꪻꪬ ꪻꪚ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ.

          ꪎꪙꪴ ꪬꪷ ꫜ 10 ꪣꪲ ꪩꪲ ꪨꪒꪲ ꪻꪬ ꪚꪉꪲ ꫜ ꪵꪔ 8 – 10 ꪨꪒꪲ ꪙꪣꪾ ꪛꪱꪫ ꪻꪬ 200 – 250 ꪹꪖꪀ ꪶꪣꪙ. ꪩꪺꪉ ꪚꪱꪫ; ꪛꪱꪫ 3 ꪹꪕ , ꪹꪕ ꪶꪀꪀ ꪵꪅꪫꪀ ꫄ꪋ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪼꪒ ꪵꪔ 5 ꪭꪮꪒ 6 ꪼꪚ. ꪹꪕ ꪖꪳ 2 ꫃ꪋ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪵꪔ 9 ꪭꪮꪒ 10 ꪻꪚ. ꪹꪕ ꪖꪳ 3; ꪀꪮꪙ ꫄ꪋ ꪀꪷ ꪹꪀꪱ ꪩꪲ ꪮꪮꪀ ꪭꪺꪉ. ꫄ꪋ ꪛꪱꪫ, ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꫃ꪜꪙ ꪛꪱꪫ ꫄ꪋ ꪭꪉꪴ ꪹꪋꪱ ꪹꪚꪱ ꪁꪷ ꫃ꪕꪉ ꪁꪣꪾ ꫄ꪋ ꪔꪱ ꫃ꪫꪙ ꪶꪭꪣ , ꪹꪚꪱ ꫃ꪜꪙ ꪛꪱꪫ ꫄ꪋ ꪡꪱ ꪵꪒꪒ ꪭꪮꪙ ꪹꪚꪱ ꪁꪷ ꫄ꪋ ꪡꪱ ꪋꪲ ꪶꪠꪙ. ꪝꪲ ꪣꪮꪉ ꫃ꪜꪙ ꪛꪱꪫ ꪮꪙꪳ ꪀꪱ ꪀꪮꪉ,  ꪀꪱ ꫃ꪕꪉ ꪻꪚ ꪻꪬ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪀꪙꪲ ꪨꪱꪥ ꫄ꪊꪒ.

          ꪢꪮꪥ ꪹꪕ ꪤꪱ, ꪏꪣꪴ ꪹꪭꪱ ꫃ꪜꪙ ꪁꪱꪒ ꪁꪙꪸ ꪀꪚꪾ ꪫꪀꪸ ꪎꪸ ꪐꪱ, ꪚꪱꪥ ꪔꪣꪴ ꪶꪀꪀ , ꪶꪖꪣ ꪄꪙꪴ ꪼꪫ ꪻꪬ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪀꪙꪲ ꪄꪙꪴ ꪼꪒ ꪨꪱꪥ. ꪨꪉꪷ ꫄ꪋ ꪀꪷ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪮꪮꪀ ꪭꪺꪉ ꪥꪱꪫ 20 ꪭꪮꪒ 25 ꪣꪴ ꪨꪷ ꪬꪀꪷ ꪀꪴ ꪹꪄꪱ ꪩꪲ ꪀꪺꪉ ꪣꪳ ꫜ ꪎꪮꪉ ꪣꪳ, ꪫꪱ ꪼꪫ ꫄ꪬꪉ ꪋꪲ ꪤꪮꪙ ꪎꪸ ꪣꪙꪾ  ꪮꪮꪥ ꪀꪺꪉ ꪣꪱꪙ.

          ꪮꪺꪙ: ꪉꪮꪙ ꪶꪕ “ ꪝꪷ ꪼꪭ ꪵꪣ ꪙꪱ ꫄ꪁꪙ ꪭꪴ “ ꪕꪺꪙ ꪙꪲ ꪭꪮꪒ ꪙꪲ ꪎꪷ ꪥꪉꪷ ꪀꪮꪙ. ꪉꪮꪙ ꪶꪔ ꪼꪒ ꪒꪱꪥ ꪁꪫꪱꪣ ꪜꪱꪀ ꪫꪒꪸ ꪘꪱꪣ ꪁꪱꪒ ꪁꪙꪸ ꪀꪚꪾ ꪊꪉꪴ ꫄ꪔꪣ ꪵꪠꪙ ꪹꪣꪉ ꫄ꪊꪚ ꪙꪣꪾ.

                                                          VOV 4 - ꪵꪭꪉ ꪥꪀꪲ

                   Dà khún tưa thứ 2 cánh tưa thứ 3 hảu co khảu li

          ( Piến xiêng đọc...)

          Lăng chơ púk đảy té 30 họt 35 mự, co khảu li pông té 7 họt 9 bàư, pi nọng pên lông dà khún tưa thứ 2. Cón chơ dà khún, pi nọng pên bai tủm cốc, xia nhả pẹ. Pi nọng cận pông chàư chơ dà khún dan nị; dà khún lông tắm, báu hảu khún chắp nhọt co khảu li, co khảu li chi nau pai xìa. Báu dà khún chằm cốc, pưa ặn lỏ khu dệt hảu bệnh kháư co cánh nau co. Chơ dà khún, pi nọng pên tủm cốc vạy chự hảu đin mức chưm cánh báu hảu co khảu li lộm.

          Cón chơ khảu li ók huông té 5 họt 7 mự, xum hau pên dà khún chu thứ 3. Dà khún tưa lả xút chi choi co khảu co li nháư văn ók man cánh ók huông, pên lai man. Man khảu li mạk têm, co khảu li baư kheo chưn đảy hâng, tứm ten năng suất cánh chất lượng khảu li. Dan dà khún tưa tưa thứ 3 mi ý nghịa xút ty cận hà. Khún dà cánh chất dinh dưỡng vạy luông co cánh liệng mịt khảu li. Số khún dà cuông dan nị mi ngăn dáo 30 họt 40% tênh mết số khún cuông cá mua. Ma tang số lượng khún dà cuông dan nị té 4 họt 5 cân  khún đạm, 3 họt 4 cân ka li hảu 360 thứa môn. Lăng chơ dà khún lẹo, vạy nhẳn pao cựt đảy năng suất xùng, pi nọng mi xương bao nặm toi hong vạy nhẳn pao hảu co khảu li po mức chưm.

          - Nhạc cắt

          Khu nưng máư cận pông chàư pi nọng nẳng dan nị, co khảu li cọ hựt khửn xùng, pi nọng pên kiểm tra tông na, hay xuân púk khảu li lâng chơ vạy kiểm tra bổng manh cắt hại. Dan nị lâng hên pưng bệnh chính xương huông đốn, bổng long cò, bổng cắt man. Nọk nặn ók, vạy choi co nháư văn, pi nọng mi xương dà tứm khún bao bàư hảu co khảu li. Sun hó nưng 10 mi li mít hảu bình nưng té 8 – 10 lít nặm bao hảu 200 – 250 thứa môn. Luông bao; bao 3 tưa, tưa cốc khọe : chơ co khảu li đảy té 5 họt 6 bàư. Tưa thứ 2, chơ co khảu li té 9 họt 10 bàư. Tưa thứ 3; cón chơ co khảu li ók huông. Chơ bao, pi nọng pên bao chơ hung chạu báu cọ tênh căm phạ hôm, báu pên bao chơ phạ đét họn báu cọ cón chơ chi phôn. Pi nọng bao ừn cá cỏng cá tênh bàư hảu co kin đảy lai chất. Mỏi tưa dà, xum hau pên cạt kiên cắp vịa xia nhả, tủm cốc, thôm khún vạy hảu co khảu li kin khún đảy lài. Lăng chơ co khảu li ók huông dáo 20 họt 25 mự, pi nọng mi xương củ khảu li. Pi nọng pên củ khảu li ccuông mự nưng, xong mự. Pưa va củ mết lai mự chi dón xia nặm ỏi cuông man.

          Uôn : Ngon tô “ po hay me na cận hụ “ tuận nị họt nỉ xo dặng cón. Ngon tô đảy Đài quam pák Việt Nam cạt kiên cắp Trung tâm khuyến nông phén mương chấp năm.

                                                                   VOV 4 - Hạnh dịch