Ngon tô thứ 7 mự 05.5.2018

         Báu hê dệt hịt vang xìa nen heo hư po mải me mải báu hê đảy pày àu phùa àu mia mắư

Côn Gia Rai àu xính êm. Toi hịt khong pưng côn huôm xính êm đảy phằng ho khùm điều chơ bằng biến piến nả xìa. Lung Kso Nang, thôn Pôn Toong se, huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai hẳư hụ, chơ nen heo tềm lẹo chi dệt hịt vang xìa nen heo: “ Lông vạy xắư khòn phì hư pi nọng chi xiếp côn tài cón, xứp pày lỏ chôn côn tài lằng xắư tên. Cứ dệt xương nặn, côn tài cón hư phằng cón, côn tài lằng hư pù phừn phụ nưng pốc tênh phủ tài cón xìa, lẹo xiếp côn tài lằng xắư tênh ho khẳng lông điều. Chơ đằư khẳng lông nặn tềm hư pi nọng vang  xìa”.

VỊa dệt hịt vang xìa nen heo lỏ vạy àu phì khuồn côn tài mưa xú đẳm xú pàng. Lằng chơ dệt hịt vang xìa nen heo hư côn tài chắng khửn mưa mương phạ đảy, mưa xú đẳm xú pàng pảu pú lạn căm, tắt khát xìa côn tài cắp côn nhăng. Pưa toi lang ngắm khòng côn Gia Rai, phủ côn mi phì khuồn. Chơ tài phì khuồn piến pền phì. Pưa xương nặn hạng mự, tay hươn khòng côn tài đảy àu khảu àu nặm pày hẳư côn tài kìn cá nen heo, phẻo tọn nen heo hẳư pẹk xằư xáng bàng, đằng phay hẳư phì phình ún. Chương kìn chi đảy hỉa xắư pỏng mạy nưng lông pày xắư lông. Pi nọng khék ặn lỏ liệng nen heo. Quam tô khòng tiến sĩ Lưu Hùng, cón nị lỏ phó giám đốc bảo tàng học Dần tộc Việt Nàm xương nị:“ Kỷ pì cọ xương nặn, va báu hê dệt hịt vang xìa nen heo, hư hạng mự, côn phùa tài, tay hươn mi côn tài nặn đảy àu chương kìn pày cá nen heo, phẻo phắt tọn miện, đằng phay hẳư phì phình. Àu căm kìn hỉa xắư pỏng mạy nưng tốc lông pày xắư lông tư va liệng nen heo. Tư va chơ nặn côn tài cánh côn nhăng báu hê páy vang xìa cằn. Ặn nhăng báu hê tô họt mỏi cưn bườn hài xiểng, cá bản chướng cằn pày nẳng ỏm nẳng nen heo vạy kìn lảu, tiện tô cằn cánh chằm chứ họt côn tài. Dệt xương nặn hỏng pi luông nọng nhương tứm cạt xàn niều mẳn”.

Toi tiến sĩ Lưu Hùng va báu hê dệt hịt vang xìa nen heo hư phủ me mải báu cọ po mải cọ báu hê đảy pày àu phùa àu mia mắư.

“ Mi xương họt 2 pì, 3 pì, 4 pì, mi tưa họt hạng 10, 20 pì pi nọng chắng tổ chức đảy hịt vang nen heo. Toi hịt khong khòng côn Gia rai chơ đằư dệt hịt vang xìa nen heo, hư chơ nặn chắng tư pốt giáo. Va báu hê dệt hịt hư tư va côn tài cắp côn nhăng báu hê páy le xìa cằn đảy. Tư va côn tài cắp côn nhăng nhăng pền phùa pền mia xương mưa nhăng côn. Cánh toi hịt khong tòng chặn nị, chơ đằư mia tài, phùa báu hê dệt hịt vang xìa nen heo hư phùa báu đảy pày khảu ú xú non cắp côn nhinh ứn”.

Hák va cọ mi san côn é pày àu phùa àu mia mắư hák va hê dệt đảy hịt vang xìa nen heo hư đảy dệt hịt khong nưng khék lỏ xò phép côn bằng biến piến nả nặn.“Khay nị mi pưng côn é pày àu phùa àu mia mắư cuồng chơ hê dệt hịt vang xìa nen heo đảy hư pi nọng đảy dệt hịt nọi nưng khả cáy, khả pết tam xò phép côn mết đơi xìa nặn, xòng ma cọ men hịt xò phép pi nọng bản khuống, chủm mú họ xong chảu đảy pày àu phùa báu cọ àu mia mắư”.

Dệt hịt vang xìa nen heo, dần bản mự nặn dặng vịa vạy pọm cằn khâng lò choi tay hươn dệt hịt. Côn pày choi tàm toi tựng hươn, phủ àu pày choi hày lảu xá, tồ mù, tồ cáy, báu cọ nuối xáy. Báu xuốn to kìn lảu kìn khảu lạ, pưng côn pày chôm hặp nhăng khắp xe phọn nương vạy xống phì khuồn côn tài khửn mưa mương bồn mương phạ. Lả chơ dệt hịt, chu côn àu po mải, báu cọ me mải nặn ók pày cá ta cánh dệt hịt vịt nặm. Đốp muộn dệt hịt, po mải hư va me mải nặn piến xuổng xửa mắư xìa cánh năng kìn lảu kìn khảu toi chu côn. Té nặn pày tay hươn mi côn tài cọ tư va pốt giáo, báu đảy căm tộc côn tài lẹo: “ Cuồng hịt vang xìa nen heo pék xương mự hội nhắư khòng cá dần bản, mi lài côn ma chôm hặp. Mi tưa họt hạng păn côn ma chôm hặp va côn tài nặn lỏ pưng côn mi chức mi quyên, chủm nhắư xum nà, pưng côn đảy pi nọng bản khuống tin chưa quý panh. Pưng côn ma chôm hặp tặp cọng tặp cống ỉn muôn khắp xe phọn nương pua nua ỏm nen heo, cứ mết mự nị họt mự nắư, báu lák xằng pàng hội ỉn muôn”.

Hák va lung Kso Nang hẳư hụ, khay nị côn Gia rai cọ vang xìa hịt khong nị lẹo “ Khay nị pi nọng phằng miện riềng mết lẹo, báu phằng ho cằn lẹo. Pưa xương nặn nen heo pi nọng xày mết pék xương côn Kèo thồi. Hươn hăng mi pi nọng xày nhắư, hươn cặt pi nọng dệt nen heo nọi”./.

                    Lâm Thanh VOV4-Tòng ĐứcAnh dịch