ꪮꪲ ꪉꪸ ꪄꪮꪉ ꪭꪒꪲ ꫃ꪎꪙ ꪚꪱꪙ ꪄꪮꪉ ꫛ  ꫄ꪣ  ꪶꪙꪉ

꫄ꪋ ꪔꪙꪳ ꪹꪋꪱ ꫃ꪤꪒ ꪭꪒꪲ ꫃ꪎꪙ ꪔꪴ ꪚꪱꪙ , ꫛ ꫄ꪤꪙ ꪢꪱ ꪶꪭꪣ ꪹꪭꪱꪶ ꫛ ꪹꪖꪱ ꪵꪀ ꪅꪽ ꪅꪱꪉ ꪹꪋꪉ ꪄꪮꪉ ꪢꪱ ꫃ꪤꪒ ꪭꪒꪲ. ꪹꪋꪉ ꪄꪮꪉ ꫃ꪥꪒ ꪭꪒꪲ ꪶꪭꪣ ꪣꪲ ꪹꪄꪱ ꪎꪱꪙ , ꪢꪱꪀ ꪘꪺꪥ, ꪐꪣꪾ ꪹꪐ ꪵꪀꪉ ꪼꪬ ꪹꪨꪱ ꪎꪱ. ꪩꪙꪳ ꪹꪏ ꪨꪷ ꪼꪒ ꪣꪲ ꪹꪄꪱ ꪵꪜꪉ ꪹꪄꪱ ꪮꪙ ꪠꪴ ꪑꪉꪲ ꪹꪊꪱ ꪹꪭꪙ ꪬꪷ ꫄ꪏ ꪹꪊꪱ ꪙꪣꪾ ꪹꪊꪱ ꪒꪙꪲ.

ꪮꪱꪥ ꪹꪖꪱ ꪵꪋ ꪯꪫꪙꪸ, ꪤꪴ ꪚꪱꪙ ꪘꪱ ꪹꪏꪀ ꪎꪱ ꪵꪱ ꪭꪺ, ꪭꪫꪙꪸ ꪛꪺꪙ ꪶꪓꪙ ꪔꪉꪲ ꪒꪀꪷ ꪨꪀꪷ ꪻꪬ ꪭꪴ, ꪫꪀꪸ ꫃ꪥꪒ ꪭꪒꪲ ꪙꪲ ꪨꪷ ꪢꪮꪉ ꪁꪮꪉ ꪚꪱꪙ ꪄꪺꪉ ꪀꪪꪱꪒ ꪎꪸ ꪮꪽ ꪭꪱꪥ ꪮꪺꪥ. ꫄ꪋ ꫃ꪥꪒ ꪭꪒꪲ ꪭꪳ ꪀꪱ ꪚꪱꪙ ꪶꪭꪣ ꪀꪽ ꪏꪳ ꪶꪔ ꪢꪴ, ꪵꪩꪫ ꪹꪨꪱ ꪵꪀꪉ ꪝꪉꪳ ꪹꪋꪉ ꪄꪮꪉ ꪮꪙꪳ ꪭꪴ ꪝꪉꪳ ꪋꪺ ꪹꪭꪙ ꪬꪱꪀ ꫄ꪅꪉ.

ꪔꪱꪣ ꪕꪮꪥ ꪝꪉꪳ ꪋꪺ ꪹꪭꪙ ꪀꪮꪚ ꪶꪭꪣ ꪙꪮꪥ ꪭꪳ ꪫꪱ ꪨꪱꪥ ꪹꪮꪱ ꪹꪋꪉ ꪄꪮꪉ ꪣꪱ ꫃ꪥꪒ ꪭꪒꪲ. ꪙꪮꪀ ꪙꪽ ꪮꪀꪀ ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꪑꪉꪷ ꪭꪮꪙ ꫄ꪅꪉ ꪹꪏꪉ ꪕꪙꪸ ꫄ꪠꪉ. ꪎꪚꪳ ꪼꪜ ꪨꪷ ꫃ꪎꪣ ꪼꪢ ꪼꪫ ꪠꪴꪀ ꪵꪄꪙ. ꪢꪮꪁ ꪋꪺ ꪹꪭꪙ ꪋꪲ ꪅꪽ ꪅꪱꪉ ꪼꪢ ꪔꪱꪣ ꪕꪮꪥ ꪶꪎ ꫛ ꪀꪺꪉ ꪹꪭꪙ ꪹꪊꪱ, ꪨꪉꪷ ꫄ꪋ ꫃ꪥꪒ ꪭꪒꪲ ꪵꪩꪫ ꪨꪷ ꪠꪀꪴ ꪻꪬ ꪋꪴ ꫛ ꪀꪺꪉ ꪹꪭꪙ.

ꪹꪋꪉ ꪄꪮꪉ ꪼꪒ ꪝꪉꪳ ꪋꪺ ꪹꪭꪙ ꪕꪮꪚ ꪬꪮꪣ ꪘꪉꪷ ꪬꪺ ꪚꪱꪙ , ꪚꪮꪙ ꪼꪒ ꪹꪩꪀ ꪋꪲ ꪔꪉꪷ ꪜꪱꪉ ꫃ꪎꪙ. ꪘꪉꪷ ꪘꪲ ꫛ ꪹꪖꪱ ꪔꪉꪷ ꪀꪷ ꪔꪱꪫ ꪄꪉꪷ ꪝꪱꪙ ꫄ꪏ ꫜ ꪼꪫ ꪹꪮꪱ ꪹꪋꪉ ꫄ꪏ ꪤꪱꪙ ꪻꪎ ꫃ꪕꪉ ꪝꪱꪙ. ꫄ꪋ ꪝꪉꪳ ꪋꪺ ꪹꪭꪙ ꪀꪺꪉ ꪚꪱꪙ ꪢꪱ ꪕꪀꪴ ꪝꪷ, ꪮꪱꪥ ꪹꪖꪱ ꪋꪲ ꪹꪜꪱ ꪹꪄꪱ ꪁꪫꪱꪥ ꪄꪙꪳ ꪵꪀꪉ ꪵꪮ ꪫꪱ ꪜꪱꪉ ꫃ꪎꪙ ꪔꪴ ꪚꪱꪙ ꪼꪒ ꪔꪉꪷ ꪶꪀꪀ ꪶꪩꪉ ꪕꪱꪣ.

ꪶꪀꪀ ꪵꪅꪫꪀꪶ ꫛ ꪵꪀ ꪀꪺꪉ ꪚꪱꪙ ꪹꪮꪱ ꪹꪩꪒ ꪢꪴ ꪎꪙꪴ ꪻꪎ ꪹꪨꪱ ꪎꪱ, ꪵꪨꪫ ꪔꪒꪷ ꪹꪮꪱ 3 ꪁꪣꪾ ꪔꪚꪷ ꪢꪴ ꪵꪢꪙ ꪻꪎ ꪼꪣ ꪔꪉꪷ ꪼꪫ ꪘꪉꪷ ꪜꪱꪀ ꪼꪬ. ꪜꪽ ꪹꪄꪱ ꫜ ꪀꪚꪾ ꪻꪐ ꪡꪀꪷ ꪡꪣꪾ ꪁꪫꪱ ꪻꪎ ꪹꪩꪒ ꪢꪴ ꪔꪉꪷ ꪼꪫ ꪘꪉꪽ ꪬꪴ ꪼꪬ ꪹꪨꪱ ꪎꪱ. ꫄ꪤꪙ ꪚꪱꪙ ꪹꪮꪱ ꪹꪋꪉ ꪄꪮꪉ ꪹꪊꪱ ꪜꪺ ꪣꪱ ꪩꪒꪷ ꪼꪫ ꪘꪉꪷ ꪵꪁꪣ ꪙꪽ. ꫄ꪋ ꫃ꪤꪒ ꪵꪩꪫ ꪮꪱꪥ ꫛ ꪵꪀ ꪀꪺꪉ ꪚꪱꪙ ꪔꪉꪷ ꪶꪀꪀ ꫄ꪄꪙ ꪔꪱꪣ:

ꪋꪴ ꫛ ꪶꪏꪉ ꪮꪣ ꪀꪷ ꪔꪱꪫ ꪼꪫ ꫃ꪥꪒ ꪭꪒꪲ. ꪨꪉꪷ ꪙꪽ, ꪢꪮꪥ ꫛ ꪔꪱꪉ ꪘꪱ ꪻꪬ ꪋꪺ ꪹꪭꪙ ꪹꪊꪱ ꪋꪲ ꪼꪒ ꪀꪱꪫ ꫄ꪣꪥ ꪹꪣ ꪀꪙꪸ ꪹꪨꪱ. ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꪀꪙꪲ ꪋꪣꪸ ꪙꪮꪥ ꫛ, ꪵꪩꪫ ꪬꪸ ꪹꪨꪱ ꪻꪎ ꪚꪉꪷ ꪢꪱꪀ ꪹꪔꪱ ꪹꪮꪱ ꪹꪣ ꪹꪭꪙ. ꪨꪉꪷ ꫄ꪋ ꪶꪒꪚ ꪣꪺꪙ ꪉꪮꪙ ꫃ꪎꪙ ꫛ ꪹꪖꪱ ꪵꪀ ꪵꪀꪉ ꪋꪴ ꫛ ꪋꪲ ꪹꪮꪱ ꪹꪋꪉ ꪄꪮꪉ ꪙꪲ ꪼꪜ ꪹꪭꪙ, ꪒꪴ ꪹꪏꪉ ꪄꪮꪉ ꪵꪖꪉ ꫄ꪖꪙ ꪤꪮꪣ ꪻꪬ. ꪝꪲ ꪙꪮꪉ ꪹꪮꪱ ꪀꪫꪱ ꪻꪎ ꪹꪩꪒ ꪢꪴ ꪋꪮꪣ ꪄꪱ ꫃ꪥꪒ ꪭꪒꪲ ꫃ꪎꪙ ꪔꪴ ꪚꪱꪙ ꪼꪜ ꪕꪱ ꪻꪎ ꪼꪨ ꪄꪙꪳ ꪶꪩꪉ ꪹꪚ ꪱꪁꪷ ꪔꪴ ꪹꪭꪙ. ꪄꪴ ꪙꪲ ꪼꪫ ꪎꪚꪾ ꪎꪸ ꪠꪲ ꪎꪱꪉ ꪵꪀꪉ ꪀꪫꪱꪥ ꪎꪸ ꪄꪴ ꪭꪱꪥ ꪮꪺꪥ ꪻꪬ ꪹꪭꪙ ꪤꪱꪫ ꪹꪊꪱ. ꫛ ꪵꪀ ꪀꪺꪉ ꪹꪭꪙ ꪹꪮꪱ ꫃ꪎꪣ ꪼꪢ ꪀ ꪱꪝꪱꪙ ꫃ꪎꪙ ꪣꪱ, ꪋꪣꪴ ꪻꪎ ꪹꪨꪱ ꪁꪱꪫ ꪹꪩꪒ ꪢꪴ, ꪠꪴ ꪵꪄꪙ ꪻꪬ ꪕꪉꪾ ꫛ ꪵꪔ ꪙꪮꪥ ꪭꪮꪒ ꪻꪐ, ꪀꪚꪾ ꪻꪠ ꪁꪮꪉ ꪋꪴ ꫛ ꪼꪒ ꪠꪀꪴ ꪄꪺꪙ ꪼꪫ.

ꪌꪒꪚ ꪣꪺꪙ ꪉꪮꪙ ꫃ꪥꪒ ꪭꪒꪲ ꪻꪬ ꪝꪉꪳ ꪋꪺ ꪹꪭꪙ ꪋꪴ ꫛ ꪝꪮꪣ ꪀꪙꪲ ꪝꪉꪳ ꪔꪱꪉ ꪁꪣꪾ ꪀꪙꪲ ꪹꪊꪱ ꪹꪮꪱ ꪣꪱ. ꪨꪱꪙ ꪙꪮꪥ ꪀꪙꪲꪌ ꪨꪱꪙ ꪙꪮꪥ ꪀꪙꪲ ꪹꪄꪱ ꪵꪜꪉ ꪮꪮꪙ , ꪀꪙꪸ ꪐꪣꪾ ꪻꪐ...ꪠꪴ ꪻꪐ ꪝꪮꪣ ꪀꪽ ꪀꪙꪲ ꪹꪨꪱ ꪎꪱ. ꪀꪙꪲ ꪵꪩꪫ ꪋꪴ ꫛ ꪵꪔ ꪹꪖꪱ ꪵꪀ ꪘꪮꪣ ꪙꪮꪥ ꪭꪮꪒ ꪚꪱꪫ ꪎꪱꪫ , ꪝꪮꪣ ꪀꪽ ꪮꪙꪲ ꪣꪺꪙ ꪀꪚꪾ ꪵꪏ ꪤꪮꪙ ꪼꪜ ꪕꪮꪥ ꪎꪉꪸ ꪀꪮꪉ ꪎꪉꪸ ꪶꪀꪉ. ꪝꪉꪳ ꪛꪱꪥ ꪵꪏ ꪤꪮꪙ ꪤꪱꪉ ꪝꪉꪳ ꪶꪒꪥ ꪚꪱꪫ ꪎꪱꪫ ꪀꪚꪾ ꪔꪱꪙ ꪭꪀꪷ ꪔꪱꪙ ꪹꪎꪉ ꪹꪕꪱ ꫃ꪢꪒ ꪣꪳ, ꪹꪕꪱ ꪭꪮꪒ ꫄ꪋ ꪹꪨꪱ ꪁꪷ ꪫꪱꪉ ꫛ ꪁꪷ ꪹꪣꪱ ꪨꪱꪙ ꪘꪮꪥ ꪹꪏꪥ ꪙꪮꪙ ꪀꪚꪾ ꪋꪲ ꪼꪡ.

                                                          TTTN - ꪵꪭꪉ ꪥꪀꪲ

Ý nghịa khong hịt sền tù  bản khong côn M’nông

Chơ tứn chạu dệt hịt sên tù bản, côn dân ma hôm hạu, côn thảu ké khặn khang chương khong ma dệt hịt. Chương khong vạy dệt hịt sơ đảy pưng chua hươn khặn khang hôm mi khảu san, mak nuối, nhẳm nhứa cánh hay lảu xá. Lưn xưa lỏ đảy mi khảu pảnh khảu ón phủ nhinh chảu hươn hák hó vạy dắt sơ chảu nặm chảu đin.

Ải thảu Che Uyên, dú bản Nà Sược, xã Ea Huar, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk, hảu hụ, vịa dệt hịt nị lỏ mong cong bản khuống quát xia khu hại quải xia ằn uối. Chơ dệt hịt hư cá bản hôm căn sự tô mù, lẹo lảu cánh pưng chương khong ứn hư pưng chua hươn hák họn khâng.

Tam toi pưng chua hươn cóp hôm nọi hư va lai au chương khong ma dệt hịt. Nọk nặn ók, pi nọng nhăng họn khâng xương tiên phẩng. Xứp pày lỏ xểm mày vạy phúk khen. Mỏi chua hươn chi khặn khang may tam toi số côn cuông hươn chảu, lăng chơ dệt hit lẹo lỏ phúk hảu chu côn chuông hươn.

Chương khong đảy pưng chua hươn tọp hom ma nẳng hùa bản, bón đảy lựa chi tẳng pàng xên. Nẳng nỉ, côn thảu tẳng co tào, khẳng pan sơ nưng vạy àu chương sơ dai sáư tênh pan. Chơ pưng chua hươn cuông bản ma tục po, ải thảu chi páu khàu quai khửn cánh é va pàng xên tu bản đảy tẳng cốc lông tam.

Cốc khọe, côn ké cuông bản àu lượt mu sùn sáư lảu xá, lẹo tắt àu 3 căm tắp mù mẻn sáư mạy tẳng vạy nẳng pák hay lảu. Pẳn khảu nưng cắp nhứa phặc phăm, qua sáư lượt mù tẳng vạy nẳng hù hay lảu xá. Dân bản àu chương khong chảu pua ma lặt vạy nẳng kem nặn. Chơ dệt mộm lẹo ải côn ké cuông bản tẳng cốc khấn tam.

Chu côn xông ỏm co tào vạy dệt hịt. Lặng nặn, mỏi côn tàng nả hảu hươn chảu chi đảy cáo mơi mưa kin lảu. Pi nọng kin chim nọi nưng, lẹo hỉa lảu sáư bẳng mák tảu àu mưa hươn. Lăng chơ đốp muộn ngon xên, côn thảu ké cánh côn dân àu chương khong nị pày hươn, cánh đù xương khong thánh thân dom hảu. Pi nọng au lảu qua sáư  lượt mù chọm khả dệt hịt xên tù bản pày ta sáư lày khửn lông báu cọ tù hươn. Khu nị vạy sắp xia phi sàng cánh quải xia khu hại uối hảu hươn dảo chảu. Côn ké cuông hươn chi àu xểm mày cá pan xên ma, chụm sáư lảu qua lượt mù, phúk khen hảu tựng côn té nọi họt nháư, cắp pháư cong chu côn đảy phúk khuân vạy.

 Đốp muộn ngon dệt hịt hảu pưng chua hươn, chu côn pọm kin pưng tàng chương kin chảu àu ma. Lan nọi kin khảu pảnh ón, kin nhẳm nhứa...phủ nháư pọm căn kin lảu xá. Kin lẹo chu côn té thảu ké nóm nọi, họt báo xao, pọm căn ỉn muôn khắp xe dỏn pày toi xiêng cọng, xiêng cống. Pưng bai xe dỏn dóng, pưng đôi báo xao khắp tản hặc tản xương tạu mết mự, tạu họt chơ lảu cọ vang, côn cọ mau, lan nọi cọ sươi non nẳng chi phay...

                                                          TTTN - Hạnh dịch