Bài thứ 7-30/3/2019

Hịt cống sơ bó nặm-Vạu họt luông pồng chằư đù đì họt bó nặm khòng côn Êđê

Nền tiếng chiêng………..

          Xiềng cọng xiềng cống dỏn khửn phọn nưng nẳng cuồng hươn hội họp dú buôn Ky, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, tống páo chu nả vịa cọ đảy khặn khang mộm lẹo, khék hịa chu côn tọp hôm ma vạy tẳng cốc dệt hịt cống sơ bó nặm. Ải côn ké Y Bang Byă (aê Y Rắk) hẳư hụ, ặn nị lỏ ngươn lang vằn hoá khòng côn Êđê mi té chạu té lài ma. Cài nặn côn Êđê cọ lâng tánh bản dú chằm bó nặm. Côn Êđê lâng pảy chự bó nặm hẳư pẹk xằư. Hạng pì lằng chơ kiếu nhăm khảu lẹo, nhại khảu mua dệt dượn mắư, lâng lỏ cuồng bườn 3 dương lịch, tênh cá buôn chí pọm cằn tổ chức dệt hịt cống sơ chảu nặm chảu đìn cụm cuồm hẳư hẳư chu chua hươn cuồng bản mi nặm pẹk vạy xủ, cụm cuồm hẳư phạ chang đét chang phồn dệt dượn đảy mák đảy mua, côn dần mi puồng kìn đơi dú ím po. Ăn nị cọ men dan vạy pi nọng tọp hôm ma, bánh pằn pưng kinh nghiệm cuồng puồng kìn đơi dú cánh vịa dệt dượn cuồng pì nưng cài ma. Ải côn ké Y Bang Byă va:

          Băng: “ Hịt cống sơ bó nặm lỏ ngươn lang vằn hoá khặn chăn khòng côn Êđê té chạu té lài ma. Tổ chức mỏi pì tưa nưng, đối cắp côn dần phằư cọ muôn hòm chôm hặp pưng vịa dệt nị vạy pảy chự pưng hịt khong tòng chặn khòng chựa côn chảu. Cuồng pì nưng po me pi nọng pọ nả tiện tô, ỉn muôn khắp xe, bánh pằn kinh nghiệm cuồng puồng kìn đơi dú cánh vịa dệt dượn”.

          Toi hịt khong tòng chặn khòng côn Êđê, cón nị é tẳng tánh bản mắư, trưởng bản lâng lỏ phủ nhinh, pọm cắp pi trai nọng trai khòng chảu dệt hịt xò thánh thân vạy xáo hà bó nặm mắư. Côn xáo ók bó nặm đảy chu côn cuồng bản khuống khék lỏ chảu bó nặm. Chơ bản mắư đảy tánh ók, chảu bó nặm lỏ côn uồn pa nả vịa dệt hịt cống sơ bó nặm. Pả H’Rôl H’Đơk( aduôn Y Rắk), chảu bó nặm buôn Ky hẳư hụ, khạy nị tàm toi kinh tế khòng chảu bó nặm cánh côn dần cuồng buôn, hịt cống sơ bó nặm mi xương đảy tổ chức hạng pì báu cọ kỉ pì chắng tổ chức tưa nưng.

          Băng: “ Riềng nẳng buôn Ky té chạu té lài ma họ H’Đơk nhẳn trách nhiệm tổ chức hịt cống sơ bó nặm. Ý nghịa khòng vịa tổ chức hịt cống sơ bó nặm lỏ xò chảu nặm chảu đìn cụm cuồm hẳư côn dần đảy hảo hanh, ín po nò pọm cánh dệt dượn đảy mák đảy mua. Riềng đối cắp họ xong cọ mi ý nghịa riềng ặn lỏ họ xong đằư chự mẳn dệt đì hịt cống sơ bọ nặm hư họ xong nặn đảy hảo hanh, puồng kìn đơi dú khòng lụk làn nhương mự nhương mả khày”.

          Vạy khặn khang hịt cống sơ, cón nặn ải côn ké, chảu bó nặm họp cắp dần pằn vịa hẳư thành niền tọn tăm pẹk xằư phổng bó nặm, xảng pành tang pày ma khảu mưa cuồng bó nặm. Phủ nhinh cánh côn thảu tọn tăm hươn dảo, tang pày ma cuồng bản khuống. Côn dần cuồng buôn tàm toi khù ngai đì mi xương cóp pặc hôm hanh, chương khòng, chôm hặp dệt lảu xá, tập tư tặp cọng cống, khặn khang chương khòng cống sơ.

          Hịt cống sơ bó nặm tổ chức 3 ngon: Cống sơ pảu pú lạn căm, cống sơ bó nặm cánh cống sơ hẳư chảu bó nặm lâng hảo hanh. Mỏi ngon dệt hịt mi chương cống sơ riềng tồ cáy nưng báu cọ tồ mù nưng cánh hày lảu xá nưng. Lằng chơ cống sơ pảu pú lạn căm lẹo. Lằng nặn chu côn pọm pày cá bó nặm, ải mò xứp tàm dệt hịt. Lằng chơ đốp muộn hịt cống sơ pặc hanh hẳư chảu bó nặm, pi nọng tổ chức ỉn muôn khắp xe, thàm kháo cằn. Chôm hặp hịt cống sơ bó nặm nẳng hươn vằn hoá buôn Ky, ưởi H’Su Juê H’Đơk, làn nhinh chảu bó nặm hẳư hụ:

          Băng: “ Tưa nị lỏ tưa thứ 3 bản nọng tổ chức hịt cống sơ bó nặm. Cuồng phổng thành phố nị hư bản nọng cọ nhăng chự mẳn đảy ngươn lang vằn hoá nị. Cài pàng hội nị cọ choi nọng hụ tứm đảy cốc cò ngo ngươn khòng chảu. Khạy nị bản mương piến mắư hák va nhăng chự mẳn đảy pưng ngươn lang vằn hoá khòng chựa côn chảu, khỏi cọ muôn hòm lài”.

          Khạy nị chơ dệt hịt cọ đảy dón xìa san khù vạy chọp xồm cắp khù ngai đì khòng tựng buôn hák va hịt cống sơ bó nặm khòng côn Êđê nhăng chự mẳn đảy pưng khù khặn luông chăn. Hịt cống sơ bó nặm cọ mi ý nghịa bók xòn chu côn cuồng buôn mi tráchnnhiệm pảy chự bón nặm kìn đìn dú, pảy chự pá, đìn đòn, bó nặm, đù ặn lỏ chương khòng quí panh khòng chu côn cuồng bản mương./.

TTTN-Huyền dịch

Ngon tô thứ 7 mự 30/3/2019

Sảng tăm nghê púk phải dệt húk khòng phủ Tay Quỳnh Nhai

          Cón nị, nẳng chu bản na khòng huyện Quỳnh Nhai, bón đaư cọ hên hay phải ték đón púm  - tàng phải tánh dệt pên húk cánh dệt pên chương xủ khòng nung non khòng phủ Tay. Nặp cá pha, lóp xứa, lóp mon, thông pể, khăn...cọ đảy pưng ưởi, pưng êm chang mư dệt pên đùa húk chuông hong hảu hươn dảo chảu. Xương nặn, nghê púk phải dệt húk cọ mả khày quảng tua chu  bón, hươn đàư cọ mi chuông ký, mi khàu, mi phưm, ỉu, mi chuông phiến, công quạ, nay   tánh vạy dệt phải, dệt húk, nhinh xao té 12, 13 pi táo khửn lỏ ép quánh nay, pia phải toi ưởi, êm cuông hươn. Té vịa púk phải, dệt phải, dệt húk, xôn xéo, pi nọng cọ mi xương nhẳn danh luông chang mư, nan chàư, sắc mắn khòng ưởi nọng phủ nhinh. Măn xương khòng đảy ép vạy nhinh xao hụ cón chơ chi àu phùa tánh hươn dảo, dệt pạư sú pú da. Pả Lo Thị Nguyễn, dú xóm 2, xã Mương Giang huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La va:

( Quam Tay...)

          Phải khít, nho lai khòng phủ Tay đảy kếp pên lài hún ngau khặn chăn xương hún mák cưởm, mák bày, hún co mạy, tồ nộc, bók tảng pék xương nẳng puông kin luông dú hạng mự. Pưng đùa húk dệt pên phải, xương phải lai nả pha, lâng vạy dệt nả pha, pạn thồng, dệt thông khít, pạn cóp xứa, pák thông. Phải đăm nin hư dệt pên xuổng xửa nung hảu phủ trai nung cánh va piêu pốc hùa khòng ưởi nọng phủ nhinh đảy xéo té pưng va phải cặn hỏm cặn nin. Toi hịt khong tòng chặn khòng phủ Tay, phải húk dệt ók báu xuấn to vạy dệt chương nung non hạng mự, lẹo nhăng vạy dệt chương tỏn pi nọng. Chơ phủ nhinh pày hươn phùa dệt chương mẳn chương dưn tỏn pú da cánh pi nọng tang hươn phùa. Lưn xưa cuông pưng pàng hiếu hòng cọ báu đút thiếu đảy phải pháy may pe dệt té phải húk.

          Phải húk khít, nho lai báu đút thiếu đảy cuông puông kin luông dú khong pi nọng phủ Tay. Hák va, khay nị, nghê púk phải dệt húk cọ báu hên pày, nhăng hên mi to san côn dú phổng cuông lắc cày xương: Mương Giôn, Mương Chiên, Pha Khinh, Ca Nang, Chiêng Khày. Lẹo nẳng pưng xã chăm thị trấn báu hên chự đảy nghê dệt húk nị. Lưn xưa ưởi nọng phủ nhinh nóm khay nị phân lai báu hụ dệt phải, dệt húk, chuông ký cọ báu hên xương té chạu. Nọng La Thị Sáng, nẳng xóm 2, xã Mương Giang va:

( Băng quam Tay...)

          Cọ toi lung Điều Chính Hiến, Phó Trưởng Phọng Văn Hoá Thông tin huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La: cắp vịa dệt khòng chảu, phọng mi luông cóp thỏi hôm quam hảu huyện tọp hòm lai luông vạy sảng tăm lau nghê dệt húk khít, nho lai nị xương: àu khảu khánh thi nẳng pang hội văn hoá - Thể thao cánh du lịch; khày pưng lớp chiên cái hảu phủ nhinh, thanh niên, vạy pun pan lan nóm hụ chảnh xưa ma tang nghê mi té mưa lang pàng chạu cánh hụ quánh nay pia phải, hụk dệt phải dệt húk.

( Băng quam Tay...)

                                                          Tong Đức Anh - Hạnh dịch