Hịt ( Tủ Cải) khòng pi nọng Dạo nung xuổng tển

kin dú him nặm Te

          Nẳng Điện Biên, chựa côn Dạo mi cài 6 păn côn hôm mi pưng ngành Dạo đành, Dạo xuổng tển, Dạo Khâu, kin dú nẳng pưng huyện Mương Nhé, Nặm Pô cánh Tủa Chùa. Nẳng xã Huổi Só huyện Tủa Chùa - phổng dú tó huyện Tủa Chùa tỉnh Điện Biên  cắp huyện Quỳnh Nhai tỉnh Sơn La cánh Sìn Hồ khòng tỉnh Lai Châu, côn Dạo xuổng tển mi cài 2 păn côn mi ngăn dáo 80% dân số cuông xã, kin dú nẳng 6 cuông 9 bản khòng xã, dú dai dát liệp pày toi him me nặm Te hạng kỷ xíp cày số.

          Tủ Cải lỏ hịt khong mi nả vịa cận hà cốc chính cuông hịt khong tòng chặn cuông chua côn khòng phủ trai Dạo, ngành Dạo xuổng tển, pắt phủ trai đàư cọ đảy dệt. Măn mi ý nghịa biên mai vịa mả nháư khòng pưng trai báo té dan leo nhăng nọi họt pên báo. Toi nghịa Nôm Dạo, “ Tủ” lỏ báo cáo, “ Cải” lỏ chư, “ Tủ Cải” lỏ hịt báo cáo phạ then, pảu pú ma tang vịa dệt hịt púk chư khék khuân hảu phủ trai cuông họ xong. Chư khék khuân nị biên cuông sổ phi hươn, chơ mết đơi xia lụk lan chi khék toi chư nặn. Pi nọng Dạo nẳng nỉ lâng ngắm, phaư cọ dệt hịt púk chư chăng đảy đù lỏ pên phủ nháư, hụ khù phít khù men, mi luông hụ chang vạy dệt pưng nả vịa cuông họ xong, bản khuống, chơ tài phi khuân chắng đảy mưa sú đẳm sú pàng. Lâng khươi pưng lan trai nọi té 5 pi táo khửn, chơ hươn dảo xôm po mi kin hư đảy ải êm cánh họ xong tạk pun vạy dệt hịt púk chư. Hịt púk chư lâng đảy dệt chơ hay xuân dệt mộm lẹo, lâng té mự 4/12 họt 7/12 dương lịch, pưa lang ngắm khòng pi nọng Dạo xuổng tển lỏ pưng mự cánh bươn đi nhất cuông pi. Tam toi kinh tế hươn dảo khong tựng chua hươn lỏ dệt hịt púk chư mi xương dệt lài mự.

          Cón mự dệt hịt dáo tuận nưng, chảu hươn mi côn dệt hịt chi khặn khang pưng tàng chương khòng, tục po căm kin, xong ma àu chương pày vay một mo cuông bản vạy hà mự đì vên chăn dệt hịt. Cón chơ dệt hịt mự nưng, ải mo chính chi đảy păn vịa ải mo tánh tam, pi nọng họ xong chăm chặn, pi nọng bản khuống mi nả tục po nẳng hươn côn đảy dệt hịt vạy pọm căn tẳng pan xên ( xương nẳng cọ hóng ) pan nưng nẳng chan ( bón sơ phạ then”, chắp chỉa lai báo cáo vạy tinh páo cắp pảu pú mưa lang, phạ then...Cuông pưng mự khày pàng dệt hịt, chu côn ma pọm đảy kin khảu, kin phắc nó báu kin nhứa. Riêng côn đảy dệt hịt nung xuổng xửa, tư cúp xương té chạu khòng côn Dạo xuổng tển đảy chính êm báu cọ ý ưởi ké côn, pun lan báu liệng lụk ón dệt hảu.

          Vịa cận hà cốc chính nhất cuông hịt púk chư lỏ ải mo hảu côn đảy púk chư bía chỉa nưng biên mai sừ Nôm Dao, tẻm mự ók vên sinh, chư ải êm, bón kin dú khong côn đảy púk chư, pên xư chắng hịa púk chư cánh pưng khù xon tạy. Lằng chơ đảy púk chư, chư khék khuân đảy biên cuông sổ phi hươn, xủ chơ xên phon cánh chơ mết đơi xia, lụk lan chi cáo tam toi chư nị.

          Đốp muộn chu dệt hịt nị, ải mo đôn tổng kết báo cáo pảu pú tó nả pan xên cánh dọn ơn pảu pú, phạ then, xong ma xo cụm cuôm hảu côn dệt hịt pưng khù khặn, luông chăn. Lằng nặn, xiêng cống, xiêng cọng dỏn khửn tỏng họt pu đán phà mo. Đốp muộn lỏ chảu hươn mi quam dọn ơn chu côn ma kin lảu, kin khảu chôm muôn xỏng chúc hảu côn đảy púk chư.

          Hịt púk chư đảy công nhẳn lỏ ngươn lang văn hoá phén mương lỏ khù hung nả ma tà khòng pi nọng chựa côn Dạo xuổng tển kin dú him nặm Te, xong ma nhẳn danh luông puông chàư khòng Đảng, Hươn mương đối cắp vịa pảy chự, pếnh khày ngươn lang văn hoá chựa nọi côn./.

                                                                   Vũ Lợi -TTTB