Jăl trong đơ̆ng tơring Đak Tơ Ver năm tơ̆ tơring Hà Tây, apŭng Chư̆ Pah, đei ming man đơ̆ng kon jên jang kơ Tơdrong jang 1719, hlôi pơm tơplih tôm tong tơdrong chă yơ yak kơ kon pơlei tơ̆ ou. Sơ̆, jăl trong ou hơnơ̆ng đei teh tơdrŭt hơlih lơ̆m pơyan ‘mi, pơm tơnap tap chă yơ yak păng chơ tơmam drăm. Mă lei hăm tơdrong tơmơ̆t jên ming hơmet, jăl trong hơtăih 10km păng să 5 met 5 hlôi keh đang, tơgŭm ăn kon pơlei oei tơ̆ tơring tơnap tap hloh kơ apŭng chơ tơmam drăm sơđơ̆ng, pơtrŭt kơtang atŏk tơ iung mŭk drăm.

Atŭm hăm ‘noh, Tơdrong jang 1719 lơ̆m pêng sơnăm ou ki hlôi hơnhăk ăn dôm tơdrong tơplih hơdăh găh mŭk drăm-tơpôl ăn apŭng Chư̆ Păh. Ŭnh hnam dơnuh lơ̆m apŭng hlôi tơjur 3,82% pơtêng hăm sơnăm 2021 gơnơm rim trong jang tơgŭm djru đơ̆ng rim tơdrong vă jang păng Tơdrong jang tơm Teh đak. Rim trong jang sa atŏk tơ iung mŭk drăm pơlei pơla nhen choh jang sa, rong kon tơrong hlôi tơgŭm ăn lơ ŭnh hnam jang sa iŏk yua kơjăp. Ƀok Luyện Ngọc Toàn, Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih bơ̆ jang vei lăng kon kông apŭng Chư̆ Păh, tơbăt:“Hăm akŏp kon jên tơmơ̆t jang 143 ti hlak jên tơlĕch jang rim tơdrong vă jang, pơđĭ rim tơdrong jang mŭk drăm-tơpôl, vei lăng sơđơ̆ng chinh trĭ. Tơdrong jang hlôi pơjing đei tơdrong hơ iă truh hăm hơrih sa kơ kon pơlei kon kông, pơjing đei dôm pơbŭng hnam ‘lơ̆ng liĕm ăn bơngai dơnuh, pơjing đei đak sŏ nhă rơgoh ăn kon pơlei; pơtho pơhrăm, jang pơgang, pơtho tơdrong jang, sơđơ̆ng hơrih sa tơpôl roi năr roi đei lăng ba kơjăp”.

Jei lei lăi, tơ̆ apŭng Phú Thiện, Tơdrong jang 1719 hlôi hơnhăk ăn dôm tơdrong iŏk đei hơ iă lơ̆m hơmet pơ ‘lơ̆ng trong hnam păng pơm hơtŏk hơrih sa sơđơ̆ng ăn kon pơlei. Khul kơdră tơring hlôi akoưm tơmơ̆t jên jang pơm trong nơnăm rim tơring, pơnơ̆t đak, pơjing rơvơn ăn choh jang sa păng trong nơnăm.Mă kăl, rim trong jang mŭk drăm nhen pơtăm ‘long sa plei păng rong kon tơrong kiơ̆ trong kơjăp ‘lơ̆ng hlôi tơgŭm ăn kơhrĕng ŭnh hnam kon pơlei jang sa iŏk yau kơjăp. Gơnơm tơdrong tơgŭm djru đơ̆ng rim tơdrong vă jang, unh hnam dơnuh lơ̆m apŭng hlôi tơjur đơ̆ng 13% lê̆ pă 7,5%. Ƀok Nguyễn Anh Tuấn- Kơdră jang lơ̆m Khul kơdră chĕp pơgơ̆r Đảng apŭng, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng kon pơlei apŭng Phú Thiện tơbăt:“Hơnih vei lăng kon pơlei apŭng Phú Thiện hlôi pơchoh trong ăn Khul kơdră Đảng apŭng, tơ iung pơjing trong jang hơdăh. Rim hơnih bơ̆ jang tơlĕch jang kiơ̆ ‘lơ̆ng dôm trong tơlĕch jang. Đơ̆ng rŏng 3 sơnăm tơlĕch jang kiơ̆ apŭng hlôi tơlĕch kon jên jang đei 45 ti hlak jên, jơnei vă jê̆ 50%”.

Lơ̆m pêng sơnăm tơlĕch jang kiơ̆ Tơdrong jang 1719, dêh char Gia Lai hlôi iŏk đei jơnei hơ iă. Truh dang ei, dêh char hlôi jang keh đang 12 lơ̆m 31 trong tơlĕch jang dăh mă trong pơprŏ jang. Mă kăl, bơ̆ jang pơm hnam mĭnh dơnơ̆ng dơ̆ng pơlei mĭnh hơnih păng hơmet ming sơđơ̆ng ăn ŭnh hnam tơring anai mơ̆t oei glăi jơnei 97%, keh đang lơ hloh 2% pơtêng hăm tơlĕch ăn. Rim pơlei pơla hlôi đei trong man ‘lơ̆ng liĕm, tơgŭm ăn yak kloh klĕch dih băl hăm dôm tơring tơnap tap. Hloh 97% ŭnh hnam kon kông đei iŏk yua sŏ nhă đak rơgoh. Hloh 98% pơlei đei hnam hop akŏm pơlei pơla păng 80% pơlei pơgơ̆r joh ayŏ kơdŏ soang ‘lơ̆ng liĕm. Ŭnh hnam dơnuh lơ̆m kon pơlei kon kông hlôi tơjur pă vă jê̆ 13%, tơjur 4,3% pơtêng hăm sơnăm 2021. Ƀok Trường Trung Tuyến- Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih jang vei lăng kon kông dêh char Gia Lai tơbăt, lơ̆m khei năr ou kơnh, rim hơnih jang đảng kăl hơnơ̆ng iung jang ‘lơ̆ng hơnăp jang chĕp pơgơ̆r, pơrô̆ kơtang vă tơdrong jang ou hơnơ̆ng hơnhăk đei jơnei hơ iă, tơgŭm ăn kon pơlei kon kông atŏk tơ iung kơjăp ‘lơ̆ng:“Khei năr ou kơnh jĭ khei ‘năr kăl hloh, kăl vang iung jang hloi đơ̆ng rim khul kơdră đảng rim hơnih, khul kơdră chĕp pơgơ̆r tơring. Găh păh Hơnih bơ̆ jang vei lăng kon kông hơnơ̆ng pơchoh trong ăn Hơnih vei lăng kon pơlei dêh char dăr lăng dôm tơdrong lơ̆m khei năr ou ki hlôi tơlĕch jang hăm oei tơhlăk tơhlĭn yă kiơ vă hơmet pơ ‘lơ̆ng, hơdrin chă hơvơn hăm trong teh đak păng kon pơlei vang iung jang vă kon pơlei kon kông kơrŭn đĭ ai hloh dơ̆ng”.