Yaok thun tuk bilan thu tal mai, tuk grauk labik hala dok par glaong, jeng lac tuk urang hadhar tal bilan 8 dakrai sajarah thun 1945, bhap bani drei brok tagok meblah karja meng tangin kaol thực dân saong phát xít. Dalam harei Tổng khởi nghĩa dak rai sajarah  nan, hu sa kadha daoh hu tabiak rai, hu caik sa angan biak mbuan mbiah nan lac “19 bilan 8”. Angan iew hu ndung bak makna dakrai sajarah prong glaong di bruk ngak hào hùng tuk taong abih bangsa “haruh gluh bok dang tagok hadah tanjak”, meblah mek độc lập, tự do.

 Rề mi pha son son pha son la son mi rề rề son la si si la si do si la sòn. Rề son la si si đố si la sòn si rê đô si sòn la la sòn la si la rề son… Nan lac dom nốt nhạc peih akaok di kadha daoh “19 bilan 8” bo 70 thun tapa jeng daok miat dalam glo akaok di ong Hoàng Văn Thành, sa urang daok pak Hà Nội patuah jamo hu mbaok dalam harei Tổng khởi nghĩa. Ong khan lac: Tuk nan lac harei khởi nghĩa 19 bilan 8. Dahlau di nan sa harei pak sang daoh bhap bani, urak ini lac Cung Hữu Nghị hu sa mbang trun jalan mít tinh biak prong, hadei di nan meng ngak bruk mít tinh pak quảng trường sang daoh bal raya, urang daoh kadha daoh ini. Kadha daoh ini daoh tuk cách mạng bilan 8. Ong Xuân Oanh lac urang hu mbaok dalam khởi nghĩa,  lac nhạc sĩ di cách mạng. Harei nan lac daoh kadha daoh ini. Gheih ralo, kadha daoh ini ndom veik bruk khởi nghĩa  di taong abih bhap bani.

Meda ndom lac, dalam gilang ragu ragam daoh Việt Nam, takik hu kadha daoh halei yau kadha daoh “19 bilan 8”. Tabiak rai tuk hu lệnh di Mặt trận Việt Minh nao trun jalan Tổng khởi nghĩa. Nhạc sĩ Xuân Oanh – Urang paneh kadha daoh nan, lac sa dalam dom urang hu mbaok dalam kapul urang trun jalan, hatai khang dang tagok di taong abih bhap bani dalam tukvak salih bahrau thar vak taneh aia ngak jeng sa âm hưởng biak karei pachreih ka ong vak kadha daoh “19 bilan 8” angaok sa blah ba-ar sit meng kanduh pok pakao hala angaok jalan nao biểu tình. Tuk daok diuk, nhạc sĩ Xuân Oanh khan lac: Dahlak gam nao gam vak, vak hu panuac halei ye pathram ka mikva daoh chip panuac nan. Mikva daoh tui yaok panuac yaok panuac. Tal quảng trường sang daoh prong ye “19 bilan 8” hu vak salah blaoh. Biar harei nan, sa ayut bhian in dom kadha daoh di dahlak dahlau di cách mạng, in “19 bilan 8” blaoh brei tabiak chip harei hadei nan. Blaoh hadei di nan kadha daoh hu papar sap angaok rayo sap ndom Việt Nam saong papar tabiak grauk labik dalam negar.

“19 bilan 8” hu pren diuk biak khang. Tok labaih 10 câu daoh, ragam biak mộc mạc, mbuan kanar, mbuan dhar, kadha daoh hu ba không khí lạc quan, sôi sục harei akaok mereip Tổng khởi nghĩa di bhap bani Việt Nam. “pluh salapar bilan dalapar, tuk bhap bani dalam negar pandik hatai pok sap preo ieu. Yam tagok ba gauk pok sap preo iew: “Samar pametai abih kol khamang!”. Pluh salapar bilan dalapar. Patuk hadah tự do ba mai. Haladok par par grauk labik,  hadah patuk  kanyik katam…”. Ndom yau nhạc sĩ, nhà phê bình lý luận âm nhạc Xuân Hòa, “19 bilan 8” hu mai meng hatung hatian ranam taneh aia di Xuân Oanh dalam harei Tổng khởi nghĩa. Oh mbluak hagait tuk ndom lac “19 bilan 8”  lac kadha daoh ndung bak bruk di anak meta, pabak hu hatai caong khin di bhap bani tuk nan. “Tui ragu ragam hành khúc, khang kadang, hào hùng, ndung bak panuac ieu pataom. Abih di nyu nan lac kadha daoh hu ragu takai nao, nan ye ong pandar biak ralo nút ndaoh. Kadha daoh ndung bak thời sự tuk nan saong tabiak meng hatung hatian, tuk nan daok ranaih, Xuân Oanh hu ba drei tame harei nan. Kadha daoh brei mboh hatai khang ka harei khởi nghĩa ini, ba gauki brok tagok: dok par hadah patuk kanyik katam, darah tươi hồng angaok hala dok par grauk labik dalam taneh ia…”.

Hadei di tuk tabiak rai, “19 bilan 8” hu yam tapa 5 cửa ô Bal ine par nao tal bhap bani grauk labik dalam negar. Ragam ragu hùng hồn, bui sambai, kadha daoh brei mboh bruk di harei Tổng khởi nghĩa, hu “patuk hadah  tự do, dok par grauk labik”… kadha daoh yau chất keo gam biak catang, pambuak pagam taong abih bhap bani brok tagok taong tayah xiềng xích nô lệ, meblah mek độc lập, tự do. Kadha daoh hu tamat meng rup binguk sa bangsa yasa pok sap preo khang panuac thề. Nhạc sĩ Phạm Ngọc Khôi, Phaok Akaok Kapul Nhạc sĩ Việt Nam ndom lac: Ong Xuân Oanh nan lac sa urang trí thức prong. Rik daong di Xuân Oanh hu mboh di ralo gah, ong vak kadha daoh ka palei negar sa-ai bộ đội,  abih di nyu lac ka harei 19 bilan 8. Dom rik daong ka  gah âm nhạc saong pagam haong âm nhạc nan lac hu rai diuk.

70 thun tapa bloh, tukvak ginup piah ka dom likei dam, kumei dara dalam dom harei khởi nghĩa bilan 8/1945 jeng ong taha, amuk taha. Nhạc sĩ Xuân Oanh jeng nao veik haong muk kei, min ragu ragam di kadha daoh “19 bilan 8” meda daok miat miat, nao gam haong dak rai sajarah mesruh metak cách mạng di Đảng saong bhap bani drei, ngak ka menuac urang drei hadar tal tukvak dakrai hadah hadai di bangsa./.

.