Pathau mikva saong taong abih gauk!

Oh yau dom bangsa karei, baoh sang di urang Chăm meng kan di bhum Ninh Thuận tuk halei jeng lac sa mblang bein ginup hu meng 5 tal 7 tabung sang ngan saong dom bruk karei di gauk. Urang chăm daok jeng palei. Dalam palei, dom mblang bein sang patui gauk tui trục Brak – meraong. Saong sa dalam dom ilamu di urang chăm daok di bhum bak pandiak ngin lac oh padang sang mbaiy mai gah ti-mur, kayua nan lac gah yang mebang, urang chăm kiêng cữ. Daa mikva saong taong abih gauk duah thau ilamu padang ngak sang di urang Chăm daok di tỉnh Ninh Thuận tapa kadha vak di Hải Huyền, urang vak di rayo sap ndom VN. 

 Yaok mblang bein sang meng kan di urang chăm hu hình chữ nhật saong bhian hu meng 5 tal 7 tabung sang tui jien padai di baoh sang saong tui tầng lớp xã hội, nan lac: thang giang, thang yơ - labik brei ka diuk pasang barau likhah daok saong lac baoh sang quan trọng abih di urang chăm kayua taong abih adat cambat tanarakun di sang jeng rah tabiak di labik ini. Patui nan lac sang gar – labik ame, amaik saong adei saai oh ka hu diuk pasang daok; gah likuk sang gar thang kayau, ini lac baoh sang bo saai kamei praong daok tuk urang kamei ka dua tok pasang caik veik thang yơ ang tục ka diuk pasang adei kamei, puac di abih lac tal sang tuan, baoh sang brei ka dom urang taha.

Mblang bein sang meng kan di urang Chăm tầng lớp bình dân, urang kan kathaot lac hu 5 baoh yau nan. Daok ngan saong tầng lớp quý tộc saong chức sắc, urang daok hu baoh sang cối xây, sang caik pandap ngak nông. Tiến sĩ Lê Duy Đại, Hội Dân tộc học saong nhân học Việt Nam brei thau:

 “Padang sang akaok meti lac sang ging – sang di bruk diuk rai, bloh urang meng ngak sang ka dua, thang yơ tuk nan amaik, ame daok”.

Ndom tabiak yaok tabung sang dalam mblang bein sang meng kn di urang chăm saong ini lac thứ tự baoh sang di urang Chăm padang ngak. Daok thang giang saong thang yơ meyah hu jien padai urang padang ngak dua baoh sang ini dalam sa thun. Daok baoh sang karei ngak dalam dom thun karei. Tiến sĩ Lê Duy Đại langyah:

“Urang chăm saneng lac sa thun tok ndih tapui sa mbang nan ye njauk ngak sa sang”.

Saong tui Tiến sĩ Lê Duy Đại, tuk padang sang hu bruk oh salih karei hu tui tầng lớp, địa vị xã hội.

 “Urang phân biệt biak cambaih laih, oh lac thei hu jien jeng ngak. Tầng lớp chưc sắc quý tộc meng hu ngak thang tuan”.

Pathau mikva saong taong abih gauk! Tuk ngak sang, urang chăm oh ngak mbaiy mai gah ti-mur. Bruk akaok meti brei palih ruah taneh. Tui ong Thành Mây daok di palei Bỉnh Nghĩa, xã Bắc Sơn, huyện Thuận Bắc, tỉnh Ninh Thuận ye taneh nan brei glaong gah ia harei tame saong biar gah ia harei tagok.

 “Tui hatai sahneng di urang chăm, mblang bein di drei  mbaiy mai gah ti-mur meng siam. Ka dua tra mbaiy gah Brak meng siam”.

Gam saong bruk palih ruah gah ka taneh di dom baoh sang dalam mblang bein sang chăm jeng hu dom quy định karei. Tiến sĩ Lê Duy Đại brei thau:

 “Gah praong lacmbaiy mai gah meraong min thang meyau hu duah gah, sa nan lac gah timur saong gah daok veik lac gah pai. Taong abih kiến trúc baoh sang mbaiy mai gah pai saong gah meraong. 

Tui ong Sử Văn Ngọc - urang ruah duah ilamu, dom baoh sang chăm hu rami ramik tui sa trật tự nhất định meng dahlau tal ini jeng yau nan:

 “Sang giang mbaoh anak gah timur, thang dơ mbaiy mai gah pai – lac gah ameh pariak bloh thang meyau ini hu dua mbaok mbaiy gah pai saong gah meraong”.

Urang oh padang ngak sang gah timur saong tuk halei jeng padang glaong gah meraong, biar gah timur. Tok hu sa baoh sang dalam mblang bein sang chăm hu mbaiy mai gah timur. Nan lac thang tuan. Tiến sĩ Lê Duy Đại langyah:

 “Urang chăm kiêng cữ gah timur, gah di yang mebang, tok hu bimaong meng mbaiy gah timur. Thang tuan urang daok bhian lac chức sắc, urang taha meng hu daok baoh sang tuan./.