Peih ngak dân chủ lac gai peih vạn năng piah langyah dom kan kandah yau Chủ tịch Hồ Chí Minh bhian ndom lac "hu patagok dân chủ meng pachreih ba hu  bhap bani ba cách mạng nao tagok". Pak nyaom roya Đảng pakat negar mbang ka XII, sa dalam dom kadha bahrau hu ba tabiak nan lac patagok pren khang bangsa saong dân chủ xã hội chủ nghĩa. Min ngak habar piah peih ngak hu dân chủ oh njauk lac peih ngak saoh? Ngak habar piah ngak ka dân chủ jeng rai diuk, tame dalam rai diuk saong oh hu labik pacang cakak dalam peih ngak dân chủ?

Tuk daok diuk, Chủ tịch Hồ Chí Minh biak iek prong bruk dak padang sa chế độ dân chủ saong tacei tabiak cambaih yaom glaong, makna di bruk patagok quyền ngak po di bhap bani dalam bruk dak padang karja di bhap bani, brei ka bhap bani, kayua bhap bani. Tui Chủ tịch Hồ Chí Minh, dân chủ lac bản chất di chế độ xã hội chủ nghĩa, lac jalan ngak saong pren khang di patagok xã hội. Phaok Giáo sư, Tiến sỹ Mai Quỳnh Nam, urang dahlau diah ngak Viện trưởng Viện roh duah anek manuac, Viện Hàn lâm Khoa học saong Xã hội Việt Nam brei thau: Quốc hiệu akaok meti di negar drei hadei di thun 1945 nan lac njauk dak padang hu negar Việt Nam dân chủ cộng hòa. Thau cambaih kadha ini nan ye Chủ tịch Hồ Chí Minh tuk halei jeng caik dân chủ tagok dang akaok. Min tui ong Mai Quỳnh Nam piah hu dân chủ oh lac mbuan: "Tui dahlak, trách nhiệm di urang pal akaok nan biak praong. Praong pak labik urang pal akaok saneng hagait. Urang pal akaok saneng tal bhap bani ye bhap bani hu kein laba. Urang pal akaok kayua bruk công, jeng lãnh tụ di dư luận, hu akaok pasei saong palak tangin tuk halei jeng hacih sa-at ye taneh aia meda cakrok patagok”

Tui Giáo sư, Tiến sỹ Hồ Sĩ Quý, urang dahlau diah ngak Viện trưởng Viện Thông tin Khoa học Xã hội, kadha njauk sangka di abih dalam tuk urak ini nan lac thái độ ngan haong dân chủ. Thau pandar dân chủ, hu thái độ njauk lagaih ngan haong dân chủ, hu nguyên tắc saong cơ chế dân chủ ye ilamo dân chủ meda hu siam tagok. Dân chủ njauk hu khik kajap saong peih ngak tui jalan "taong abih quyền lực karja daok dalam tangin bhap bani". Langiu di nan, dân chủ njauk hu peih ngak ginup, ngak njauk di taong abih dom gah dalam xã hội, oh hu bhum pakauk dalam peih ngak dân chủ:“Dân chủ saong karja pháp quyền lac cặp song sinh, pháp quyền lac ngak njauk tui adat hukum. Bruk patrun patakik quyền tự do di bhap bani njauk hu mong iek ka nyu tani tanat saong ralo meng lac piah khik caga palei negar. Bhap bani hu trách nhiệm phản biện veik sarak, hukum, gam bruk dak padang Đảng. Dân chủ  oh lac langiu gah xã hội saoh bo hu gam bruk di Đảng dalam dom bruk  sinh hoạt đảng, dahlau di abih nan lac đảng viên min bhap bani njauk hu sap ndom phản biện pak ini”.

Ong Phạm Ngọc Thảo, dahlau diah ngak Phaok akaok Ủy ban MT negar Bal  Hà Nội brei thau: Dân chủ dalam Đảng njauk kak kajap haong bruk gul pataom saong yasa dalam Đảng, njauk công khai minh bạch, abih di nyu lac dalam bruk urang jakar. Taphia di nan njauk salih bahrau, pasiam veik cơ chế, sarak piah patagok bruk ngak po di bhap bani, bruk pasang iek di MT negar, dom kapul nyaom chính trị dalam bruk patagok kinh tế-xã hội, khik kajap quyền tự do, dân chủ di bhap bani tui quy định di Hukum negar saong adat hukum.“Hu abih hatai pang, hu langyah, hu jao trách nhiệm halei oh? Nan lac dom kadha dân chủ. Dân chủ njauk hu 5 kadha: nan lac biak biai daok jaik bhap bani, biak biai pang bhap bani ndom, abih hatai ndom biai tapak haong bhap bani, langyah saong peih ngak dom kadha brei ka bhap bani thau . Meyah kurang sa dalam lime 5 kadha ini, dân chủ tok lac hình thức ”

Jhul pakhang dân chủ hóa xã hội piah patagok quyền ngak po di bhap bani. Meng Nyaom roya IX, Đảng tacei lac ba dân chủ nan lac sa dalam dom jalan ngak, meng nan patabiak ralo jalan, sarak, hukum piah patagok dân chủ xã hội chủ nghĩa, khik kajap bruk peih ngak quyền ngak po di bhap bani. Quyền anek manuac, quyền saong nghĩa vụ di bhap bani hu brei thau cambaih laih jang dalam Hukum negar thun 2013 saong dalam dom hukum. Quyền ngak po di bhap bani hu patagok siam dalam dom gah di xã hội meng dân chủ tapak saong dân chủ lambaok, abih di nyu nan lac dalam gah chính trị saong kinh tế. Pak nyaom roya pakat negar mbang ka XII di Đảng, pak angan iew di nyaom roya, gam haong patagok pren khang taong abih bangsa, dự thảo văn kiện mbang ini brei thau cambaih patagok dân chủ xã hội chủ nghĩa. Tui ong Lê Quang Vĩnh, Phaok Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, ini lac kadha baharau di văn kiện:“Tal nyaom roya XI ye hu tacei lac dak padang sa negar Việt Nam bol kaya, taneh aia khang dân chủ công bằng văn minh saong ba bruk dân chủ tagok angaok. Pak nyaom roya XII ini jeng patui veik jalan ngak nan, jeng ye jalan  nhất quán di Đảng drei yau nan saong sa kadha bahrau tra di Chủ đề dalam harak pathau khan chính trị di nyaom roya 12 ndom lac gam haong bruk patagok pren khang  bangsa ye hu patagok dân chủ xã hội chủ nghĩa, nan lac ndom khang jang ka bruk patagok dân chủ xã hội chủ nghĩa”.

Patagok dân chủ njauk nao gam haong patagok pháp chế, paglaong trách nhiệm công dân, khik kajap kỷ luật, kỷ cương saong paglaong đạo đức xã hội. Tui nan, dân chủ njauk hu peih ngak ginup, nghiêm túc taong abih gah di rai diuk, meng dân chủ tapak saong dân chủ lambaok. Saong piah ka dân chủ hu peih ngak, njauk dak padang karja pháp quyền di bhap bani, brei ka bhap bani saong kayua bhap bani./.