Kadha Dom bangsa adei sa-ai harei ini, da-a mikva saong taong abih gauk duah thau ka Adat Mạng Ma di urang Xinh Mun. Kadha hu ba tagok harak Bangsa saong Patagok.
Piah peih ngak adat Mạng Ma dom urang di dalam sang srap gap ndap nda kaya mbang, nao da-a ong gru ieu yang, da-a gauk gah amaik, but pajaih di palei karei saong mikva palei pala mai hu mbaok di vil halau janeng adat. Asar kadha dalam bruk ngak yang mai meng phun “Xặng bok” – dang angan ka dom tal langik tasik taneh riya, hu padang meng sa mbaik phun kreim glaong meng 4 – 5m. Angaok phun kreim kak dom ndap nda yau ye: Talei njam glai bò khai, bingu mbang, bingu padai, aden, cim kalimeng, ikan kayau, blah prang pak tui thaik thaot talang ikan. Ala takai phun lac dua caih tapai, rabung phik, dua mbaik gai kayau, gam haong dom thaik thaot sit sot karei brei mboh raidiuk ngak mbang yau ye sang tong, gai li-ua, payung tathal, athur raong…
Taong abih ngak jeng sa labik ndung bak ilamo duh yang mebang saong bruk daok dang di urang bangsa Xinh Mun. Phun “Xặng bok” brei mboh ka dom tal langik saong taneh, hu maong yau asar kadha dalam adat. Angaok phun, kak talei bò khai (sa janih njam glai), bangu mban, bangu trang nguyen,… di ala takai phun caik dom caih tapai…
Ngak yang hu mbaok ong gru ieu yang: Sa urang ong gru dang akaok – ieu lac sa urang umur praong thun hu rilo ilamo, saong sa urang lac lac ong gru hu daong meng ong gru daong bruk – urang padang peih ngak. Dua ong gru dang ngak adat pok ndap tagok, da-a yang mebang, mukkei mai.
Ong gru gam ieu yang, gam likau dom yang mebang mai hu mbaok di adat saong likau sraong daong ka baoh sang po sang hu prein yava, raidiuk hu trei sir, tiaok nao dom hagait oh siam, likau ka angin siam hajan lagaih, ngak hagait hu nan. Ieu yang blaoh, ong gru da-a dom yang mebang tamia xòe uan ndap nda paling jao ka gru ieu yang.
Salah blaoh tamat adat ieu yang, sap hagar, sap caing yava danei tagok, ong gru saong mikva dalam palei tamia xòe saong parang iek dom kadha yeu dui vah gilai, taong masuk ndao, li-ua, katung talei,… Hadei di nan, grauk urang menyum alak tapai haong gauk saong likau prein yava ka ong gru hu sraong daong, rahra dalam palei khang kadang.
Adat ngak yang Mạng Ma hu meng suai lavik, hu brei mboh hatai bhap bini saong hu urang bangsa Xinh Mun khik ramik, caik rai tal harei ini. Ini jeng lac bingun piah ka dom anek taco dalam baoh sang brei mboh hatai thau phol thau dhar ngan haong ong muk, mukkei saong dom yang mebang sraong daong ka drei.
Gam tui dom kaya ngui ilamo meng kal siam gheih, thun 2020, adat ngak yang Mạng Ma di bangsa Xinh Mun hu mbaoh tangin brei angan lac Drap ar ilamo oh mboh di meta pakat negar./.
Viết bình luận