ADAT MBANG AKAOK PADAI BAHRAU DI URANG JARAI
Thứ bảy, 06:00, 08/11/2025 Urang lang: MINH KIEN Urang lang: MINH KIEN
CHAM.VOV.VN - Tay Nguyen ieu lac sa labik khik piah dom yaom kaom ilamo biak gheih karei. Tui mikva Jarai daok di Gia Lai, puac thun, tuk dom asar padai kanyik hu yuak mai saong padang bak dalam gilang jeng ieu lac tuk mikva chreih chrai, saong peih ngak adat hu makna abih dalam nan lac Harei mbang akaok padai bahrau, atau daok ieu lac Adat huak lisei bahrau. Kadha “dom bangsa adei sa-ai” harei ini, da-a mikva saong taong abih gauk duah thau adat uan padai bahrau di urang Jarai.

Adat uan harei mbang akaok padai bahrau di urang Jarai palei Giè bhian peih ngak meng bilan 10 tal bilan 12 tui saka ia harei yaok thun, di labik praong di anak sang rong. Phun neu hu padang tagok di kreh anak sang rong. Angaok salao talam pok paling, oh meda kurang hu dom kaya mbang bhap bini yau ye: lisei hanek dalam kreim, talo am, gam haong pak padai bahrau, caih alak tapai. Gaok mai, sa drei pabui atau menuk tano jeng hu ruah ngak kaya pok talam paling tagok yang mbang.

Hadei di tuk ong taha palei ngak dat kamaon ieu da-a mikkei, ong taha palei pathau khan haong Yang ka dom buk jak jeng mikva ngak hu dalam thun blaoh, gam haong nan likau angin siam hajan lagaih, piah duh ka mbang pala drak thun hadei jeng yuak hu rilo, raidiuk dak harei dak trei sir. Hadei banah adat, dam dara dalam palei me-in kadha meng ragam ragu caing, dom ragam tamia xoang gheih ghang, talam sap klao gam haong sap hagar sameng atah. Dalam dom urang nan, sa-ai kamei  Rah Lan H’ Tiết, sa urang kamei dara bangsa Jrai daok di xa Ia Dơk gam gheih tangin papaok yaok lisei dalam kreim, gam bui sambai ndom meyai lac:

“Ini lac mbang akaok meti dahlak ba drei tame adat uan harei mbang akaok padai bahrau di urang Jarai, dahlak hulin mboh biak bui sambai kayua hu thau veik ka ilamo siam gheih di bangsa drei. Tapa adat mboh grauk urang kak kajap jang hatai gul pataom di bangsa drei.”

Biak nao, kayua meng raidiuk urak ini, rilo labik oh daok peih ngak Adat uan harei mbang akaok padai bahrau ginup yau dahlau, min makna di nyu jeng daok tamo. Ong Ksor Thất, xa Ia Tul tinh Gia Lai brei thau, Adat uan harei mbang akaok padai bahrau daok brei mboh hatai di bhap bini biak glaong. Meng kal, jaik abih dom sang jeng peih ngak adat ini biak hu ginup. Meng tuk ngak yang padai di apuh, raok binguk yava padai mai gilang, ngak yang peih pambang gilang, tal bruk ngak yang uan padai di sang, mikva jeng da-a gauk mai mbang, me-in bui sambai haong gauk luac malam.

Adat uan harei mbang akaok padai bahrau di urang bangsa Jarai hu meng dahlau mai, nan oh tok lac adat thau brei dhar phol tal mukkei yang mebang hu ba mai ka rahra palei pala bilan yuak kuak mek hu rilo, bo daok lac bingun piah grauk urang gam haong gauk mek hu jak jeng hadei sa thun ngak bruk glaih glar. Taha palei Siu Yon, Palei Ó, xa Ia Pia, tinh Gia Lai ndom lac, ini lac talei pambuak bhap bini, labik ilamo ngak bruk hu klah rabha, saong raidiuk hu pabak.

“Adat ini biak hu angan makna haong urang Jarai. Mikva ye thei jeng uan ka jak jeng dalam bruk ngak mbang daok dang. Tuk ngak adat dalam palei hu sa kapul me-in kong caing, ini jeng lac bingun piah urang sit thun umo thau veik ka ilamo bhap bini, gam haong gauk khik ramik, patagok. Di adat ini, mikva oh kurang hu kong caing, taong hagar tamia xoang haong gauk piah khik ramik ilamo siam gheih”

Harei ini, di dalam raidiuk bahrau, urang Jarai di Gia Lai jeng gam haong gauk khik ramik ilamo siam gheih di bangsa. Meng sap cang sameng tagok, ragam tamia xoang gheih ghang, tal adat pok paling thau dhar phol Yang mebang hadei yuak kuak. Adat uan padai bahrau oh lac uan padai hu tame gilang, bo daok lac panuac thau dhar phol taneh langik, lac talei pambuak bhap bini, saong lac brei mboh ka prein diuk di ilamo Tay Nguyen, labik bo yaok bilan padai bahrau jeng lac sa bilan di hatai gul pataom, di trei sir saong caong khin./.

Urang lang: MINH KIEN

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)