Pathau mikva saong taong abih gauk!

Vĩnh Hanh, palei Chăm di xã Phú Trị, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận. Ini lac bhum taneh bak ilamu sajarah dak rai ngan saong ralo inem krung klak pambuak tal saman patao Champa hu angan kayua mesruh metak. Min nan lac bruk meng kan dahlau. Harei ini anek taco patao Champa kham merat ngak mbang angaok taneh di ong muk ong kei caik veik dalam không khí yên bình. Urang Chăm Vĩnh Hanh rilo thun ini mai khik kajap bruk pala njam pablei tabiak drak pasar. Bruk ngak mboh yau mbuan ini hu ba ka urang jien mek tame oh sit, abih di nyu nan lac dalam tuk tết. Kadha vak di Hồng Hải, urang vak di rayo sap ndom VN daok di ban raya HCM.  

Vĩnh Hanh daok tame bilan njam đông xuân. Drak tết meda kurang njam pablei, ngak ka mikva Chăm ba abih pren yava tame iek glang njam. Njam di labik ini hu pruh ginup ia tamuh hijao mekre. Abih palei yau kadul tame dalam piah ka dom bein njam blo tabiak ngan saong yaok pluh mẫu taneh pala njam. Ginup dom janih njam, meng njam mbang baoh yau tron ndaiy tal dom janih njam mbang hala yau lasun, ngò, tần ô, njam puan…

Dua diuk pasang saai Lựu Ngừ- Mai Thị Chính daok iek glang njam húng quế bui sambai taduan raok kol dahlak. Saai Chính brei thau: 5 sào njam dom janih di dua diuk pasang saai sa bilan paik hu 2 mbang, meyah langik siam, dalam labaih sa adit ye paik pablei hu. Tacei tame baoh tron ndaiy, baoh halei jeng gul meriah, saai Chính khan lac tron ndaiy 3 bilan meng paik hu. Takre di abih nan lac pala njam ngò (mùi), meng bloh sa sào pablei hu yaom saai mek tame hu 11 triệu đồng. Saai Mai Thị Chính lac:

“Sap Chăm”

Po lingik brei Vĩnh Hanh hu taneh pala biak siam. Taneh di labik ini sambo nâu meriah yau taneh phù sa di kraong, nyu tasoh, lagaih saong dom janih njam, baoh. Mboh hu kein laba di bruk pala njam patam, dom thun jaik di ini mikva Chăm Vĩnh Hanh, jeng yau xã Phú Lạc khang hatai salih janih phun pala, meng phun padai, li-u, pa-aok blait tapa pala njam patam, dom janih phun diuk hu dalam pandiak. Mikva buh jien ngak bingun khoan piah hu ia pruh, oh pagam pambak tame ia meng đập Đại Ninh yau dahlau deih. Oh lac tabiak truh hu bruk kurang ia bo daok duah hu jalan nao barau dalam bruk ngak mbang.

Harei thường njam pablei hu ralo ye, tal tuk tết njam pablei hu biak ralo jang, urang Chăm Vĩnh Hanh jar var peih praong bein njam di drei. Sang saai Mai Đình Tý, daok jaik sang dua diuk pasang saai Lựu Ngừ- Mai Thị Chính jeng daok samar ngak taneh piah pala bilan lasun barau.

“Sap Chăm”

Menuac iek praong taneh, taneh oh phụ menuac. Bruk pala njam ba jien tame rilo saong tani tanat ngak ka mikva pala njam di Vĩnh Hanh sanang hatai patagok bruk ngak. Dua diuk pasang saai Lựu Ngừ- Mai Thị Chính brei thau lac salih tapa pala njam tui tanut chuẩn njam hacih bo gah ngak nông huyện ba tabiak. Bruk siam nan lac njam hacih phun jien đầu tư biar bo kein laba glaong. 1kg pajaih hu jaik 7 pluh ribau đồng, gam saong jien blei khak drak, jru khik caga phun pala tui qui định di gah ngak nông, nan ye buh tabiak abih tih jaik 1 triệu đồng, min jien mek tame hadei di tuk paik tagok tal yaok pluh triệu đồng. Tangi sua dua saai abih tih sa thun hu hadom, dua saai maong iek gauk klao saong brei kol dahlak thau hu labaih 100 triệu. Nan lac ndom biai khiêm tốn, meyah kuhria ye mboh lac, yaok bilan jien mek tame meng bein njam jaik 20 triệu ye sa thun dua diuk pasang saai mek tame hu labaih 200 triệu đồng. Nan ye lingiu bruk hu sang khang kajap, saai daok raong 3 urang anek nao mbang bac, dua urang anek tamat đại học mai ngak bruk di huyện, daok sa urang anek taluac daok bac đại học di ban raya HCM, saai Lựu Ngừ daok brei thau lac:

“Sap Chăm”

Jalan ngak mbang di mikva Vĩnh Hanh hu jeng sa bruk oh lac di huyện Tuy Phong bo daok lac di tỉnh. Ong Phạm Hữu Thủ, akaok duk ngak nông saong patagok palei pala tỉnh Bình Thuận mboh lac:

“Urak ini dalam tỉnh hu ralo bruk pala njam an toàn jak jeng, dalam nan hu palei Vĩnh Hanh, xã Phú Lạc atau ban sit Phú Long di huyện Hàm Thuận Bắc. Tapa bruk ini jien mek tame di mikva hu patagok, rik daong langyah njam an toàn bo bhap bini duh hatai ddahlau deih. Anak tal kol dahlak tacei pato dom duk ngak nông huyện, dom blai pachreih nông pataom tame peih praong bruk ngak ini piah pabak hatai caong di darak pasar”.

Ralo anek kamuan palei Vĩnh Hanh ngak mbang atah palei mai veik jeng yau tuai damuai mai tal labik ini jeng katuak drei anak bruk salih barau di Vĩnh Hanh – Phú Lạc. Jalan mbak nao mai di labik ini hu tuh menyek, mikva thei jeng hu sang kiak, sang glaong praong siam, ginup pandap panda yau radaih mac, tivi, hu sang daok hu radaih ô tô… Meng salih barau akaok saneng, kham merat ngak mbang saong hu bruk sangka di karja palei bo rai diuk mbang ngui daok dang di mikva hu salih barau biak cambaih laih. Ong Huỳnh Tấn Sinh, akaok xã Phú Lạc brei thau:

“Sap Chăm”

Bilan xuân ba ngin lahơi bingi ka mikva Chăm, yau ia pruh sraiy bak dalam bein piah phun njam, phun tangei… tamuh siam. Tabiak truh Vĩnh Hanh, min dom caduk hijao, hala meda di dom njam hijao yau daok daok dui kua menuac nao, yau khin ndom hagait nan. Meda lac nyu khin ndom tal hatai caong di mikva Chăm ka sa rai diuk sron mbon, ginup meda, anek bhik jat gheih. Piah tuk bilan xuân mai tal, urang palei Chăm Vĩnh Hanh chreih chrai ba gauk me-in dom janih alat ragam yau Ghi năng, Paranưng, Saranai dalam rija roya chreih chrai bimaong PôDam, bimaong PôkaBrah angaok bhum taneh palei negar./.