Kalan Long Hưng daok di ấp Long Thạnh, xã Long Hưng, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang 

Kalan Long Hưng daok di ấp Long Thạnh, xã Long Hưng, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang hu padang ngak atah di ini jaik 170 thun, tuk nan hu mong yau kalan prong piah kakuh Thành Hoàng Bổn Cảnh, dom urang buh rilo pren yava dak padang puk palei. Langiu di nan, kalan daok hu kakuh Tả Quân Lê Văn Duyệt - sa công thần di saman dom patao Nguyễn.

Kalan Long Hưng, hu ngak jeng sa labik kiến trúc siam gheih, dalam nan hu baoh kalan daok di labik pasak; gah hanuk kalan lac Sang parang iek pandap panda sajarah brei thau ka bruk Nam kỳ thun 1940 saong baoh sang yao klak Nam bộ kakuh amuk Nguyễn Thị Thập (Nguyễn Thị Ngọc Tốt) – Sa dalam dom urang pal akaok bruk khởi nghĩa Nam kỳ di tỉnh Mỹ Tho, urang dahlau diah dang akaok kapul urang kamei Việt Nam, Phaok akaok Quốc hội; gah ieu kalan lac bia cih vak angan 614 liệt sĩ di xã, dalam nan hu 2 liệt sĩ hu pok brei angan Anh hùng tapon nyaom bol pan phao krong lac Lê Thị Hồng Gấm saong Hồ Văn Nhánh.

Vin taom dhar inem mek hu rilo phun hijao, phun kiểng yao klak biak takik mboh, bingu that nerak luac thun; abih di nyu lac, pak ini jeng daok hu phun bàng prong, labik bo hala dok bhong patuk kanjik katam akaok meti di taneh aia hu tual angaok nan dalam dom harei rah tabiak bruk khởi nghĩa Nam kỳ.

Baoh kalan hu tauk kiak âm dương, pak ghang kalan hu ngak meng kayau quý, vin taom dhar hu daning kiak pacang, dalam nan hu chánh điện saong sang võ ca. Kalan kakuh Thành hoàng bổn cảnh saong Tả quân Lê Văn Duyệt, sa urang ngak praong di jaman patao Nguyễn palei daok di Long Hưng; rup patau saong thaot binguk di ong hu ba caik di chánh điện.

Pak ini daok hu bộ kapal dua klaih hu ngak meng kayau quý, manuac sia hu khan veik lac yaok mbang nao tabiak kalan, Lê Văn Duyệt bhian ndih angaok kapal ini. Langiu di nan, di chánh điện daok hu rilo blah hoành phi, panuac pandao, “bao lam” biak gheih.

Yaok thun, kalan hu adat cúng kỳ yên dalam harei 16-4 saka aia bilan, cúng hạ điền jeng lac kakuh Ong (Lê Văn Duyệt) dalam harei 1-8 saka aia bulan, cúng thượng điền harei 16-11 saka aia bulan. Abih di nyu, yaok thun, dalam harei 23-11, gam haong negar pahadar Harei Nam kỳ khởi nghĩa, bhap bani xã Long Hưng peih ngak adat di kalan. Dalam dom thun chẵn, adat hu peih ngak prong.

Kalan Long Hưng daok di ấp Long Thạnh, xã Long Hưng, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang hu padang ngak atah di ini jaik 170 thun, tuk nan hu ieu lac kalan prong piah kakuh Thành Hoàng Bổn Cảnh, dom urang buh rilo pren yava dak padang puk palei. Langiu di nan, kalan daok kakuh Tả Quân Lê Văn Duyệt – sa urang ngak praong di saman dom patao Nguyễn.

Dalam tuk tabung glaong di khởi nghĩa rah tabiak khang, di kalan Long Hưng, harei 23-11-1940, anak bruk mong iek di 3.000 bhap bani, kajar cách mạng tỉnh Mỹ Tho tabiak mbaok brei ka bhap bani thau. Ini lac kajar cách mạng pakat tỉnh hu padang tagok camereip abih dalam negar. Ong Phan Văn Khỏe, Bí thư Tỉnh ủy gam ngak akaok mban khởi nghĩa tỉnh hu pok ngak Chủ tịch tỉnh.

Jeng di kalan Long Hưng, dalam dom harei rah tabiak bruk Khởi nghĩa Nam kỳ, Tòa án bhap bani tỉnh Mỹ Tho hu padang tagok. Yaom lac menuac saong bruk ngak oh ka tani tanat, min nan biak lac Tòa án cách mạng pakat tỉnh akaok meti di taneh aia.

Dalam jaman mesruh pacang kaol thực dân Prang meblah mek taneh aia (1945 - 1954), hu mbang kalan njauk apui am cuh. Bhap bani rik pataom jien padai, pren yava saong dhul pataom dom pandap panda oh ka njauk apui khuah piah padang ngak veik sa baoh kalan sit jang, mbaok pa-yeng mai gah cagar veik haong kalan dahlau diah. Dalam jaman mesruh pacang kaol Mỹ (1954 - 1975), kalan jaleih abih di thun 1961. Hadei di nan mikva rik pataom pren yava jien padai padang ngak veik, salih dom gheng kayau meng gheng ciment.

Hadei di harei peih paha gah meraong negar, yasa taneh aia, kalan hu rilo mbang pasiam veik. Thun 1990, kalan hu karja xã brei padang ngak jeng Sang ilamu xã Long Hưng. Tal thun 1996, hadei di tuk kalan hu brei angan lac Inem mek pakat negar, tỉnh Tiền Giang brei padang ngak jeng baoh kalan bahrau, angaok mblang taneh jaik 130 m2.

Yaom lac oh mek hu jayak, min bruk Khởi nghĩa Nam kỳ di tỉnh Mỹ Tho brei mboh hatai ranam taneh aia, halar hatian dang tagok mesruh metak pacang kaol khamang meblah mek taneh aia di bhap bani dalam tỉnh, abih di nyu lac bhap bani urang ngak kong, urang ngak nong kathaot rambah. Kalan Long Hưng hu mong lac bruk hào hùng, ndung bak sajarah di bhap bani Mỹ Tho (urak ini lac Tiền Giang), nao gam haong sajarah bangsa./.

Urang lang: Jasi – 23/11