Kon Tum : xoa mu chu saoh

saong dom tavak vaiy di pato megru di huyen kathaot TU Mơ Rong

Tu Mơ Rông lac huyen kathaot, kan kandah di abih dalam tinh Kon Tum, daok hu taduan sarak brei peih ngak dahlau danakdak daong patrun kathaot samar saong khang kajap tui sarak ka 30a. Daok gah pato megru, huyen hu daong palagaih ka sarak jeng ye menuac urang piah paglaong dan tri, piah ngak jeng jalan khang kajap ka bruk patruh eik patrun kathaot. Min meng thun 2012 tal ini, gah pato megru tỉnh hu rilo bruk ngak suan, yau ye bruk xóa mù chữ khống, khik sĩ số anek saih oh biak atau brei harak chứng nhận bac tame ka anek klak bac. Dom bruk ngak cagar veik gah pato megru ini daok ngak ka menuac sia pandik hatai saong caik veik dom kan kandah suai lavik ka tỉnh. Khoa Điềm, urang vak di rayo sap ndom VN daok di Tay Nguyen brei thau ka bruk ini, daa mikva saong grauk yut tui pang :

Meng tatuak drei bloh mboh pandik hatai nan lac thái độ di ông A Bắc, akaok uy mban mat tran negar VN xã Tu Mơ Rông, tuk mboh angan drei saong adei likei di drei lac A Beng hu dalam angan urang bac blaoh tal bac xóa mù chữ di Jabat pato megru huyện Tu Mơ Rông. Bruk njauk biai nan lac, oh ta-eng ong A Bắc bo rilo urang jakar xã jeng hu angan dalam danh sách hu xóa mù chữ, yau : Y Hy, akaok Kapul urang ngak nong xã; A Bông, akaok Công an xã; A Ban, kapul chữ thập đỏ…“Dalam xã oh hu thei hu angan yau dahlak. Dahlak ngak bruk meng thun 1990. Adei dahlak lac A Beng, bac tamat meng thun 1993 ngak gru pato di xã Măng Ri. Yau nan bo dua adei saai hu angan dalam danh sách xóa mù chữ. Kol dahlak biak pandik hatai. Kayua halei bo Jabat pato megru atau lac sang bac pakat sa ba ngan kol dahlak tame dalam nan.”.

Tui harak gar, meng bilan 9 tal bilan 12 thun 2012, Jabat pato megru huyện Tu Mơ Rông hu peih 5 tal bac xóa mù chữ, 10 tal bac hadei di xóa mù chữ saong 5 tal bac bổ túc hu 633 urang tame bac. Min dom tal bac ini oh hu biak. Bruk dom sang bac yau: pho thong bangsa bán trú Trung học cơ sở Đắc Sao, Tiểu học Tê Xăng, Tiểu học Tu Mơ Rông,… ngak hồ sơ khống, ba angan urang jakar xã, atau urang jakar huyen saong dom urang oh mù chữ di dom palei tame angan xóa mù ngak ka bhapbini mboh pandik hatai. Ông A Miên, palei Tu Mơ Rông, xã Tu Mơ Rông, pandik hatai tuk anek taco di drei jeng urang mù chữ:“Oh njauk, palei drei thei bo dahlak oh thau, palei karei halei bo oh thau. Ja Hy nyu ngak di xã, sang nyu ala phun đa likuk jalan. Hy bac đại học bloh, daok Ban bac tamat tal 12. Yau nan habal nyu mù chữ. Njauk lac taglaoh oh thau ngak”

Dalam tuk nan, hu palei urang mù chữ daok rilo, caong hu xóa mù bo cang miat oh hu tal bac. Palei Mô Bả, xã Đắc Hà lac sa palei yau nan. Amuk Y Hương, sa urang dalam palei brei thau, urak ini, Mô Bả daok hu 24 urang mù chữ. Rilo thun ini mikva cang hu sa tal bac xóa mù min cang miat oh mboh peih :“Dom urang mù chữ caong nao bac piah thau sahaneng, thau ka xa hoi. Urak ini bo oh thau akhar, oh thau jalan piah ngak mbang. Caong khin urak ini peih hu tal xóa mù chữ piah ka dom urang oh ka bac nan hu nao bac”

Hadei di bruk ngak khống tal bac xóa mù chữ hu urang thau, bahrau ini daok mblo tabiak dom bruk ngak suan dalam gah pato megru di huyen kathaot Tu Mơ Rông. Nan lac dalam thun bac 2012-2013, yaok ratuh anek saih pakat bac sa saong trung học cơ sở klak bac meteh dhi min jeng hu angan nao bac abih thun bac. Piah duah thau ka nyu cambaih laih kadha nan, kol dahlak nao tal palei Kon Ling duah gaok adei Y Ký, hu angan dalam tal bac 9A, sang bac THCS xã Đắc Hà ye hu thau lac: “Adei padheih bac meng thun tal bac 6. Kayua oh hu thei iek adei nan ye njauk padheih bac”

Adei Y Khiên, sa urang yau nan dalam palei Kon Linh brei thau : “sang adei kan kandah nan ye adei klak bac. Adei klak bac daong amaik ame nao ngak. Adei klak bac tal bac 8, tal bac 9 adei oh nao bac, oh thau habar gru pato brei ka adei bản học bạ bac tamat THCS”.

Klak bac bo daok hu angan dalam tal bac, dua adei Y Ký, Y Khiên di palei Kon Ling, xã Đắc Hà daok hu Jabat pato megru huyện Tu Mơ Rông lac bac tamat THCS thun 2013. Meda langyah bruk ngak suan ini kayua dua makna. Ka sa lac kayua ruak thành tích piah sang bac mek hu angan lac khik hu sĩ số anek saih nao bac, saong ka dua lac kayua paok jien bán trú di dom adei yaok bilan hu 40% lương cơ bản. Urak ini, yaom lac oh ka kuhria hu ginup paok jien bo jabat pato megru huyện Tu Mơ Rông ngak khống brei ka bruk peih dom tal bac xóa mù chữ, jeng ye jien brei ka bruk bán trú di dom anek saih njauk blah mek, min tantu paok jien ini oh sit. Meng akaok bilan 7, Kapul thanh tra di huyen hu peih bruk thanh tra abih bruk di Jabat pato megru jeng ye dom labik sang bac. Min, bruk thanh tra daok gaok kan kandah kayua tukvak ini Cei gru, Nai gru saong dom anek saih padheih hè.

Dom bruk ngak cagar veik bruk pato megru di Jabat pato megru Tu Mơ rông daok caik veik kan kandah suai livik ka huyen kathaot dalam bruk kham merat paglaong dân trí, nao cagar veik sarak brei daong ngak dahlau di Dang saong karja ka bhum palei kan kandah./.