Dom harei tapa, yaok pluh rabau menuac ngak bruk di gah Maraong duah jalan nao palei

Dom harei tapa, yaok pluh rabau menuac meng TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Long An oh sahneng hagait tal jalan atah dhua, hajan hangin, duah jalan nao palei. Jit praong COVID-19 ngak ka urang tabiak truh labik ngak mbang, duah jien.

Tui yaok pataom di Mintri Công an, urak ini hu jaik 2 triệu 500 rabau menuac dalam 3 triệu 500 rabau rahra di taneh ia daok diukrai, ngak bruk di TP. Hồ Chí Minh saong dom tỉnh jaik taphia daok caong khin nao palei. Dom urang nan rilo meng lac menuac ngak bruk tự do saong urang ngak di dom sang mac, labik ngak kong. Ini jeng lac dom kapul urang ngak daong ka dom tỉnh, ban ini cakrok patagok.

Yaom lac dom doanh nghiệp oh ka ngak bruk veik abih, min bruk kurang urang ngak yau mboh di anak meta. Ong Đặng Tuấn Tú – Chủ tịch công đoàn Cty Changshin Việt Nam (daok di Đồng Nai) brei thau, yaom lac Cty kham merat daong ka urang ngak, min rilo menuac khang hatai tabiak nao oh pagun sanya harei mai veik: “Urak ini urang ngak mboh glaih glar, hu urang ngak nao palei meng rilo bilan dahlau, daok hu labaih 300 urang daok kuhria nao palei. Dom bilan puac thun lac tuk bruk ngak rilo, nan ye menuac ngak meda kurang”

Dom menuac ngak piah ngak veik jeng lac bruk duh htai di oh takik doanh nghiệp daok di Bình Dương. Meng 8.000 urang ngak, yaom lac brei padeih ngak min Cty TNHH Apparel Far Eastern (Việt Nam) daok di labik ngak kong VSIP Bình Dương jeng peih ngak sarak bayar meteh jien bilan “tối thiểu vùng” ka yaok rabau urang ngak saong hatai caong “khik takai” urang ngak veik. Amuk Nguyễn Thị Oanh, chủ nhiệm pakat glaong iek gah ngak pandap xưởng 2 di Cty Apparel Far Eastern (Việt Nam) brei thau: “Kayua huac lahik urang ngak nan ye dua – klau bilan bloh, Cty jeng daok bayar jien bilan saong hatai caong urang ngak hu jien mbang cai ye urang ngak oh nao palei.”

Tui Pasak kuhria mboh dahlau bruk menuac ngak saong brei thau ka darak pasar urang ngak TP.HCM, quý 4 thun ini, ban raya caong hu meng 43.000– 56.000 urang ngak. Sở LĐ TB saong XH tỉnh Bình Dương brei thau, tỉnh ini kurang 40.000-50.000 urang ngak. Daok di Đồng Nai, hu 28 doanh nghiep caong pilih ruah urang ngak, dalam nan hu 15 doanh nghiệp tut angan caong hu abih tih jaik 4.700 urang ngak.

Yau nan, ngak habar piah ka urang ngak kak kajap haong doanh nghiệp suai lavik dalam tuk “siam mekre bahrau”? Ong Trần Chí Hiếu – urang ilamu gah kinh tế jien padai mboh lac, meyah khin urang ngak mai veik, karja haong doanh nghiệp brei hu sanya khik kajap salamat meng dom jalan ngak gah y tế, khik kajap jien bilan takik di abih lac meng 3 tal 6 bilan piah plaih bruk lac meyah kreik pabah mbang kayua pa-atah di gauk ye urang lahik abih. Kayua daong ka doanh nghiệp jeng lac jalan piah ba urang ngak mai veik ban raya. Caong ngak hu bruk ini, tui ong Trần Chí Hiếu brei padang “tổ hợp tín dụng” hu mbaok di taong abih dom gilang pariak piah ka dom doanh nghiệp kan kandah samar mesraiy phun jien: “Taong abih dom gilang pariak hu mbaok tame tổ hợp nan piah brei mesraiy ka dom doanh nghiệp daok gaok kan kandah. Tín dụng buh tabiak meng 100 rabau tỉ haong yaom laba lap, tui jalan “tín chấp” nan lac daong ka urang ngak saong daong ka doanh nghiệp. Bruk ini meyah hu peih pabah mbang veik ye bruk diuk veik di doanh nghiệp lac bruk oh ngak hu”.

Ngan saong TP.HCM, chuyên gia kinh tế Trần Nguyên Đán- giảng viên sang bac Đại học Kinh tế TP.HCM ba tabiak bruk lac: dalam pambuak bruk bhum, TP.HCM njauk pamaong tal urang ngak hu ilamu piah cakrok khang tui jalan lac 1 pasak, pablei salih, dịch vụ, jien padai di bhum. Dom menuac ngak ini meda ngak bruk di labik halei jeng hu, nan ye yaom lac hu bruk srau kadau dreih yau nan, oh rah tabiak klaih klaoh bruk ngak. Bruk pataom rilo urang ngak meng tangin takai yau urak ini oh njauk lac piah langyah dom bruk an sinh xã hội ka urang kan kathaot, bo daok oh lagaih haong jalan cakrok di ban raya.

Tui dom chuyên gia kinh tế, tapa 4 bilan pa-atah di gauk hu mboh cambaih, meng lavik mai kol drei bharau pataom tame patagok kinh tế samar min oh ka caik hatai sangka tal hệ sinh thái di dom menuac ngak. Hệ sinh thái nan, lac padang dom labik daok  ka urang ngak di dom cụm công nghiệp, dom sang uraniah, sang bac, sang iek ruak, labik me-in,… lagaih haong kadung jien di urang ngak. Dom bruk nan daok jeng sarak meng rilo thun ini mai, min oh ka hu ba tame ngak. Kayua yau nan ye, ini jeng lac tukvak piah ka dom pakat karja haong doang nghiep maong iek veik saong peih ngak sarak ngan saong urang ngak ka nyu siam lagaih jang./.

Urang lang: M. Phương – 17/10