Meng sa bhum palei joa lange, likhual njom katam haluk, urak ni bhum pak kieng Long Xuyên, dalam nan hu huyện Hòn Đất di tỉnh Kiên Giang hu salih bahrau mbaok meta, jeng bhum taneh kaya meda song jeng labik ngak padai prong di tỉnh KG. Dalam dom salih bahrau nan, njauk ndom tal bruk ảnh hưởng di dom krong ribong, abih di nyu nan lac krong Tuần Thống T5 dok ieu lac krong Võ Văn Kiệt, sa bruk ngak di aruah thủ tướng Võ Văn Kiệt ngan song bhum taneh ni. Taneh saong menuac pambuak tame gauk ngak ka bhum taneh joa lange dahlau deih hu sa pren khang bahrau. 

          Mai rivang mblang hamu Hòn Đất, dalam pandiak yau apui di dom harei hè min jeng mboh hu angin  liar meng mblang hamu yuk mai, hơi liar meng dom krong ribong di bhum taneh ni. Thun 1997, krong Tuần Thống- T5 urak ni hu salih angan jeng krong Võ Văn Kiệt pambuak dom huyện Giang Thành, Kiên Lương, Hòn Đất tỉnh Kiên Giang song huyện Tri Tôn tỉnh An Giang hu kuac raok. Ong Huỳnh Long Hải daok di xã Bình Giang, huyện Hòn Đất chreih chrai brei thau:

Băng:  Urak ni, mboh kein laba biak glong. Tong abih labik tapen dua gah krong T5 ni ngak hu padai 3 vụ. Krong T6 ngak hu 3 vụ, min 2 vụ nan lac praong. Meng di harei nan mbaih tal harei ni, hu krong ong Võ Văn Kiệt tathuak ia tabiak tasik  Tây, ba ia taba mai, mik va hu padai mbang urak ni rai duik di khol hulin hu tani tanat.

Urak ni, meda lac huyện Hòn Đất  ngak biak siam bruk thủy lợi, cống pacang ia mbak.  Dom cống pacang ia mbak tathuak ia tabiak tasik Tây gam saong dom baoh krong prong yau krong Võ Văn Kiệt, krong Ba Thê, krong T5, T6…song jalan krong ribong pakat 2 dalam mblang hamu hu ba ia tal yaok rituh ribau hecta. Meng sa bhum taneh njom likhual trak, tok ngak 1 vụ padai yaok thun, meng hu jalan krong ribong, harei ni jaik abih taneh dalam huyện jeng ngak hu 2 - 3 vụ yaok thun, năng suất hu labaih 7 tấn sa ha, njam patam, boh kraoh dak harei dak lih lihik hareik hareim, taneh bilau. Ong Giang Quang phaok akaok UB bhap bini huyện Hòn Đất brei thau:  Urak ni, Hòn Đất oh dok taneh klaak saoh, tok hu taneh glai oh kein laba. Jalan daok pamaong tal,, Hòn Đất oh dok peih prong taneh ngak padai song patagok sản lượng tra bo patom tame ngak brei paglaong yaom jien mek tame di sa mblang taneh, oh lac ngak sa janih phun padai bo meda salih tapa pala njam patam piah paglaong jien mek tame ka bhap bini.

Gam song bruk buh jien tame ngak dom krong ribong dalam mblang hamu, Hòn Đất pataom tame bruk padang ngak dom mô hình ngak nong song ba ilamu khoa học ka mikva urang nong. Meng thun 2010 mbiah tal harei ni, huyện padang hu labaih 50 mô hình, dalam nan pataom tame bruk ngak padai tui danak dak mblang hamu prong, ngak tui jalan an toàn VIETGAP. Urang nong Hòn Đất rilo menuac jeng tỷ phú, eng drei ngak  pajaih padai nguyên chủng pabak ka drak pasa dalam song langiu tỉnh. Boh sang saai Phạm Văn Linh dok di palei Tà Lóc, xã Sơn Kiên, ngak 150 ha padai, brei thau. Vụ đông xuân 2013-2014 urang nong xã Sơn Kiên ngak hu labaih 1,2 tấn yaok sa công. 3,4 thun jiak di ni urang nong mboh chreih chrai lo, pataom tame bruk ngak nong yau thun ni năng suất hu glaong, dut song dom thun dalhau urang nong tatuak drei kayua thun ni yam tapa tanut, urang nong urak ni thau rilo ka ilamu kỹ thuật saong sarak, hukum. Dom thun dahlau deih dok having akaok  pagap yau urang nong oh ka thau hareik nan lac hareik hagait, jru halei pacang hu hareik nan, atau halak hagait, rầy hagait, jru hagait piah pacang cakak.

Dang akaok negar gah sản lượng, anak tal sản lượng padai brah di huyện Hòn Đất jeng oh dang veik di tanut sa triệu tấn yaok thun bo meda tagok jang kayua hu rilo jang taneh hu pasiam veik song hu ba tame bruk ngak nong. Saai Đào Xuân Nha, Akaok Jabat ngak nong huyện Hòn Đất brei thau:  Bruk kan kandah di abih urak ni nan lac yaom kaom saong darak pasa, meda tham mưu ieu da-a dom DN mai pambuak bruk blei tapak kaya nong ka urang nong. Ni lac jalan ngak bo huyện Hòn đất dok pamong tal.

Meng sa bhum taneh joa lange dalam saman mesruh metak , urak ni Hòn Đất dok salih mbaok meta, jeng sa bhum taneh kaya meda saong jeng labik ngak padai prong di tỉnh Kiên Giang,  song lac  huyện hu sản lượng padai brah glong di abih dalam negar. Haluk haong menuac pambuak tame gauk, hu ngak ka bhum taneh joa lange dahlau deih hu sa pren khang bahrau./.