Tabiak nao piah mai veik

*************

40 thun taneh ia yasa, dalam luac tukvak nan, dak harei dak hu rilo urang VN daok diukrai, ngak bruk di taneh ia langiu mai veik palei negar, ba tui hatai caong khin ngak kaya meda ka taneh ia. Di ban raya HCM, dalam tuk kinh te di dunya daok kan kandah, min jien di urang VN ngak bruk di taneh ia lingiu payua mai ka gauk gar jeng patagok tapa yaok  thun, dom doanh nghiep hu phun jien rik tame di urang VN daok di negar lingiu jeng patagok biak rilo, brei mboh hatai pamaong mai palei negar di dom urang VN daok di taneh ia langiu. “Tabiak nao piah mai veik”, lac angan kadha vak di Ngọc Xuân, urang vak daok di ban raya HCM brei thau ka dom kiều bào hadah krah, tuk halei jeng nao gam saong bruk patagok di taneh ia saong bangsa. 

Hadei di peih paha, ông David Dương saong abih urang dalam sang nao daok pak taneh Mỹ, camereip ngak mbang meng bruk pablei ve chai. Meng sa sruh radaih tải klak tuk camereip, urak ini California Waste Solutions di sang ong hu patagok jeng sa công ty dang dhi 37 dalam 100 công ty dang akaok ka xử lý chất thải di Mỹ. Meng bruk ngak mbang siam nyu padang hu angan je saong ngak hadah mbaok ka bhapbini Việt daok pak ini. Urak ini Công ty di ông hu dhar di  Philippine, Trung Quốc saong dua khu liên hiệp xử lý chất thải praong yaok ratuh hecta di Việt Nam. Taong abih dom sang mac jeng pandar cong nghe barau abih di Mỹ, hareik hadei di tuk xử lý bloh, hu ngak jeng nguyen lieu ngak tabiak khak  compost  piah drak ka phun pala saong khí gaz mê-tan pandar ka menhek truic. Oh lac doanh nhân thanh dat, ông David Dương daok hu angan ka dom bruk ngak pahla, abih hatung hatai neh rabha kan kandah saong bhapbini. Nao tagok meng kan kandah, ong David Dương  tuk halei jeng hadar tal halau gha di drei, iek praong bruk jum pataom, daong gauk dalam bruk ngak saong dalam raidiuk :Công ty kol dhlak tuk padang tagok di VN jeng hu hatai caong kaoh tabiak jien laba di drei piah daong ka bhapbini. Kayua kan kandah di xa hoi lac bruk haong gauk, nan ye yaok urang njauk ba tangin tame piah daong ka raidiuk di bhapbini dak harei dak siam jang saong xa hoi dak harei dak tagok.”

Jeng hu hatai sahneng lac ba kein laba ka bhapbini, ông Nguyễn Văn Công, sa  urang Việt daok di negar Pháp jeng mai veik taneh ia meng di thun 1975, hadei di tuk taneh ia yasa. Lac sa ky su xay dung, ong biak uan tabuan lac drei hu rik pren yava ngak nền móng ka 7 cao ốc labaih 20 tầng di ban raya Hồ Chí Minh yau: Hàm Nghi Tower, Sunwah Tower, Saigon Center…Padheih hưu labiah 10 thun ini mai, ong Công saong kapul kỹ sư Việt Kiều kayua drei padang tabiak hu caik rilo tukvak daok di VN, nao grauk dom tỉnh, ban gah meraong saong hatai caong khin biak giản dị nan lac palahik abih tatua kreim limin lamuac, padang tagok dom mbaik tatua bê tông khang kajap. Meng jien nao ieu pataom, jak ba, urak ini kapul hu ngak blaoh jaik 200 mbaik tatua  bêtông di bhum taneran kraong CL, Đông Nam bộ saong tui kuhria dalam thun ini meda nao padang tatua di dom tỉnh gah Brak. Ông Nguyễn Văn Công bui sambai ndom lac: Dahlak daok patui bruk  daong ka bhapbini di VN, daong ka palei negar drei. Dahlak nao grauk labik ye mboh bruk ini biak praong, hu sa mbaik tatua ye urang uan tabuan rilo, kayua 75% bhapbini daok di palei pala nan ye njauk daong ka bhapbini, ngak habal ka raidiuk di urang nao tagok, bo dom urang nan daok caong hu di abih nan lac bruk nao mai hu mbuan lagaih”

-Jeng meng hatai pamaong ka palei negar, rilo urang Việt daok di Thái Lan mai veik taneh ia tui panuac ieu di wa Ho meng thun 1960 tal urak ini, rik daong ka bruk patagok oh padheih di VN. Lac rai ka 3 kuhria meng harei nan, saai Thị Hường, Việt kiều Thái  hu mai taneh ia labaih 20 thun saong urak ini lac Tổng Giám đốc Công ty Văn Minh AB, chuyen ngak patagok he thong pala raong kaya ikan dalam ia. Menek tabiak dalam sa sang hu 3 rai daok di taneh ia Thái Lan, saai tuk halei jeng pato pakai anek bhik thau jang ka palei negar. Langiu bruk ngak mbang, saai kham merat ngak bruk liên lạc, daong ka mikva urang Việt daok di Lào, daok di Thái dalam rilo thun tapa, kham merat ngak brei kiều bào thau jang dom sarak barau di Đảng saong karja drei, daong ka dom urang nan kajap hatai jia piah mai veik, dau tu dak padang taneh ia. Saai Hường sahaneng lac, dom urang nao hadei njauk kham merat ba dalah apui abih hatai anit taneh ia ka dom kiều bào ranaih umo, daong ka dom urang nan thau ka ilimo mengkan di VN piah yaih khan thoat binguk taneh ia : Mikva urang Việt daok di Thái Lan hu hatai anit taneh ia biak glaong, brei mboh tapa dom bruk rik daong pren yava, jien padai piah mek hu độc lập. Tal harei ini, mikva tuk halei jeng pamaong tal halau gha di drei saong bangsa VN. Urak ini hu biak rilo urang anek di kiều bào Thái hu học vị biak glaong tuk halei jeng pamaong tal palei negar, caong khin mai veik rik pren yava ka taneh ia VN”.

-Taneh ia yasa hu 40 thun, min bruk mesruh metak biak khang dui atah oh plaih hu dom jalan sahneng karei di gauk, dom định kiến ka dom bruk mengkan. Dom đột phá dalam bruk ngak di urang VN daok di taneh ia langiu tukvak jaik ini hu patagok pren khang jum pataom bangsa dalam dak padang taneh ia jeng ye khik caga chủ quyền palei negar. Dom cung bậc cảm xúc karei di gauk hu ndom tagok hatung hatian di kiều bào brei ka taneh ia. Yaom lac daok atah di palei negar, min rilo bhapbini drei daok di taneh ia langiu tuk halei jeng hu hatai anit taneh ia, tự tôn bangsa, khik ramik ilimo saong sa hatung hatai pamaong mai palei negar./.