Meng tuk taduan mbang hajan akaok bilan, sang ong Trần Văn Dũng, dok di palei  Yên Khánh, xã Ea Tân, huyện Krông Năng, samar ngak taneh piah pala amriak kalu. Di angaok taneh prong sa sào cà phê bahrau tak klaak daok bak gha phun, rilo got bê tông hu padang tagok. Ong Trần Văn Dũng langyah makna tak phun cà phê piah pala amriak kalu.  

Hulin jeng sahneng, urak ni phun cà phê yaom kaom oh tani tanat, daok phun amriak kalu meyah yaom nyu trun 40 ribau, 50 ribau sa kg ye ngak dok hu jang. 

Ong Đỗ Văn Long, Akaok UB bhap bini xã Ea Tân, huyện Krông Năng brei thau, yaom amriak dom thun ini mai tuk halei jeng hu 150 ribau sa kg, ngak ka puk palei oh hu jalan halei pacang cakak bruk pala amriak kalu. Dalam dom thun ni mai, hu labaih 500 ha cà phê di xã njauk tak klaak piah mek taneh pala amriak kalu.

Tukvak jiak di ni bruk palak amriak kalu patagok biak khang, mikva rilo meng pala tui phong trào, oh tui sa quy hoạch halei. Meng bloh hu rah tabiak bruk amriak kalu metai samar metai lavik, makna kayua bruk pala ngak di mik va oh njauk tui ilamu khoa học, bo tui ilamu bac megru di gauk.

Tui quy hoạch tal thun 2020, taneh amriak kalu di tỉnh ĐL hu 12 ribau ha. Min, urak ni taneh amriak kalu di tỉnh ni labaih 16 ribau ha, dalam nan hu jiak metah lac pala bahrau dalam 2 thun jiak di ni. Oh lac pala amriak kalu di dom bhum taneh bahrau, pala tui dom phun pala pacang hangin, pala pablak dalam rilo janih phun karei, bo rilo sang daok tak klak cà phê, cao su piah pala amriak kalu, hu sang daok mek phun cao su ngak got pala amriak kalu. Ong Huỳnh Quốc Thích, Phó giám đốc Sở ngak nong song patagok palei pala tỉnh Đắc Lắc ndom lac, meyah daok pala amriak kalu yau ini, urang nong meda patih tangin.  

Amriak kalu bo pala tui phun cao su ye tuk cao su khut nyu biak mbuan bruk. Kayua yau nan ye, jhui pala kayua got nyu oh khang kajap. Puac di abih lac lihk abih cà phê, gam cao su, gam amriak kalu. Jalan ngak  siam di abih lac mikva njauk iek glang phun bo drei daok pala piah hu sản lượng glong. Meyah urak ni khol drei pala oh thau 2- 3 thun tal yaom amriak kalu nyu dok tani tanat yau ni halei oh.

Oh ka thau yaom amriak kalu dalam dom thun anak tal nyu yau habar, min kan kandah tapak meng bruk jak gauk tame pala amriak kalu ngak ka jit ruak pambak samar. Tui pathau khan bahrau abih di Sở ngak nong song patagok palei pala tỉnh ĐL, labaih 20% taneh amriak kalu di tỉnh dok njom ruak katam hala song metai suai, 16% taneh njauk ruak metai samar. Taphia di nan lac yaok pluh janih ruak karei di gauk, ngak ka năng suất amriak kalu trun khang 

Oh lac taeng ĐL, bo rilo bhum pala amriak kalu prong yau Chư Sê (Gia Lai), Đắc Rlấp (Đắc Nông), labik urang nong hu rilo ilamu pala amriak kalu jeng dok gaok kan kandah kayua jit ruak metai samar metai suai. Tal puac thun 2014, abih bhum Tây Nguyên hu 1400 ha amriak kalu njauk tak klaak kayua jit ruak. Tiến sỹ Lê Ngọc Báu, Akaok Viện ilamu kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên brei thau, ni lac bruk mai meng pala amriak kalu biak rilo.

Patagok samar yau nan nyu ba tal cuang kandah song kurang khang kajap. Urak ni hu biak rilo taneh amriak kalu njom ruak metai samar metai suai, song yaok thun hu yaok ribau ha njauk tak klaak. Kadua nyu lac rilo taneh amriak kalu njom ruak kayua vi-rút, bruk ni nyu oh ngak metai phun amriak kalu min nyu ngak patrun chất lượng bein amriak kalu.

Amriak kalu lac janih phun kan pala song kan iek glang, phun jien buh tame tuk camereip jeng abih rilo. Meyah nduac tui darak pasa bo pala amriak kalu oh tui quy hoạch, oh caik hatai tal dom khat lihik, gaok tuk njauk tak klaak dom janih phun karei piah pala amriak kalu, urang nong kan plaih hu khat lihik, oh lac khat lihik 1 bo khat lihik tal 2 janih./.