Ong Nguyễn Ngọc Điền (umo 90 thun) daok dalam labik Mả Lạng, Quận 1, TP.HCM, lac labik quy hoạch tuan luac 23 thun, brei thau: “Sang oh khin padang ngak. Dahlak hu nao likau harak di phuong ye phuong brei ngak, min tuk giải tỏa ye biyar jien tui yaom sang tuk ka oh ngak, nan ye dahlak oh khin ngak”.

Bahrau ini, TP.HCM hu tabiak harak mek veik danak dak, nan lac klaak bruk quy hoạch, nan ye rahra biak uan tabuan. Saai Nguyễn Thanh Toàn, urang daok dalam labik Mả Lạng brei thau:  “Uan tabuan lo saai loi. Meyah sang drei khut, bruk, drei  ngak pasiam veik, daok hu salamat jang. Yau urak ini daok dalam huac kanda, sang nyu bruk jaik abih. Oh ngak hagait hu, Kanja oh blei ngak, mayah brei ngak jeng ngak pasiam veik hasit min”.

Danak dak tuan dom thun, dom pluh thun atau lavik jang oh daok lac bruk kan mboh di TP.HCM, kayua langiu di labik Mả Lạng daok hu dom danak dak yau ye: Labik Bình Quới -Thanh Đa di quận Bình Thạnh, danak dak bhum đô thị Tây Bắc di huyện Hóc Môn – Củ Chi, danak dak Sài Gòn Safari di huyện Củ Chi… Danak dak tuan, oh lac ngak ka rahra glaih glar, bo daok ngak palai pajoa taneh riya.

Langyah tabiak ye hu rilo makna ba tal bruk ini, min mada lac, mai meng bruk oh cambaih laih, kurang bruk ngak catang dalam adat hukum taneh riya, meng nan ba tal rilo danak dak tuan oh thau tukvak halei, ngak jeng labik tamuh tabiak hatai hava di dom urang jakar, công chức, ngak brei pandik hatai manuac sia, ngak lahik hatai jia di bol bhap, rahra.

Sang danaok taneh riya ngak lahik urang jakar saong adat hukum ka taneh riya daok ngak ka urang jakar, công chức di TP.HCM mboh huac tuk ngak. Yaom lac, dalam gah taneh riya daok gar tavak meng dom adat, hukum,  min ong Lê Hoàng Châu, Akaok kapul sang danaok, taneh riya TPHCM jeng brei mboh hatai klah rabha ka dom kapul urang jakar, kayua bala di adat hukum ngan haong gah taneh riya urak ini lac biak praong.

Tui ong Trần Văn Bảy - Phó Yam ndok Sở Tài nguyên Môi trường, bruk adat hukum pambuak tal taneh riya daok ngak ka dom urang jakar daok huac kanda, oh khin ngak. Pagap yau bruk taneh di kanja, ong Bảy brei thau lac, taneh kanja oh njauk lac hu rami veik tui Hukum taneh riya, bo daok hu Hukum khik ramik drap ar kanja, Sarak 167 pasiam veik thun 2021 di Rajei saong rilo harak hu pambuak tal. Min, di hukum saong dom harak quy phạm pháp luật oh hu bruk drei yau gauk, gaok mai lac cagar gauk.

 Lac urang công chức jaik 30 thun, amuk Ung Thị Xuân Hương – dahlau deih ngak Chánh án Tòa án Bhap bini TP.HCM, Phó akaok Hội Luật gia TP.HCM ndem lac, ngan haong công chức ye tok hu ngak dom bruk hagait bo hukum brei ngak, daok ngan haong rahra ye hu ngak dom hagait bo hukum oh pakauk. Jeng kayua yau nan ye, dalam harak gar hành chính, urang jakar, công chức ngak tui dom adat ka dom bruk ngak, lac adat min anak meta mboh lac hu dom adat oh daok lagaih haong urak ini, nan ye ngak suh sah ka rahra. Nan ye, dalam padang ngak hukum oh lac tantu, cambaih laih bo bruk peih ngak di hukum jeng brei pabak hu bruk cak rok patagok dak harei dak samar di menuac sia: "Jalan drei ngak hukum urak ini lac piah khik kajap quyen ka rahra peih ngak min jeng njauk ngak habar piah ka urang jakar công chức ngak bruk ini khik kajap hu quyen lợi di rahra, min công chức jeng ngak hu bruk ngak di drei. Yau urak ini urang oh khin ngak. Oh khin ngak ye rahra nao khiếu nại, kanja  njauk nao langyah".

Yaok bruk ngak gah khik ramik Kanja jeng lac piah duh ka rahra, doanh nghiệp. Yaok adat hukum lac piah khik caga chế độ, kayua quyen lợi di rahra, kayua bruk cak rok patagok di taneh ia. Meng hukum taneh riya daok hu kol drei mek panuac piah ngak salah dự thảo pok tagok Quốc hội brei mboh lac, daok biak rilo bruk cuang kandah, tavak tavaiy dalam bruk padang ngak hukum. Kayua taneh riya lac di rahra, Kanja lambaok khik ramik, quyen pandar taneh lac quyen drap ar di rahra. Min quyen nan daok hanjul jang quyen khik ramik di Kanka ka taneh riya./.