Labaih 10 thun ngak menuac ba jalan, sa-ai Nguyễn Thị Thủy brei thau, biak uan tabuan, mboh hadah mbaok meta tuk hu ngak bruk di labik inem mek sajarah Chiến khu Đ, hu maong lac labik tamuh tabiak di cách mạng gah meraong negar. Daok di bhum taneh ini, sa-ai Thủy mboh hu cambaih bruk var klaak rup drei di rai dahlau tuk buh abih umo dam dara ka taneh ia hu sron mbon. Chiến khu Đ dahlau daih hu maong lac bhum taneh apui, nao tapa 2 bruk mesruh pacang thực dân Pháp haong đế quốc Mỹ. Sa-ai Thủy khan lac, di labik ini hu rilo dalikan biak drut drui tuk hu dom urang lin umo thun daok biak ranaih min tal tuk palang lahik jeng daok khik kajap lý tưởng glaong, mekre.

  Sa bruk njauk biai di inem mek Chiến khu Đ lac labik hu nghĩa trang liệt sỹ Mã Đà hu ieu haong angan lac “Nghĩa trang không bia mộ”. kayua di labik ini hu 70 baoh kubo liệt sỹ min tok hu 5 baoh kubo hu angan. Sa dalam dom baoh kubo nan, lac di liệt sỹ Nguyễn Sĩ Việt (1950-1969), palei daok di Đô Lương, tỉnh Nghệ An. Liệt sỹ Việt ndih trun di Chiến khu Đ. Sa-ai Thủy khan lac: “Tuk taneh ia hu sron mbon veik, hu harak khan lac anek metai payua mai ka amaik, min amaik oh jia, kayua amaik sahneng lac anek di amaik jeng daok diuk nan ye amaik cang anek mai veik. Blaoh hadei di nan duah mboh talang di sa-ai.”

Thun 2013, tuk sang duah mboh talang di labik taneh tapen craoh, talang di liệt sỹ Nguyễn Sĩ Việt hu ba nao dar di palei, sang payua veik 1 blah thaot caik di Nghĩa trang Mã Đà.

Ndom ka nghĩa trang di Chiến khu Đ, sa-ai Thủy brei thau: Thun 1962, hadei di tuk jabat Trung ương cục miền Nam salih nao daok di Tây Ninh ye căn cứ Mã Đà lac labik padeih takai di Quân y viện K72 saong quân chủ lực miền, dalam nan hu Sư đoàn 9 lac sư đoàn chủ lực. Kuhria ta-eng Sư đoàn 9, dalam dua bruk mesruh taong Prang haong Mỹ, hu 120.000 urang lin palang lahik dalam labik jaik 2ha di glai Mã Đà.

Bệnh xá K72 jeng hu biak rilo urang lin njauk ruak pandiak dom oh tapa truh, hu kubo di Nghĩa trang liệt sỹ Mã Đà. Nan ye, yaom lac hu 70 baoh kubo di pak ini, min biak di nyu hu yaok rabau liệt sỹ palang lahik di grauk mblang mesruh di miền Đông Nam bộ ndih veik di labik ini. “Nghĩa trang không bia mộ” kayua angan di dom liệt sỹ hu lai tame angan di taneh ia. Tal harei ini, oh ka yaok pataom hu hadom urang lin ndih trun di bhum taneh ginreih Mã Đà.

Hadei di tuk hu pang dom dalikan sajarah, dom tuai mai ravang di Cty CMC Global jeng mboh drut drui jang. Jaik abih dom tuai hu umo thun bahrau 24, 25 nan ye tuk mai veik halau gha di Chiến khu Đ meng hu thau jang ka dom prein yava, bruk var klaak rup drei di rai dahlau piah hu sron mbon, độc lập harei ini. Ayut Nguyễn Thành Trung ndom lac: “Drei drut drui lo, kol adei lac dom menuac ndih tapui tabiak tuk taneh ia sron mbon - hòa bình, oh thau dahlau daih rambah rambup yau habar. Tuk hu pang dom dalikan sajarah, dalam hatai jeng mboh thau dhar phor dom anh hùng mesruh metak, metai lahik ka taneh ia.”

Ndom ka bruk hadar kanal miat ngan saong inem inem mek sajarah Chiến khu Đ, ong Nguyễn Hoàng Nam – Phaok Yam ndok Pasak sinh thái, ilamu sajarah Chiến khu Đ brei thau: padang ngak dom inem mek sajarah ini oh lac piah hadar veik dom pandik harao kayua mesruh metak, bo lac piah ka dom dam dara, rai pan akaok ba jalan taneh ia, tuk mai ini urang mboh hu saman dahlau hào hùng saong jeng biak rambah rambup glaih glar di sajarah bangsa: “Piah ngak habar harei hadei ba jalan taneh ia nao samu haong dom taneh ia praong, khang di dunya, min jeng daong ka taneh ia kol drei oh hu sa bruk mesruh metak halei tra. Kayua pandik harao di bruk mesruh metak ini nyu biak praong, abih di nyu lac bruk metai lahik di anek menuac”.

Mesruh metak tapa blaoh lavik paje, taneh ia dak harei dak cakrok khang kajap, kaya meda. Piah hu yau harei ini, sa rai miat miat ndih trun di bhum taneh Chiến khu Đ. Yaok rabau liệt sỹ oh hu angan min daok jeng huyền thoại, ngak brei hadah angan taneh ia, palei negar./.